Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan istatistik dersinin kaydıdır. Eğitmen, Zeki Aslantürk'ün kitabından alıntılar yaparak konuları anlatmaktadır.
- Ders, istatistik biliminin temel kavramlarını ele alarak başlamakta ve Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) ile Eurostat gibi resmi istatistik kurumları hakkında bilgi vermektedir. Ardından evren ve örneklem kavramları açıklanmakta, farklı örnekleme teknikleri (tesadüfi olmayan örneklemeler: kota örneklemesi, tabakalı örnekleme, küme örneklemesi, kolay örnekleme, sistematik örnekleme, kartopu örnekleme) günlük hayattan örneklerle anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca örneklem büyüklüğü hesaplamaları için formüller, güven düzeyi ve hata payı kavramları da ele alınmaktadır. Eğitmen, hangi durumlarda hangi örnekleme yönteminin kullanılması gerektiğini belirterek, öğrencilerin yüksek lisans ve doktora tezlerinde anket yaparken kullanabilecekleri pratik bilgiler sunmaktadır.
- 00:02İstatistik ve Anket Formları
- Önceki derslerde anket formu oluşturma ve ölçek tasarımı konuları ele alındı.
- İstatistik biliminin asıl uygulama alanı anket formlarının uygulanmasıdır.
- İstatistik biliminde veriler kullanılarak çeşitli analizler yapılır ve SPSS programı ile veriler işlenerek istatistik analizleri gerçekleştirilir.
- 01:53İstatistik Bölge Birimleri Sınıflaması
- Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Türkiye'yi değişik istatistik bölgelere ayırarak her birinden örnekler seçerek analiz yapar.
- Küçük araştırmacılar Türkiye'nin tamamını inceleyemez, genellikle belirli bir il veya okul üzerinde çalışma yaparlar.
- İncelenen kişilerin tamamına "araştırma evreni" (universe) denir.
- 03:52Evren ve Örneklem Kavramları
- Araştırma evrenine ulaşma şansı olmadığı için istatistik bilimi kullanılır.
- Evren içerisinden seçilen kişileri temsil edebilecek kadar seçilen kişi sayısına "örneklem" denir.
- Evren ve örneklem kavramları karıştırılmamalıdır.
- 06:45Örnekleme Teknikleri
- Örnekleme teknikleri, evren ve örneklem nasıl seçilir konusunu ele alır.
- Homojen evrenlerde rastgele örnekleme yapılabilir, homojen olmayan evrenlerde farklı örnekleme teknikleri kullanılır.
- Tesadüfi olmayan örnekleme teknikleri arasında kota örneklemesi, kartopu örneklemesi ve tabakalı örnekleme bulunur.
- 10:33İstatistik Kurumları
- Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) eski ismi Devlet İstatistik Enstitüsü'dür.
- Avrupa Birliği'nin tüm istatistik verileri Eurostat'tadır.
- TUİK, her türlü istatistik bilginin devlet tarafından toplanması görevini ifa eden devlet istatistik kurumudur.
- 12:46TUİK'in Veri Toplama Yöntemleri
- TUİK, Türkiye'den verileri devlet veritabanlarından çekiyor, örneğin adrese dayalı nüfus kayıt sistemi gibi.
- TUİK, Karabük'ten kaç kişi göç etmiş, buraya kaç kişi göçmen gelmiş gibi bilgileri bu sistem üzerinden görüyor.
- TUİK'in kendi yaptığı araştırmalar geniş kapsamlı olup, Türkiye genelinde bölge bölge (Karadeniz, Akdeniz gibi) örneklem seçiyor.
- 14:17İstatistik Bölge Birimleri Sınıflaması
- TUİK'in Türkiye'nin istatistik bölgelerinin sınıflandırılması ile ilgili kavramı "İBBS İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması" (İBBS) olarak adlandırılıyor.
- TUİK sitesinde "düzey" seçeneği ile Türkiye, bölgeler, iller gibi farklı seviyelerde veriler incelenebiliyor.
- Batı Karadeniz bölgesi, tüm Türkiye veya bir şehir gibi farklı bölgeler tek başına incelenebiliyor.
- 15:09Evren ve Örneklem Kavramları
- Araştırmanın yapıldığı kişilerin tamamına "araştırma evreni" denir.
- Araştırma evrenini temsil edebilecek daha küçük bir grubun seçilmesi işlemine "örnekleme" denir.
- Seçilen gruba "örneklem" denir.
