Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, psikoterapist Ümit Akçakaya tarafından sunulan bir eğitim içeriğidir. Ümit Akçakaya, Boğaziçi Üniversitesi mezunu olup şu anda Ege Üniversitesi'nde kişilerarası iletişim bölümünde doktora yapmaktadır.
- Video, Jung'un analitik psikoloji kuramını "kapalıçarşı metaforu" üzerinden anlatmaktadır. İçerikte persona (vitrin) kavramı, bilinç ve bilinçdışı yapısı, kişisel ve kolektif bilinçdışı, arketip teorisi ve kahramanlık hareketi gibi temel konular ele alınmaktadır. Sunum, günlük hayattan örneklerle Jung'un kuramlarını açıklamakta ve katılımcıların sorularını yanıtlayarak devam etmektedir.
- Videoda ayrıca bilinçdışının içeriği (travmalar, kompleksler, korkular, gölge alanı), kolektif bilinçdışındaki arketipler ve bunların mitolojilerdeki temsilleri, Joseph Campbell'ın "Kahramanın Sonsuz Yolculuğu" teorisi ve krizlerin kişisel gelişim için fırsatlar olduğu vurgulanmaktadır. Sunum, Jung'un kitaplarının okunması tavsiyesiyle ve izleyicilere iyi geceler dilekleriyle sonlanmaktadır.
- 00:04Sunumun Tanıtımı
- Psikoterapist Ümit Akçakaya, Jung kuramına ilgi duyduğu ve Ege Üniversitesi'nde kişilerarası iletişim bölümünde doktora yaptığı belirtiliyor.
- Konferans sırasında kahraman hareketi üzerine seanslar yapıldığı ve bu konu her anlatıldığında yeni şeyler keşfedildiği ifade ediliyor.
- Jung'un kuramı çok derin olduğu için bir saatlik bir sunumla tam olarak kavranamayacağı, ancak ana hatlarıyla anlatılacağı belirtiliyor.
- 03:46Jung Kuramının Tanıtımı
- Sunum, analitik psikoloji ve kahraman hareketi kuramını metafor ve benzetme ile anlatmayı amaçlıyor.
- Jung kuramını anlamak için "kapalıçarşı metaforu" kullanılıyor, bu metafor insan ruhunu soyut bir şekilde tarif etmeye çalışıyor.
- Kapalıçarşı metaforunda, çarşı toplum olarak, dükkanlar ise kişilikler olarak düşünülüyor.
- 04:47Kapalıçarşı Metaforu
- Kapalıçarşı, toplum olarak düşünülüyor ve içinde çeşitli dükkanlar (kişilikler) bulunuyor.
- Her birey çarşıda kendi dükkanını işletiyor, bu dükkanı geliştiriyor, bazen batırıyor veya iflas ettiriyor.
- Bu metafor, kişinin varoluş serüvenini, hayat boyunca yaşadığı değişimleri ve ölümü simgeliyor.
- 10:13Kişilik ve Persona Kavramı
- Kişiliği bir dükkan olarak düşünebiliriz, bu dükkanın vitrin kısmı ise toplumsal varlık olarak diğerlerle bir arada olduğumuzda sergilediğimiz davranış, tutum, mimik ve ifadeyi ifade eder.
- Persona (vitrin) aslında bir maske gibidir ve toplumda var olabilmek adına sergilenir; yalnız kaldığımızda ise bu vitrin gerekmez.
- Toplumsal roller (anne, baba, öğretmen, vatandaş) kişilikte otomatik yerleşir ve yetişme tarzımıza bağlı olarak yönetilir.
- 13:04Persona Problemleri
- Persona şişmesi, sürekli toplumda var olabilmek için vitrine yatırım yaparak fark edilmeyi ve beğenilmeyi istemekten kaynaklanan bir kişilik sorunudur.
- Bazıları vitrin kavramını reddedebilir ve toplumda var olabilmek adına davranışlarını denetlemeye gerek duymaz, bu da başka bir problem olarak karşımıza çıkar.
- Normların içindeki insan için vitrin önemlidir, ancak çocuklar (2-3 yaş) ve akıl sağlığı yerinde olmayan kişilerde persona kavramı geçerli değildir.
- 14:38Persona Gelişimindeki Faktörler
- Persona, yetiştirme tarzımıza bağlı olarak doğal bir gelişim kaydeder; çocukluk döneminde geçirdiğimiz süper ego baskısının şiddetine bağlı olarak sıkıntılı olabilir.
- Çok katı, muhafazakar, denetim altında yetiştirilen kişiler kalın bir personayla kendilerini korumaya alırlar.
