Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Mehmet adlı bir eğitmenin "Çöz" kanalında sunduğu, YKS sınavının AYT ayağını oluşturan Türk Dili ve Edebiyatı dersidir.
- Video, Türk edebiyatının dönemlerini anlatarak başlıyor ve özellikle İslamiyet öncesi Türk edebiyatı (destan dönemi) üzerine odaklanıyor. Türk edebiyatının üç ana başlık altında incelendiği (İslamiyet öncesi, İslam etkisindeki ve Batı etkisindeki Türk edebiyatı) ve İslamiyet öncesi Türk edebiyatının sözlü ve yazılı dönemlere ayrıldığı açıklanıyor. Sözlü dönem nazım şekilleri (koşuk, sagu, sav) ve yazılı dönem olarak Göktürk dönemi (Orhun yazıtları) ile Uygur dönemi (Bitik, Altınyaruk, Sekiz Ekmek, Kalam Kara ve Papam Kara hikayesi) detaylı şekilde inceleniyor.
- Eğitimci, her bir nazım şekli ve eserin özellikleri, kafiye şemaları, ölçülerini ve Divan edebiyatındaki karşılıklarını karşılaştırmalı olarak anlatmakta, bir sonraki derste destanlar konusunun işleneceği bilgisiyle video sonlanmaktadır.
- 00:08Dersin Tanıtımı
- Mehmet adlı eğitmen, YKS sınavının AYT ayağını oluşturan Türk Dili ve Edebiyatı derslerini işleyecektir.
- Dersler konu anlatım videosu ve soru çözüm videosu şeklinde olacak.
- Öğrencilerin not tutması sınav için yeterli olacaktır, ekstra konu anlatım kitabından da çalışabilirler.
- 01:17Türk Edebiyatının Dönemleri
- Türk edebiyatı toplamda üç ana başlık altında incelenir: İslam öncesi Türk edebiyatı, İslam etkisindeki Türk edebiyatı ve Batı etkisindeki Türk edebiyatı.
- İslam öncesi Türk edebiyatı sözlü dönem ve yazılı dönem olmak üzere ikiye ayrılır.
- İslam etkisindeki Türk edebiyatı halk edebiyatı ve divan edebiyatı olarak ikiye ayrılır.
- 02:47Batı Etkisindeki Türk Edebiyatı
- Batı etkisindeki Türk edebiyatı sınavın büyük bir kısmını oluşturur.
- Bu dönem Tanzimat dönemi, Serveti Fünun dönemi, Fecriati dönemi, Milli Edebiyat dönemi ve Cumhuriyet dönemi olmak üzere altı ana başlıkta incelenir.
- Cumhuriyet dönemi hala devam etmektedir ve sınavda genellikle son sorularda güncel sorular gelir.
- 03:24İslam Öncesi Türk Edebiyatı
- İslam öncesi Türk edebiyatı döneminin bir diğer adı destan dönemi Türk edebiyatıdır.
- İslam öncesi Türk edebiyatı ile İslam etkisindeki Türk edebiyatı arasında geçiş dönemi vardır ve bu dönemde Kutadgu Billik, Divan-ı Hikmet, Atabet'ül-Hakayık ve Divan Lügatit Türk gibi dört eser bulunmaktadır.
- Dede Korkut hikayeleri destan dönemi Türk edebiyatından halk edebiyatına geçiş eseri olarak kabul edilir.
- 06:19Sözlü Dönemin Özellikleri
- Sözlü dönemde eserler sözlü olduğu için anonim özellik gösterir ve söyleneni belli değildir.
- Dil son derece sadedir, nazım birimi dörtlüktür ve kafiye yarım kafiyedir.
- Şiirlerde kafiye ve redif (ses tekrarları) bulunur, kafiye şeması a b a b b b b c c c c d şeklindedir.
- 08:38Şairler ve Yazılı Dönem
- Bu dönemdeki şairlere ozan, kambox'ı şaman ve oyun adı da verilir ve sadece şairlik değil, aynı zamanda hekim, büyücü ve din adamı görevi de görürler.
- Sözlü dönemin genel özelliklerinden biri değildir sorularında kafiye yerine tam kafiye gibi yanlış bilgiler sorulabilir.
- Yazılı dönem yazının bulunduğu bir dönemdir ve Göktürk dönemi ile Uygur dönemi olmak üzere ikiye ayrılır.
- 11:03Yazılı Dönemin Özellikleri
- En eski yazılı ürün Yenisey yazıtlarıdır, tahminen 5-6. yüzyılda yazılmış ve Yenisey Irmağı civarında bulunmuştur.
- Yenisey yazıtları balbal adı verilen mezar taşlarına yazılmış birkaç satırlık edebi değer taşıyan sözlerden oluştuğu için ilk edebi ürünler sayılmaz.
- Yazılı dönemde konular hem dini hem de din dışıdır ve bu dönem 8. yüzyıl ile 11. yüzyıl arasındadır.
- 12:20İslam öncesi Türk edebiyatının nazım şekilleri
- İslam öncesi Türk edebiyatının nazım şekilleri sözlü dönemdeki eserlerin nazım şekillerine paraleldir.
- Koşuk, av törenlerinden sonraki eğlencelerde (sığır veya şölen) söylenen şiirlerdir ve halk edebiyatındaki karşılığı koşmadır.
- Sagu, ölüm törenlerinde (yuu) söylenen şiirlerdir ve halk edebiyatındaki karşılığı ağıttır.
- Savlar, bugünkü atasözlerine denk gelir ve divan edebiyatındaki karşılığı darbı meseldir.
- 16:53İslam öncesi Türk edebiyatının yazılı dönemleri
- İslam öncesi Türk edebiyatının yazılı dönemleri Göktürk dönemi ve Uygur dönemi olarak ikiye ayrılır.
- Göktürk yazıtları (Orhun kitabeleri veya Bengi taşları), 8. yüzyılda yazılmış Türk edebiyatının ilk yazılı ürünleridir ve Türk adının geçtiği ilk eserdir.
- Göktürk yazıtları 38 harfli Göktürk alfabesi ile yazılmış olup, üç tarafı Türkçe, bir tarafı Çin alfabesi ile yazılmıştır.
- Orhun yazıtları, Türkler ile Çinliler arasındaki mücadeleleri anlatan, ilk anı ve ilk söyle niteliğinde olan kitabelerdir.
- 20:55Uygur metinleri
- Uygur metinleri toplamda dört eserden oluşur: İrk Bitik, Altınyaruk, Sekiz Ekmek ve Kalam Kara ve Papam Kara Hikayesi.
- İrk Bitik, Göktürk alfabesi ile yazılmış bir fal kitabıdır.
- Altınyaruk ve Sekiz Ekmek, Çince'den Uygurca'ya çevrilmiş Budizm'in ilkelerini anlatan dini eserlerdir.
- Kalam Kara ve Papam Kara Hikayesi, Çince'den Uygurca'ya çevrilmiş, iyi niyetli bir prensin dünyayı daha güzelleştirmek için atıldığı maceraları anlatan bir hikayedir.
- 22:30Video özeti
- Videoda İslam öncesi Türk edebiyatının dönemleri, geçiş dönemi ve Dede Korkut'un Türk tarihindeki yerinden bahsedilmiştir.
- Sözlü ve yazılı dönemin genel özellikleri ve sözlü dönemin nazım şekilleri ele alınmıştır.
- Yazılı dönemin iki dönemi olan Göktürk dönemi ve Uygur dönemi incelenmiştir.