Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Münferit Fikir Platformu tarafından düzenlenen bir söyleşi formatındadır. Konuk, gazeteci Nebi Arı olarak tanıtılmakta olup, kendisini sosyal medya editörü, gazeteci ve Vidyolog platformu kurucusu olarak tanıtmaktadır.
- Söyleşinin ana konusu İslam ve feminizm arasındaki ilişki, Türkiye'de İslami feminizm hareketinin tarihi ve üçüncü kuşak İslami feministlerin yaklaşımıdır. Konuşmacılar, İslami feminizmin üç kuşak hareketini (60'lar-80'ler, 80'ler-2000'ler ve günümüz) ele alırken, Kur'an'ın cinsiyet açısından yorumlanması, erkek yorumlarından kurtulma çabaları ve kadın hakları konularını tartışmaktadır.
- Söyleşide ayrıca Müslüman feministlerin seküler feministler ve İslam erkekleri tarafından nasıl eleştirildiği, "ihanet-için ihanet" arasında sıkıştıkları, mahalle içindeki mücadelesi, ev içi eşitlik sorunu ve başörtüsüyle ilgili baskılar gibi konular da tartışılmaktadır. Video, erkeklerin ataerkil sisteme dair düşünmelerinin önemi ve erkeklerin kendi hayatlarını düzeltmeleri gerektiği fikriyle sonlanmaktadır.
- 00:08Münferit Fikir Platformu Söyleşi
- Münferit Fikir Platformu (MFP) söyleşisinde konuk gazeteci Nebi Arı'dır.
- Önceki sefer Nebi Arı'ya röportaj yapmışlardı, bu sefer MFP üyeleri ona söyleşi yapmak istemişlerdir.
- Söyleşinin konusu "İslam ve Feminizm" olarak belirlenmiştir.
- 00:42Kişisel Geçmiş ve Eğitim
- Konuşmacı 1988 yılında Bilecik'te doğmuş, Konyalı olup şu anda sosyal medya editörü olarak çalışmakta ve gazetecilik faaliyetleri yürütüyor.
- Kendi platformu olan Vidyolog'da insan hikayeleri üzerinden haber içerikleri üretmekte.
- İki yıl öncesine kadar başörtülü olan konuşmacı, liseyi açıktan okumuş ve üniversiteyi daha resmi olmayan bir ilahiyatta dört yıl okumuş.
- 02:00Başörtü Sorunu ve Eğitim Süreci
- 2011 yılına kadar kadınlar başörtüyle okula gidemezken, konuşmacı ortaokulda 12 yaşında başörtüsü takmış ve kapıya kadar başörtülü gelip okula girerken başörtüsünü çıkarıyordu.
- Liseyi açıktan okumayı tercih etmiş, çünkü okulda başörtüsü sorunu yaşamaktan kaçınmak istemiş.
- İstanbul'da Ahmet Er Akça öncülüğünde açılan özel bir üniversiteyi dört yıl okumuş, başladığımda sadece ilahiyat bölümü vardı.
- 04:18İlahiyat Eğitiminin Etkileri
- İlahiyat eğitimi, konuşmacıyı dini anlamda pek çok şeyi sorgulamasına sebep olmuş.
- Ailesinden gelen birikimle ilahiyata girmiş ve Arapça derslerinde Arap hocalarla çalışmış.
- İlahiyat eğitimi Arapça geliştirme ve dini metinlerle ilişki kurma anlamında katkısı olmuş ancak eskimiş bir eğitim modeli olduğu için güncel konuları yakalayamamış.
- 05:46Aile Dinamikleri
- Konya'daki dindar aileler genellikle diyanet veya bir tarikatı takip ederken, konuşmacının ailesi farklı bir sorgulama süreci yaşamış.
- Babası İstanbul Üniversitesi'nde okurken "akıncılar" olarak bilinen bir grupla mücadele etmiş.
- Babaannesi okuma yazma ve Kur'an okumayı öğrenmemiş, çünkü kadınlara öğretilmezdi.
- 08:05Feminist Kimliği
- Konuşmacı kendisini "feminist" olarak tanımlıyor ancak "müslüman" kısmı daha karışık olduğunu belirtiyor.
- Yıllarca kendisini feminist istememiş ve feminist demeyi reddetmiş.
- 2013 yılında kadına şiddete karşı Müslümanların İnisiyatifi adlı bir grup kurmuş.
- 09:04Kadın Mücadelesi ve Gezi Direnişi
- Çocukluğundan beri kadın meselesine ilgi göstermiş ve ortaokulda kadınlara destek olmak için bir çete kurmuş.
- Müslüman toplumda kadınlara yönelik hak ihlalleri ve şiddet olaylarına karşı seslenen bir vakıf veya dernek olmadığı için mücadele vermiş.
- Gezi Direnişi'nde başörtülü olarak katılmış ve kadınların başörtüsüne dokunmaması tarzında sloganlarla birlikte seküler feministlerle birlikte yürüyüş yapmış.
- 14:34Türkiye'de Müslüman Kadın Hareketinin Üç Kuşağı
- Konuşmacı, Türkiye'de üç kuşak Müslüman kadın hareketinin olduğunu ve bunların İslam feminizmine yol açan veya kapı açan hareketler olduğunu belirtiyor.