- Toplumda var olabilmek için persona mutlaka geliştirilir, ancak akıl hastanesinde kalan, derin psikozdaki kişilerde persona olmadığından bahsedilebilir.
- 16:17Dükkanın İç ve Bilinç Alanı
- Dükkanın içi, bilinç olarak adlandırılan, farkında olduğumuz düşüncelerimizi, duygularımızı ve davranışlarımızı barındıran kişisel bilinç alanıdır.
- Bilinç düzeyinde rasyonalite (akıl), neden sonuca bağlı olarak olayları anlamaya çalışmak, değerlendirme ve dualite gibi yasalar vardır.
- Dualite, zıtlıklarla anlama prensibidir; mutluluk, üzüntü; gençlik, yaşlılık; yaşam, ölüm gibi zıtlıklar birbirini gerektirir ve senteze varmamızı sağlar.
- 19:17Entropi ve Zaman Yasası
- Bilinç düzeyinde entropi yasası vardır; her düzen düzensizliğe, her düzensizlik düzeneye dönüşür ve hiçbir şey olduğu gibi kalır.
- Zaman yasası, çizgi şeklinde algılanan zamanda geçmiş, şimdi ve gelecek olmak üzere üç bölümden oluşur.
- Bilinç, doğrudan zamana ters giden durumlara şaşırır; örneğin geçmişteki birisiyle karşılaşmak veya kayıp birinin tekrar görünmesi gibi durumlar.
- 22:26Bilinçdışı Alan
- Uyku halinde bilinçdışı alanına geçilir, bu alan Jung'un kişisel bilinçdışı alanıdır.
- Bilinçdışı sadece rüyalarda değil, başka önemli deneyimlerin de yaşandığı bir alandır.
- Sağlıklı bir insan için tek başına kaldığında persona çıkarılır ve dükkanın içine girilir, o günün muhasebesi yapılır.
- 23:55Jung'un Kişisel Bilinçdışı Kavramı
- Jung'un kişisel bilinçdışı kavramı, rüyaların olduğu alanın dışında sürekli aktif bir depo olarak hayal edilebilir.
- Kişisel bilinçdışı, egonun rahatsızlık duyduğu ve bastırdığı travmalar, kompleksler, geçmiş hikaye, çocukluk travmaları, korkular gibi muhtemel içeriği barındırır.
- Bu alan Jung'un "gölge" olarak adlandırdığı, bastırılan her şeyi barındıran bir alandır.
- 25:09Ego ve Bilinçdışı Arasındaki İlişki
- Ego, toplumdan dışlanmamak ve yargılanmamak adına bazı bilgileri bilinçdışına bastırmak zorunda kalır.
- İlk kişilik oluşturulurken doğal çocukluk deneyimimiz bilinçdışına gömülür ve karanlık tarafımız yok sayılır.
- Toplumun veya aile öğretisinin yarattığı tehdit, bizi bilinçdışına gömme eğilimine sürükler.
- 26:28Gölge ve Kişisel Bilinçdışı
- İnsanlar genellikle bilinç düzeyinde kendilerini iyi ahlaklı ve güzel bir kişi olarak görürler, ancak Jung'a göre bu bir diğer tarafı da vardır.
- Gölge alanı, nahoş olaylar, travmalar, kompleksler ve korkuları barındırır ve bu depoda bulunan malzeme ne kadar fazlaysa kişi o kadar sorun yaşar.
- Persona (kişisel maskesi) uyumsuzluğa neden olabilir ve toplumla ilişkilerde tutarsızlık yaratabilir.
- 27:14Bilinçdışı ve Psikolojik Sorunlar
- Bilinçdışı içindeki sorunlar, nevroz, panik atak, takıntılar, kaygı bozukluğu, fobiler ve öfke patlamaları gibi psikolojik rahatsızlıklara yol açabilir.
- Depoda bulunan çatışma miktarı, kişinin tutarsızlığı, duygularını yönetememe ve kişilik sorunları ile iletişimsel zorluklarla ilgili sorunları belirler.
- Kişisel bilinçdışı, Jung'un kuramında kişisel gelişim açısından çok önemli bir alandır.
- 28:06Potansiyel ve Kişisel Gelişim
- Jung'a göre kişisel bilinçdışı sadece negatif alanlar değil, aynı zamanda potansiyel de barındırır.
- Her birimizde var olan potansiyel, hayattaki varoluş amacımızı açığa çıkartacak yetenek ve yeteneklerdir.
