Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan işletim sistemleri konulu bir eğitim dersidir. Eğitmen, Silver Shoots'ın "Operating Systems Concepts" kitabının dokuzuncu versiyonundan yararlanarak dersi hazırlamıştır.
- Video, işletim sistemlerinin temel özellikleri, görevleri ve yapısını detaylı olarak ele almaktadır. İşletim sisteminin kullanıcı arayüzü, program çalıştırma, multitasking, dosya sistemi, ağ iletişim, hata kontrolü, kaynak yönetimi, kullanıcı kontrolü ve güvenlik gibi temel görevleri açıklanmaktadır. Ayrıca kullanıcı veri tabanı, dosya yönetimi, proses kontrolü ve çekirdek (kernel) kavramları da incelenmektedir.
- Videoda sistem çağrıları, user mod ve kernel mod arasındaki farklar, farklı işletim sistemlerinin (Linux, Windows, macOS) çekirdek tasarımları gibi teknik konular da ele alınmaktadır. Eğitmen, bu videoların işletim sistemleri dersinin tam yerine geçmeyeceğini belirterek, bu derslerin temel bilgiler sunmak amacıyla hazırlanmış olduğunu vurgulamaktadır.
- 00:01İşletim Sistemlerinin Temel Özellikleri
- İşletim sistemlerinin ikinci videosu, işletim sistemleri dersine ve kavramlarına giriş yaparak devam ediyor.
- Silver shoots'ın "Operating Systems Concepts" kitabının dokuzuncu versiyonu kullanılıyor.
- İşletim sisteminin temel özellikleri arasında kullanıcı arayüzü, program çalıştırma ve giriş-çıkış işlemlerinin kontrolü bulunuyor.
- 00:35Kullanıcı Arayüzü ve İşletim Sisteminin Görevleri
- Kullanıcı arayüzü, terminal (command line interface), grafik arayüz veya badch prosesler şeklinde olabilir.
- Badch prosesler, bir dosyada birden fazla komutun sıralanması şeklinde yazılmış ve bilgisayara verilebilen komutlar olup, genellikle işlem yoğunluğu az işler için kullanılır.
- İşletim sisteminin görevleri arasında kullanıcı arayüzü, program çalıştırma, multitasking (çok görevlilik) ve donanım kontrolü bulunur.
- 01:49Giriş-Çıkış İşlemleri ve Dosya Sistemi
- İşletim sistemi, birden fazla programın aynı anda çalışmasını sağlayarak multitasking yapar (örneğin, mail kontrolü, müzik dinleme ve video izleme).
- Giriş-çıkış işlemleri, ses çalmak, klavyeden yazılanların hangi programla ilgili olduğu gibi işlemlerle ilgilenir.
- Dosya sistemi, bilgisayardaki dosyaların nerede duracağı, boyutları ve diskin durumunu kontrol eder.
- 03:08Ağ İletişimi ve Hata Yönetimi
- İşletim sistemleri, ağ üzerinde iletişim kurmak için bilgilerin ağ cihazına dönüştürülmesini ve hata yakalanmasını sağlar.
- Bilgisayarda hata olabilir, bu nedenle işletim sistemi bu hatalarla ilgilenir.
- Kaynak ayrımı, hangi uygulamanın hangi kaynaklara öncelikli erişim sağlanması gerektiği konusunda karar verir.
- 04:41Kullanıcı Kontrolü ve Güvenlik
- İşletim sistemi, birden fazla kullanıcı için kimin hangi yerlere erişebileceğini ve ne yapabileceğini kontrol eder.
- Güvenlik, işletim sisteminin önemli görevlerinden biridir ve bazı işletim sistemleri (örneğin, Orange Book) güvenlik seviyelerine göre sınıflandırılır.
- Trustpading, işletim sistemi tasarımından itibaren matematiksel olarak ispatlanabilir şekilde güvenli bir sistem olarak tasarlanmasını ifade eder.