- 15:54Örnekleme Teknikleri
- Farklı örnekleme teknikleri vardır: tabakalı örnekleme, küme örneklemesi, tesadüfi örnekleme.
- Kolayda örnekleme veya gelişigüzel örnekleme, rastgele kişilerden soru sorma yöntemidir.
- Basit tesadüfi örnekleme, herkesin araştırmaya dahil olabileceği örnekleme türüdür.
- Sistematik örnekleme, belirli kriterlere göre (örneğin sonu 1 ve 5 ile biten öğrenciler) örneklem seçme yöntemidir.
- Örnekleme işlemi tarafsız olabilmesi için rastgele yapılmalıdır.
- 18:32Anket Örneklem Seçimi ve Hata Payı
- Anket örneklem seçiminde hata payına göre seçilecek kişi sayısı değişir ve bunun için bir formül vardır.
- Formülde t sabiti kullanılır, örneğin yüzde beş hata payı için t sabiti 1,96'dır.
- Anketlerde genellikle yüzde doksanbeş güven düzeyine göre örneklem seçilir.
- 19:45Örneklem Boyutu Hesaplama
- Karabük Üniversitesi'nin yaklaşık altmış bin öğrencisi varsa, yüzde beş hata payı için yüz bin kişilik bir evrende 383 kişiyle anket yapılmalıdır.
- Yüksek lisans ve doktora tezlerinde genellikle 400 kişi civarında anket yapılır, bu yüzde doksanbeş güvenilirdir ve hata payı yüzde beştir.
- Ankette hata payı olmayan bir anket olamaz, evrenin tamamına uygulanırsa hata payı olmaz.
- 22:32Güven Düzeyi ve Hata Payı İlişkisi
- Anket hatasının nedeni örneklem seçiminin doğru yapılmayışıdır.
- Anket şirketleri genellikle 1500-2000 kişi civarında anket yapar ve yüzde doksanbeş güvenilir bir ankette yaklaşık yüzde üç hata payına denk gelir.
- Güven düzeyi yüzde doksandokuz olduğunda, beşyüz bin kişilik bir evrende yüzde bir hata payı için 16 bin kişiyle anket yapılmalıdır.
- 26:05Örneklem Seçimi Yöntemleri
- Ana kütle birimleri ile ilgili hiçbir düzenleme yapılmadan her bir birime eşit seçilme şansı verilen örnekleme yöntemi basit tesadüfi örneklemedir.
- Her sınıftan numarası beş ve ile biten öğrencileri çağırmak sistematik örneklemedir.
- Üniversitenin benzer fakültelerini bir bütün olarak değerlendirerek her birimden nüfusuna oranla örneklem seçimi tabakalı örneklemedir.
- 27:52Tabakalı ve Küme Örneklemesi
- Tabakalı örneklemede heterojen bir yapı vardır.
- Küme örneklemesinde homojen bir yapı vardır.
- Tabakalı örneklemede birimler ayrı alınırken, küme örneklemesinde birimler birleştirilir.
- 28:45Kolay Örnekleme Yöntemi
- Bir öğrenci, üniversite öğrencilerinin görüşlerini öğrenmek için kantinde gönüllülük esasına göre anket uygulamıştır.
- Bu örnekleme yöntemi kolay örnekleme veya gelişigüzel örnekleme olarak adlandırılır.
- Kolay örnekleme, araştırma konusu itibariyle sıkıntılı olmayacak durumlarda kullanılabilir, ancak seçim gibi konularda uygun değildir.
- 30:09Gelişigüzel Örnekleme
- Gelişigüzel örnekleme, ana kütleden örneklem seçimi için herhangi bir kıstasın olmadığı, tesadüfen bulunan birimlerin dahil edildiği bir yöntemdir.
- Karabük meydanda her gelene soru sormak veya sosyal medyada rastgele kişilerle iletişim kurmak gelişigüzel örnekleme örneğidir.
- 30:41Olasılıklı Olmayan Örnekleme Yöntemleri
- Şiddet gören kadınlarla ilgili araştırma yapan ve örneklem grubuna ulaşmakta zorlanan bir araştırmacı kartopu örnekleme yöntemine başvurabilir.
- Kartopu örnekleme, bir kişiye soru sorulduğunda o kişinin kendisine benzer kişileri tanıtmasıyla büyüyen bir yöntemdir.
- Çocuk istismarı gibi nadir görülen konularla ilgili araştırmalar kartopu örnekleme yöntemi ile yapılır.