Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Yılkomer firmasının kurucusu ve elektrik mühendisi Serdar Aksoy tarafından sunulan teknik bir eğitim içeriğidir. Serdar Aksoy, Yıldız Teknik Üniversitesi mezunu olup yaklaşık on yıldır yıldırım'dan korunma konusunda çalışmalar yürütmektedir.
- Video, izoleli yıldırım'dan korunma sistemlerini kapsamlı şekilde ele almaktadır. İçerikte yıldırım darbelerinin tesislere verdiği zararlar, yıldırım korunma sisteminin dört temel bileşeni (iç yıldırımlık, dış yıldırımlık, eş potansiyel ve topraklama), ASI 62305 standartı kapsamında dış yıldırımdan korunma sistemlerinin tasarım yöntemleri ve çatılarda yıldırım korunma sistemlerinin montajı detaylı olarak anlatılmaktadır.
- Eğitimde ayrıca izoleli iniş iletkenleri, izoleli yakalama uçları, parafdurlar, topraklama teknikleri ve farklı markaların (Erico Invent, Grom, Ingessco, Ahhad) ürünlerinin kullanımı hakkında bilgiler verilmektedir. Video, yıldırım düşme videoları ve örnek uygulamalar göstererek konuyu somutlaştırmaktadır.
- 00:05Yıldırım'dan Korunma Eğitimine Giriş
- Yılkomer bünyesinde her ay bir teknik eğitim verilmekte ve bu eğitimde izoleli yıldırım'dan korunma sistemleri, izoleli iniş iletkenleri ve izoleli yakalama uçları konusu ele alınacaktır.
- Yıldırım darbeleri eskiden 100 kilo amper mertebesindeyken, günümüzde 200 kilo amper seviyelerine kadar ulaşabilmekte ve 28.000 Celsius derece sıcaklığa sahip olmaktadır.
- Çelik konstrüksiyon, iletken yüzey, alüminyum cephe kaplaması veya yanıcı, patlayıcı tesislerde darbeyi izole etmek gerekmektedir.
- 01:28Yıldırım Darbesinin Karakteristiği
- Normal bir yıldırım darbesi ip gibi inen bir darbe değildir, binanın yayılma mesafesine sahip olup yayılarak darbeyi toprağa ulaştırır.
- Darbeyi izole ederken sistemlere zarar vermesini engellemek, insanların çarpılmasını önlemek ve yanıcı patlayıcı tesislerin temasını kesmek amaçlanmaktadır.
- Ülkemizde yıldırım darbesi eskiye nazaran çok fazla sayıda düşmekte ve çok fazla hasar oluşturmakta, bu nedenle doğru sistemlere yönelmek gerekmektedir.
- 02:49Eğitimin Konuşmacısı ve Kurum Hakkında Bilgi
- Eğitimin konuşmacısı Serdar Aksoy, Yılkomer firmasının kurucusu ve elektrik mühendisidir.
- Yaklaşık 10 yıldır yıldırım'dan korunma üzerine çalışmalar yürütmekte ve Grom, Erico, Ahart, Rake, Recap, ISRA, Inceco gibi firmaların ürünleriyle tasarım ve projelendirme yapmaktadır.
- Yıldırım'dan korunma sisteminin A 62305 standartına dayandığı ve iç yıldırımlık, dış yıldırımlık, eş potansiyel ve topraklama olmak üzere dört adımdan oluştuğu belirtilmektedir.
- 04:01Dış Yıldırımdan Korunma Sistemleri
- Dış yıldırımdan korunma sistemleri, çatıya kurulan darbeyi toprağa aktaran ve sönümlenmesini sağlayan sistemlerdir.
- Bu sistemlerin amacı yangın çıkmasını, binanın fiziksel hasar almasını ve insanların adım gerilimi sonucunda çarpılmalarını engellemektir.
- Dış yıldırımlık sistemlerin topraklaması, eş potansiyele alınması ve tesis genelinde mükemmel bir eş potansiyel sağlanması önemlidir.
- 06:19İzoleli Yıldırım İniş Sistemleri
- İzoleli yıldırım iniş sistemleri, paratoner sistemleri ve pasif sistemler şeklinde ikiye ayrılan dış yıldırımdan korunma sistemlerinin inişi için izole olarak kullanılabilir.
- Paratoner sistemleri standartta yer almaz ancak ülkemizde yoğun olarak kullanılmaktadır.
- İzoleli iniş iletkenlerinin kullanılmasının en temel nedeni A 62305 standartında yer alan S koruma mesafesi kuralıdır.
- 08:09S Koruma Mesafesi ve İzoleli İniş İletkenleri
- S koruma mesafesi, yıldırım iniş iletkeninin binayı endütlerebileceği ve manyetik alandan dolayı tüm cihazların zarar görebileceği durumundan korumak için belirlenir.
- İletken çıplak iniyorsa, darbe binanın her yerine ulaşabilir ve insanlara zarar verebilir.
- İzoleli yıldırım iniş iletkenleri, darbeyi izole olarak indirerek riski, ısı etkisini ve manyetik alan etkisini sıfırlayarak toprağa ulaştırabilir.