- Jung'un kuramında en önemli yolculuk, kişisel bilinçdışına yapılan yolculuktur ve bu yolculuk karanlıkla ve depoyla yüzleşmeyi gerektirir.
- 29:45Savunma Mekanizmaları ve Bütünleşme
- Kişiler, travmalar ve komplekslerle yüzleşmek yerine savunma mekanizmaları geliştirebilir ve depomdan kaçmaya çalışabilir.
- Jung'a göre zıtlıkların deneyimi olmadan bütünlüğün deneyimi yaşanmaz ve negatif boyutlarla yüzleşmeyi bekler.
- Kişisel gelişim yolculuğu, bilinçdışımızın alanına girip oradaki unsurları aydınlığa çıkarmak ve apselerimizin içini boşaltmak anlamına gelir.
- 31:55Kodlar ve Bütünleşme
- Kişisel bilinçdışında bulunan kelepçeler, dışlanmamak ve yargılanmamak adına benimsedik ama bize ait olmayan kodlardır.
- Bu kodları sorgulamadıkça ve dönüştürmedikçe bireyler bütünleşemeyebilir.
- Jung'un kuramında bütünleşme, depoyu dükkana katmak (bilinçdışını bilince çıkarmak) anlamına gelir ve bu bir hayat boyu süren meşakkatli bir yolculuktur.
- 35:28Bilinçdışı ve Kişisel Gelişim
- Kişisel gelişim, kendimizi tanımak, duygularımızın kökenini anlamak ve duygularımızı yönetebilen, potansiyelini kullanabilen, bakış açısını genişletmiş bir bireye evrilmektir.
- Psikoterapide kişilerin günlük hayatında yaşadığı sıkıntılar ve semptomlar, bilinçdışı ve karanlık alanları keşfedilmeden çözülemez.
- Hastalıkların kökeninde psikolojik nedenler vardır; kendimizi ve karanlığımızı reddettiğimizde, enerji nevroz, hastalık veya fiziksel rahatsızlık olarak ifade edilir.
- 36:34Kolektif Bilinçdışı Kavramı
- Jung'un kişisel bilinçdışı kavramına ek olarak, kolektif bilinçdışı kavramı da vardır; bu, aile, sülale, ülke ve tüm varlıkların paylaştığı geniş bir depo alanıdır.
- Kolektif bilinçdışı, ortak deneyimleri barındıran ve bireyi anlamak için sadece kişisel bilinçdışı değil, toplumsal ve ailevi geçmişe de bakmamız gerektiğini gösterir.
- Terapi yaparken sadece kişisel bilinçdışı değil, ataların öyküsü, kolektif travma gibi kolektif bilinçdışı faktörleri de incelenmelidir.
- 39:36Arketipler ve Kolektif Bilinçdışı
- Jung'a göre kolektif bilinçdışı, atalarımızın geçmiş deneyimlerinden ve arketiplerden oluşur.
- Arketip, insanlığın zamandan ve mekandan bağımsız ortak davranış paternleridir; örneğin gölge, öğretmen, öğrenci, anne, baba gibi.
- Arketipler enerjisel plandadır ve kişisel hayatlara "download" edilerek bizi davranışa sevk eder; örneğin öfke duygusu herkesin farklı bir deneyimi olsa da kökeninde ortak bir arketip vardır.
- 42:26Mitler ve Efsaneler
- Mitler, masallar ve efsaneler arketiplerle insanlara mesaj vermeye çalışan sembolik ögelerdir.
- Her kültürün mitolojisi vardır ve bunlar insanlara nasıl yaşaması gerektiği, varoluş amacını hatırlatır.
- Eski insanlar dinlerin olmadığı zamanlarda bile, masallar, mitolojiler ve efsaneler aracılığıyla hayata varoluş amacını ve etik değerleri anlamışlardır.
- 44:49Masallar ve Kahramanlık Örüntüsü
- Masallar ve mitoloji yüzyıllardır hayatımıza girmekte olup, iki nesil önce dedelerimiz, babaannelerimiz ve ninelerimiz bunlarla büyüdüler.
- Kahramanın yolculuğu, Joseph Campbell adlı Jung'çu bir Amerikalı mitoloji uzmanının araştırdığı, tüm kültürlerin masallarında tekrar eden tek bir masal örüntüsüdür.
- Campbell'ın "Kahramanın Sonsuz Yolculuğu" adlı kitabında, Doğu'dan Batı'ya, Kuzey'den Güneye tüm kültürlerin masallarını inceleyerek, her masalın aynı temel örüntüyü taşıdığını ortaya koymuştur.
