Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Hacettepe Üniversitesi Tarih Bölümü yüksek lisans öğrencisi Fatmana Ceren tarafından sunulan bir tarih anlatımıdır. Konuşmacı, "dilde, fikirde, işte birlik" şiarıyla tanınan İsmail Gaspıralı'nın hayatını ve faaliyetlerini anlatmaktadır.
- Video, Gaspıralı'nın 1851'de Kırım'da doğumundan başlayarak eğitim hayatı, Rusya'daki faaliyetleri, Osmanlı'ya zapt olma çabaları ve yayın hayatına atılması sürecini kronolojik olarak ele almaktadır. Özellikle "Tercüman" gazetesinin kuruluşu, kadınların eğitimi konusundaki çalışmaları ve Rusya'daki Müslümanlar için düzenlenen kongrelerdeki rolü vurgulanmaktadır. Video, Gaspıralı'nın hayatını anlatan akademik kaynaklar hakkında bilgi vererek sonlanmaktadır.
- İsmail Gaspıralı'nın Hayatı ve Özellikleri
- İsmail Gaspıralı, Hacettepe Üniversitesi Tarih Bölümü yüksek lisans öğrencisi Fatmana Ceren tarafından anlatılmaktadır.
- Gaspıralı, dilde, fikirde ve birlik şiarıyla tanınan, iyi bir eğitimci, gazeteci ve siyasi faaliyetlerde bulunan biridir.
- En çok sevilen özelliği kendisini adaması ve halkının gelişmesi için birçok çalışma faaliyetinde bulunmasıdır.
- 00:41Gaspıralı'nın Doğumu ve Eğitim Hayatı
- İsmail Gaspıralı 1851 yılında Kırım'ın Bahçesi Sarayı'nın Avcı Köyü'nde doğmuştur.
- Babası Gaspıralı olduğu için bu isim kullanılmaya devam etmiş, Bursa'da Gaspresski olarak ismi geçmiştir.
- Moskova'da Rus Harp Okulu'na yazılmış, ancak panslavist politikaya maruz kalmış ve Tatar halkının geri kalmış olmasının nedenini araştırmaya başlamıştır.
- 01:29Osmanlı'ya Yardım Çabaları ve Öğretmenlik
- 1866-1869 yılları arasında Osmanlı'da Girit İsyanı sırasında Osmanlı'ya yardım etmeye karar vermiş, ancak limanda yakalanıp ailelerine teslim edilmiştir.
- Bahçesaray'da Rusça öğretmenliği yapmış, Müslüman halkın ve Tatarların eğitimin yetersiz olduğunu gözlemlemiştir.
- Gericilik hareketleri temsil ettikten sonra öğretmenlikten ayrılıp, Osmanlı'da zapt olmak için iyi bir Fransızca bilmek gerektiğini öğrenmiştir.
- 02:44Fransa'da Eğitim ve İstanbul'a Dönüş
- Fransa'ya giderek Paris'te Turguvayev'in "Babalar ve Oğulları" kitabının yazarı olarak asistanlık yapmıştır.
- 1874 yılında İstanbul'a gelmiş ve zabiti için Osmanlı'da görev almak için dilekçe yazmış, ancak cevap alamamıştır.
- Cevapsız kalmasının nedeni araştırmacılar arasında net bir bilgi yoktur, Rusya'nın engellediği şeklinde bir görüş vardır.
- 03:33Yayın Hayatı ve Gazete Çıkarma
- Neden Tatarlar ve Müslümanlar dünyada geri kaldı diye soruların cevaplarını aramaya başlamış, 1881'de Akmescit'te "Rusya Müslümanları" adlı ilk eserini yayımlamıştır.
- Rusya'da baskı altında olduğu için Türkçe olarak eser verilmesine izin verilmediği için risaleler (kitapçıklar) yayınlamıştır.
- 1883 yılında 10 Nisan'da ilk gazetesini çıkarmış, ancak hem burslu olacak hem de Türkçe olarak eser verilmesine izin verilmiştir.
- 04:54Tercüman Gazetesi ve Kongre Faaliyetleri
- Tercüman gazetesi 1914'te kendi ölümünden sonra 1917'ye kadar akrabaları ve arkadaşlarının desteğiyle basılmaya devam etmiştir.
- 1917'de son bulmasının nedeni ihtilalden dolayı matbaanın yerle bir edilmesi ve yasaklanmasıdır.
- Müslümanlar için bir kongre düzenlemek istemiş, Mısır'a giderek "Ennehte" altında bir gazete çıkarmış, ancak yeterli destek alamamıştır.
- 05:46Rusya'daki Müslümanlar Kongresi
- 1905'te Rusya'daki Müslümanlar için bir kongre düzenlenmesini sağlamış, bu dönemde Rusya'daki Müslümanlar için özgürlük gelmiştir.
- Kongre için izin verilmediği için Abdurreşid İbrahim Efendi ile birlikte bir nehir gezisi yapılacağını söylemiş, yetkililer gemiyle birlikte kongre ilk düzenlenmiştir.
- Rusya'daki Müslümanların temsilci olarak başkanlığına İsmail Gaspıralı getirilmiştir.
- 06:24Kadınların Eğitimi ve Fikirlerde Birlik
- Halkı için ömrünü halkına adayan bir insandı, özellikle kadınların okumasını desteklemiştir.
- "Alemi Nisvan" adlı dergi çıkarmış, daha sonra çocuklar için "Alemi Sübyan" ve "Mizah" dergileri çıkarmaya devam etmiştir.
- Gazetesinde kadınların okuması gerektiğini anlatan romanları da vardır, özellikle "Molla Abbas" takma adıyla yazılar yazmaya devam etmiştir.
- 07:16Fikirlerde Birlik Gazetesi ve Kaynaklar
- Fikirlerde Birlik, dilde birlik, şiir ile birlikte çıkardığı gazete İstanbul'da, Bulgaristan'da, Mısır'da, Çin'de birçok yerde okunmuştur.
- Kullanılan kaynaklar videonun altına bırakılacak, en önemli eserlerden biri Hakan Kırımlı'nın derlemesiyle oluşturulan 697 sayfalık, 50 küsur makale bulunduran akademik bir çalışmadır.
- Daha genel bir kitap olarak Nadir Devlet'in "Dili" adlı ince bir kitabı da önerilmektedir.