- 11:00İzoleli İniş İletkenlerinin Avantajları
- İzoleli yıldırım iniş iletkenleri çok damarlıdır ve özel izolasyonundan dolayı S koruma mesafesine ihtiyaç duymaz.
- Bu sistemler özel başlıkları olan, darbeye ve atlama ark yapmadan toprağa kadar ulaştırabilecek ekipmanlara sahiptir.
- Özellikle exproof, yanıcı ve patlayıcı tesislerde izoleli yıldırımdan korunma sistemlerinin kullanılması büyük fayda sağlar.
- 12:12Yıldırım Koruma Sistemleri ve Ürünleri
- Yıldırım tesiste darbe gelmiş ancak uzaklaştırarak inmiş, bu durumda özel tutucular veya iletkenler kullanılarak darbe sönümlenmelidir.
- İzole iletkenler 350 saniyede yıldırım darbesine karşı test edilmiş olup 150 kilo amper, 200 amper gibi yalıtım değerlerine sahiptir.
- Bu ürünler yıldırımın yanıcı etkisi, ark yapma etkisi, patlama etkisi ve insan çarpılma etkisini ortadan kaldırır.
- 13:15Yıldırım Yakalama Sistemleri
- Yıldırım darbesi mümkün olduğunca sönümlenerek inmeli ve çevresiyle muhatap olmamalıdır.
- Tasarımlarda fiberglas yakalama uçları ve izoleli iniş iletkenleri kullanılarak darbe en güvenli şekilde indirilmelidir.
- Yıldırım yakalama uçları tamamen yalıtımlıdır ve izoleli iletken bu yakalama ucunun içinden geçerek en tepeye kadar çıkmaktadır.
- 14:22Yıldırım Koruma Tasarım Yöntemleri
- ASİ 62305 standartı kapsamında dış yıldırımdan korunma sistemi tasarlanırken yuvarlanan küre metodu, koruma açısı oluşturma yöntemi, gergi metodu ve mesh metodu gibi yöntemler kullanılır.
- Darbe binayla hiçbir şekilde muhatap olmamalıdır ve yıldırım bir top olarak tasvir edilir.
- Ağ yöntemi veya yuvarlanan küre metodu kullanılarak darbe binadan uzaklaştırılabilir veya toprağa indirilebilir.
- 15:13Risk Analizi ve Tasarım Tabloları
- Tasarım öncesi risk analizi yapılması gerekmektedir ve risk seviyesi Protection Class yazan bölümde risk 1, risk 2, risk 3 ve risk 4 olmak üzere dört temel seviyeye ayrılır.
- Yuvarlanan küre metodu seçildiğinde, yıldırım top olarak düşünülür ve topun yarıçapı risk seviyesine göre 20, 30, 45 veya 60 olarak belirlenir.
- Yakalama ucunun boyu 3 metre, 6 metre, 8 metre gibi seçilebilir ve iki yakalama ucu arasında korunaklı yer oluşturulur.
- 17:26Koruma Açısı Oluşturma Yöntemi
- Tek bir yakalama ucu kullanıldığında koruma açısı oluşturma yöntemi kullanılır.
- Risk 1 ile 10 metre yüksekliği kıyaslandığında tanjant 45 değerine ulaşılır ve bu değer koruma açısını belirler.
- Yakalama ucunun boyu ve korunacak mesafe, tanjant 45 değerine göre hesaplanır.
- 18:39Topraklama Sistemleri
- Yakalama uçları yerleştirildikten sonra sistemler izoleli iniş iletkenleri ile toprağa iner.
- Yıldırımdan korunma topraklaması kaz ayağı şeklinde yapılır ve darbenin ilk şoku tesisin dışına atılır.
- Eş potansiyel farklılığı ortadan kaldırmak için tesis topraklaması ile yıldırımdan korunma topraklaması eş potansiyele alınır ve arada spark gibi eş potansiyel ürünler kullanılır.
- 19:49Topraklama Direnci ve Hasarlar
- Her bağlantı noktasında korozyon bandı kullanılarak direncin uzun süre sağlam kalması sağlanır.
- Her yıl periyodik ölçüm yapılmak zorundadır ve direncin değeri 5 ohm'un altında olması idealdir.
- Yanlış parafdur kullanımı durumunda tesisde kartlar yanma, trafolar patlama, telekom santralleri çökme gibi hasarlar oluşabilir.
- 21:39Yıldırım Darbelerinin Fiziksel Etkileri
- Yıldırım darbeleri trafoları patlatarak içindeki tüm ekipmanların yanmasına neden olabilir.
- Kaş'ta Opet benzin istasyonunda yıldırım darbesi sonucu yakıt alan araç alevlendi ve içindeki insanlar yandı.
- Güneş santrallerinde ethernet hatları ciddi oranda zarar görebilir ve fiziksel erimeler sık karşılaşılan bir durumdur.
- 22:28Güneş Santrallerinde Yıldırım Korunma
- Güneş santrallerinde yakalama uçlarını direkt panellerin arkasına koyarak koruma sağlamak, S koruma mesafesi kuralını alt üst eden bir yöntemdir.