- 46:24Kahramanlık Masallarının Örüntüsü
- Masallarda bir kahraman var ve sıradan bir hayatı vardır; bu hayat dışarıdan veya içeriden gelen bir krizle bozulur ve kahraman bir yolculuğa çıkar.
- Yolculuk genellikle dar, karanlık ve ürkütücü alanlarda geçer ve kahraman bu alanlarda dev, cüce, cadı, kurt veya ejderha gibi rahatsız edici figürlerle karşılaşırlar.
- Kahraman, yolculuk sırasında bazı güçlerin destekleriyle zorlu bir serüveni deneyimler ve en sonunda yeni bir kişilikle var olmaya başlayıp bir ödülle mükafatlanır.
- 47:31Kahramanlık Örüntüsü ve Günümüz
- Bugün Hollywood sineması da Campbell'ın araştırmalarından etkilenerek bu örüntüyü senaryolarına uyarlamaktadır.
- Kahraman, günlük hayatta keşfedilmeyi ve ortaya çıkartılmayı bekleyen bir arketiptir ve bu yolculuk krizlerle maceraya çağrı olarak algılanır.
- Krizler, hayatın olağan akışını bozan düzensizliklerdir ve mikro (mikrofon kasılması gibi) ve makro (büyük bir hastalık, ayrılık, ekonomik sorun gibi) olabilir.
- 49:32Kahramanlık ve Jung Kuramı
- Jung kuramına göre, kahramanlık yolculuğu aslında depoya, karanlığa girmektir çünkü orada bulup aydınlığa çıkartılmayı bekleyen unsurlarımız vardır.
- Masallardaki karanlık, dar alanlar (kuyu, orman, çöl, balinanın karnı gibi) bilinçdışını sembolize eder ve içinde karşımıza çıkan figürler (cadı, şeytan, ejderha) gölgemizdir.
- Her kriz, bu karanlık unsurları açığa çıkartan ve onlarla yüzleşmeyi bekleyen bir fırsat yaratır.
- 51:26Kahramanlık ve Kurbancılık
- Kahramanlık hareketi, krizleri anlamlandırmaya çalışmak, kendi karanlığımızı bilmek ve keşfetmekle ilgilidir.
- Tersi olan kurban hareketi, egonun kendini karanlığa bakmamayı, kendi karanlığını tanımayı reddetmesi ve krizi savunma mekanizmalarıyla atlatacağını zanneden bir durumdur.
- Kahraman ne kadar baskınsa kişi o kadar değişir, bilinçdışını bilince katıp karanlığı aydınlığa getirir ve bu neticesinde gelişim, dönüşüm ve mükafat elde eder.
- 53:30Jung'un Kahramanlık Kuramı
- Kurban hareketi, insanı kısır döngüler içerisinde hapsolur, korkularına yenik düşüp geçici konfor alanına kalmaya zorlar.
- Modern kapitalist düzende "düşünme, sorgulama, üret, tüket, haz odaklı yaşa" prensibi insanı kahraman olmaktan uzaklaştırır.
- Jung'a göre dışarı bakanlar düş kurar ve hayal dünyasında kaybolurken, içe bakanlar gönlünün muradını alanlardır ve uyanış yaşayanlardır.
- 54:48Acı ve Olgunlaşma
- Bireyselleşmek için zıtlıkların deneyimine ihtiyaç vardır ve apseden kurtulmak için belli miktar acıyı çekmeye gönüllü olmak gerekir.
- Kargusto'ya göre tüm akıl hastalıklarının kökeninde meşru acıları yaşamayı reddetmek yeter.
- Orada yüzleşmenin, korkuyla yüzleşmenin, kompleks ile yüzleşmenin ve bağları koparmanın gerekliliği insanın olgunlaştığını vurgulayan bir söz.
- 55:36Jung'un Kuramı ve Arketipler
- Jung'un kuramında kahraman arketip, personel, gölge, animus/anima ve self (kendilik) gibi arketipler bulunur.
- Jung'un kahramanlık kavramı günlük hayatımızda da okuyabileceğimiz bir duruş olarak karşımıza çıkar.
- Jung'un kuramı birçok kültürün, dinin ve felsefenin kökeninde olan bir şeydir.
- 58:02Bilinçaltı ve Bilinçdışı
- Bilinçaltı Freud'un ilk kullandığı kavramdır ve bazı kuramlarda "bilincin altı" olarak geçer.
- Jung'un kuramında "bilinçdışı" terimi kullanılır ve bu bilincin dışında olan tüm psikodinamik unsurları kapsar.