- 05:56İşletim Sisteminin Yapısı ve Sistem Çağrıları
- İşletim sistemi, donanımla kullanıcı arasında ve kullanıcı uygulamaları arasında bir arayüz ve ara katman olarak çalışır.
- İşletim sistemi, program çalıştırmak, giriş-çıkış işlemleri ve dosya sistemleri gibi servisler sunar.
- Sistem çağrıları (system calls), uygulamaların işletim sistemi servisleriyle iletişim kurmasını sağlayan özel fonksiyonlardır.
- 08:24Donanıma Erişim ve Modern İşletim Sistemleri
- Modern işletim sistemlerinde, donanıma erişim tamamen işletim sisteminin kontrolü altında olup, işletim sistemini atlayarak donanıma doğrudan erişim yapılamaz.
- Sistem çağrıları, uygulamaların işletim sistemi servisleriyle iletişim kurmasını sağlar ve bu servisler donanımla iletişimi sağlar.
- 09:11İşletim Sistemi ve Uygulama İlişkisi
- İşletim sisteminin hesap yönetimi, kendi içinde tuttuğu kullanıcı veri tabanı ve şifrelerle ilgilidir, donanımla doğrudan ilişkisi yoktur.
- Uygulama geliştirirken işletim sistemindeki fonksiyonları (API veya web servisler gibi) çağırarak, işletim sistemi arka planda bu fonksiyonları çözümler.
- İşletim sistemi birden fazla mimari üzerinde çalışabilir, işlemci tipi, RAM veya hard disk gibi detayları bilmek gerekmez.
- 10:18İşletim Sistemi Servisleri ve Kullanıcı Arayüzü
- İşletim sistemi kullanıcı arayüzü ile ilgili shell'ler (Bourne shell, Bourn Again shell) ve klasör yönetimi gibi servisleri sunar.
- Kullanıcı yetkileri, dosya yazma gibi işlemleri için işletim sistemi servislerine erişilir ve yetki kontrolü yapılır.
- Kaynak dosyaları (source file) kopyalama işlemi için dosyalar okunur, kapatılır ve yazma işlemleri gerçekleştirilir.
- 11:20Dosya Yönetimi ve Sistem Kolları
- Unix standartlarında işletim sistemi ile ilgili kodlar bulunur ve "read" gibi fonksiyonlar dosya göstericisi alarak işlem yapar.
- Üst seviye dillerde yazılan kodlar, derleyici (compiler) tarafından sistem kollarına çevrilir.
- Java gibi dillerde Java Virtual Machine (JVM) çalıştırılır ve işletim sistemi için farklı yazılmış kodlar çalıştırılır.
- 12:16User ve Kernel Modları
- User modda sınırsız sayıda uygulama yazılabilir, ancak işletim sistemine bir şey yaptırmak için kernel moda geçilmesi gerekir.
- Sistem kollarına erişim için iki yöntem vardır: parametre geçirme ve özel hafıza kullanma.
- Bir proses, RAM'de çalışır ve dosya yönetimi, zaman sunucusu gibi sistem kolları ile etkileşime girebilir.
- 14:35İşletim Sistemi Tasarımı
- Sistem programlama, arka planda çalışan uygulamaları (daemon) yazmayı içerir.
- İşletim sistemi sürücüler, firmware'ler ve hafıza kontrolü gibi servisleri sunar.
- Kernel (çekirdek), işletim sisteminin temel hizmetlerini sağlar ve sistem kolları bu alanda yer alır.
- 15:37Çekirdek Tasarım Aşamaları
- Çekirdek içinde hangi servisin yer alacağı ve süreç yönetimine ihtiyacı var.
- Multics gibi sistemler katmanlı yaklaşım kullanır.
- Microkernel yaklaşımı, sistem kollarını çekirdek dışına atarak daha modüler bir tasarım sunar.