- Ufak yakalama uçlarla panel arkasında koruma sağlarken, tüm panelleri, elektriksel aksamı ve metal konstrüksiyona darbe vermiş oluruz.
- Doğru paraf durumları kullanılmadığında ethernet hatları, haberleşme hatları, paneller ve invertörler yanabilir.
- 23:20Yıldırım Riskinin Artışı
- İstanbul'da 14-15 Haziran'da 6.000 yıldırım düşmüştür ve kısa zamanda yağan yağmurlar binlerce yıldırım bırakmaktadır.
- Yolda yürürken başınıza düşebilecek bir risk olduğundan, büyük bir yatırımınız varsa yıldırım koruması almak önemlidir.
- Yıllar önce bu konuyu bu kadar detaylı bahsetmedik, ancak son dönemde yaşanan olaylar yıldırım riskinin artmasına neden olmuştur.
- 25:01Yıldırım Haritası ve Süper Hücre Bulutları
- 14-15 Haziran'da sadece Türkiye'de 157.000 yıldırım düştü ve Kütahya-Eskişehir bölgesine 14.593 yıldırım düşmüştür.
- Burdur, Muğla, İzmir, Manisa, Adana ve Hatay en çok yıldırım alan bölgelerken, İç Anadolu en çok yıldırım almıştır.
- Süper hücre kümülüs bulutları, o bir anda gelen ve çok fazla yıldırım düşüren, daha önceki yıllarda görülmeyen bir türdür ve bu bulutlar nedeniyle zarar görmeye devam edeceğiz.
- 26:36Yıldırım Koruma Sistemleri
- Dış yıldırımlık sistemlerde özel pasif izoleli yakalama uçları kullanılır ve farklı boylar (2-5 metre) fiberglas atlamalı sistemler mevcuttur.
- Tripod sistemleri (üç veya dört ayaklı) binaya muhatap etmeden kurulabilir ve yalıtımlı kabloyla topraklanabilir.
- Yıldırım korozyona karşı sevmez, bu nedenle orijinal ekipmanlar kullanmak ve korozyon riskini ortadan kaldırmak önemlidir.
- 28:33Koruma Yöntemleri ve Topraklama
- Sistemler birbiriyle hibrit yapılabilir; ağ yöntemi, yuvarlanan küre yöntemi ve koruma açısı oluşturma yöntemi gibi farklı yöntemler mevcuttur.
- Aktif paratoner ve pasif sistemler tartışmalı konulardır, ancak önemli olan inişlerin doğru olması, yalıtımlı yapılabilmesi ve paraf durumlarının doğru kullanılmasıdır.
- Topraklama noktasında adım gerilimine karşı önlem alınmalıdır, çünkü yıldırım toprak zeminde yayılıp insanları etkileyebilir.
- 31:52İzolasyonsuz Sistemlerin Riski
- İzolasyonsuz sistemler sonucunda darbe yakalanamadığında büyük yangınlar çıkabilir.
- Yıldırım darbeleri nano saniye mertebesinde gerçekleşen ve kısa sürede yangınlara yol açabilen olaylardır.
- 32:47Yıldırım Darbesi ve Korunma Gerekliliği
- Nano saniye mertebesinde düşen yıldırım darbesi, çatı üzerindeki metal aksamlara ve bacalara yangın başlatabilir.
- Çatı üzerindeki tüm metal aksamlar ve bacaların eş potansiyeli alınması ve korunaklı hale getirilmesi gerekiyor.
- Erico Invent, Grom Polonyalı marka, Ingesco İspanyol marka ve AHHAD Polonyalı marka normlara uygun ürünler kullanılıyor.
- 33:54Tripod Sistem Tasarımı
- Tripod sistem tasarımı, en tepeden izoleli iletkenle aşağı inerek darbeyi toprağa indiriyor.
- Bu tripodlar 200 km/saat rüzgar hızına dayanıklı olabiliyor ve bölge rüzgar riskine göre seçiliyor.
- Çatıda düz bir zeminde kullanılması faydalı olup, darbeyi alıp toprağa indirebiliyor.
- 34:24İzoleli İletken Özellikleri ve Montaj
- İzoleli iletkenlerin kesiti, iniş sayısı ve damar sayısı tasarımın etkileyici faktörleri.
- İzoleli iletken başlığı özel bir makasla açılmalı ve fazla açılmamalı, kendi sistemine girip monte edilmelidir.
- İzoleli yıldırım korunma sistemi bir sistemdir, farklı ürünler değil, orijinal ürünleriyle toprağa kadar ulaşması en doğru yöntemdir.
- 35:03Montaj Avantajları
- Dıştan indirmek için bağlantı aparatları ve eğimli çatılarda momenti hafifletmek için özel ayaklar kullanılıyor.
- Montaj oldukça kolaydır, iki kişi rahatlıkla montaj edebilir ve portatif olması askeri alanlarda da kullanılabilir.
- Mekanik şafttan veya uygun noktadan dıştan inmeye müsaitlik yoksa izoleli iletkenliği iniş yapabiliriz.