- Bilinçaltı terimi günümüzde kişisel gelişim dili olarak kullanılırken, bilinçdışı terimi dinamik terapilerde tercih edilir.
- 58:49Kutsal Kitaplar ve Arketip
- Kutsal kitaplardaki efsaneler, mitler ve masallar arketipsel ögeler barındırır.
- Jung bu arketipsel unsurları analiz etmiştir.
- Kur'an'daki kısaslar ve hikayeler de arketipsel unsurları içerebilir.
- 59:47Jung'un Kitapları ve Öneriler
- Jung'un kuramını tanımak için önce Jung'un hayatını anlamanın önemli olduğu, bunun için "Anılar, Düşler, Düşünceler" kitabından başlanabilir.
- Jung'un "Kırmızı Kitap"ı çok değerli bir eserdir ve Jung kendi bilinçdışına bir yolculuk yaparak bu kuramı ortaya çıkarmıştır.
- Jung'a göre çözülemeyen travmalar gelecek nesillere aktarılır ve onlar bedelini öderler.
- 1:04:19Jung'un Eşzamanlılık Kavramı
- Jung'un eşzamanlılık kavramında, bir şeye niyet ettiğimizde akıl hocamız bizi bulup yol gösterir.
- Bu akıl hocası, kültürümüzde arketip olarak yol gösterici olarak görülür ve yolu bilen kişidir.
- Eşzamanlılık, bilinç dışındaki bir sistemde ağlarla bağlı olan ve aynı frekansta buluşan kişilerin rastlaşmasıdır.
- 1:05:47Bilinç Dışı ve Sistemler
- Tesadüf kavramı yoktur; sistem kompleks ve birbirine bağlıdır.
- Kuantum mekaniği ve sicim teorisi de görünmez ağlarla birbirimize bağlı olduğumuzu tarif eder.
- Jung'un kolektif bilinçdışı alanı, bu görünmez ağları tarif etmektedir.
- 1:06:41Yüzleşme ve Rehberlik
- Karanlık doğamızı (gölgemizi) reddederek ve toplumsal baskılarla savunma mekanizmaları geliştirdiğimizde, bu geçici bir çözüm olur.
- Değişimi ve dönüşümü sağlayan şey, bakmayla ve o alana girmekle olur.
- Rehberlik önemli olmakla birlikte, terapiye gitmek şart değildir; bilene danışmak, kitap okumak da rehberlik niteliğindedir.
- 1:09:08Savunma Mekanizmaları
- Ego, dengeyi alabilmek için savunma mekanizmaları geliştirir.
- Savunma mekanizmaları ilkelden olguna değişebilir ve bu değişimdir, dönüşümdür.
- Savunmasız bir şekilde depoya inmek tehlikelidir, bu da yutulmayı gerektirir.
- 1:11:05Eğitim ve Atölyeler
- İç Bakış ve Uyanış Atölyesi, on iki haftalık online bir atölyedir.
- Kahramanın Sonsuz Yolculuğu, arketipler ve sembololojisi konularında daha derin bir atölye sunulmaktadır.
- Psikolojik kuram temelli psikoterapi becerileri eğitimi de sunulmaktadır.
- 1:12:56Metaforik Açıklama
- İnsanlar özele geliyor ve özele gidiyor, Allah ruh deneyimlerimizi yaşamak için beden elbisesini giydiriyor.
- İnsanlar, kendi özlerine dönük çalışmalarla içlerindeki potansiyeli ürüne dönüştürme çabası içinde dünyadaydırlar.
- İçe bakanlar uyanışı gerçekleştirir, dışa bakanlar ise düş yaşar.
- 1:14:37İçimizdeki Kahraman ve Krizler
- Kahraman arketipi, başımıza gelen zorlayıcı olayların aslında büyümemiz ve farklılaşmamız için fırsat olduğunu hatırlatmamızı sağlar.
- Hayat, tanrı, kozmik bilinç veya doğa adıyla bilinen güçler erginleşmemizi, değişmemizi ve dönüşmemizi bekliyor.
- Masallar, mitolojiler ve efsaneler bu sürecin püf noktalarını bize vermiş, amacımız içimizdeki kahramanı hayata kadir kılmak.
- 1:15:18Değişim ve Mükafat
- İçimizdeki kurbanın kaçışlarını bilinçli yaşarsak ödülümüz değişmek, dönüşmek ve potansiyelimizi açığa çıkarmak olur.
- Konuşmacı, dinleyicilerin karşılaşacağı krizleri değişim fırsatı olarak görmelerini umuyor.
- Konuşmacı, dinleyicilere iyi geceler diliyerek vedalaşıyor.