- İlk kuşak (1960'lar-1980'ler arası) Şule Yüksel Şenler ve Emine Şenlikoğlu gibi isimlerle, kadın figürleri ve önderler olarak dergiler ve yazılarla kendilerini duyuran bir kuşak.
- İkinci kuşak (1980'ler-1990'lar arası) başörtüsü yasağı ve bu yasakla mücadele etme sürecinde, Müslüman kadını kendileri tanımlamaya başlayan bir kuşak.
- 17:17İkinci Kuşakta Müslüman Kadın Hareketi
- İkinci kuşakta Hidayet Şefkatli, Yıldız Ramazanoğlu ve Aktaş gibi isimler bulunuyor ve bu kuşakta edebiyat içinde kadını anlatma (hikaye, öykü, şiir) bir ağırlıkta.
- Bu kuşakta teorik çalışmalar da yapılmış, Hidayet Şefkatli'nin tezi kitaplaştırılmış ve Barbarosoğlu, Şişman, Hülya Şekerci gibi derneklerde faaliyet gösteren kadın figürleri ortaya çıkmış.
- İkinci kuşak, Müslüman erkeklerle kırmadan, kavga etmeden kendini anlatma ve kabul ettirme gibi bir uzlaşmacı tavır sergilemiş.
- 19:04Üçüncü Kuşak ve İslam Feminizmi
- Üçüncü kuşak, 1990'lar ve 2000'lerde başörtüsü sorunuyla ayyuka çıkan ve başörtülü kadınların Müslüman erkekler tarafından yalnız bırakıldığı bir süreçte ortaya çıkmış.
- Bu kuşakta Müslüman kadınlar, başörtüsü sorunu bağlamında seküler feministlerle irtibat kurmuş ancak çatışmacı bir yaklaşım sergilemiş.
- Konuşmacı, İslam feminizmi olarak tanımladığı hareketi, Türkiye'de kitlenin büyük bir kısmının Müslüman olması ve kadınları din içinden erkek egemenlikten kurtarmanın cevabını aramakla gerçekleşen bir hareket olarak tanımlıyor.
- 21:46Din ve Feminizmin İlişkisi
- Aydınlanmacı feminizmde Hristiyan kadınların da benzer sorular sorduğu, "Tanrı ile birebir iletişim kurmak için erkek yorumlarını kaldırmak" ihtiyacı hissettikleri belirtiliyor.
- Müslüman kadınlar da dini okuyarak içinde kendilerinin fıtratıyla çelişen şeyler buluyor ve bu durum onları sorgulamaya ve kendilerini dinin içinde bir yol açmaya itiyor.
- Dinin içinde Kur'an, fıkıh, hadis, fetvalar, içtihatlar ve mezhepler gibi erkeklerin fikirleriyle gelişmiş bir yapı bulunuyor ve İslam feminizmi savunanlar bu yapıyı sorgulamaya başlıyor.
- 24:10İslam ve Kadın Hakları Tartışması
- Konuşmacı, İslam'ın erkekler tarafından belirlenen ve yazılan kurallarla gelmiş olduğunu ve modern kadınların bunları kabul etmesinin zor olduğunu belirtiyor.
- İslam'da kadın hakları konusunda doğru bir yöne doğru itiş olsa da, müctehitlerin erkek olmaları ve iktidar yanında olmaları nedeniyle bu durum tatmin edici değil.
- Konuşmacı kendisini "islami feminizm" olarak tanımlıyor ve kadınların da erkekler kadar insan olduğunu düşünerek yorumlama çabasını vurguluyor.
- 27:37Üçüncü Kuşak Müslüman Feminizm
- Üçüncü kuşak Müslüman feministler yaklaşık dört-beş senedir kendilerini böyle tanımlamaya başladı ve bu çok yeni bir kavram.
- Bu kuşakta "bu dinin bu hale gelmesinin sebebi erkek yorumu" şeklinde bir tartışma var.
- Kur'an'ın dil ve dönem itibariyle erkeklere hitap eden bir tarzda olduğu ve bu tarihsel bir gerçekte olduğu belirtiliyor.
- 29:39Erkek Yorumu ve İslam'da Kadın Hakları
- İslam'da kadınlar için erkeklerin lehine olan ayetleri kabul ederken, kadınların lehine olan ayetleri görmezden gelme veya engelleme süreci var.
- Peygamber'in vefat ettikten sonra Abdullah bin Ömer'in "Peygamber yaşarken kadınlarımıza ne elimize ne dilimizi kaldırabiliriz, peygamber vefat ettikten sonra elimizde, dilimizde rahatladı" sözü bu durumu yansıtmaktadır.
- Üçüncü kuşak Müslüman feministler, din içinde çözüm bulamadıkları noktaları tartışarak islami feminizme ulaşmışlardır.
- 31:09İkinci Kuşak Müslüman Feministler
- İkinci kuşak Müslüman feministler arasında Türkiye'de ilk Müslüman feminist olarak tanınan Konca Kuriş ismi vurgulanıyor.
- Konca Kuriş, 1990'larda "Kur'an'da başörtüsü yoktur", "kadınlar adetli iken namaz kılabilir ve Kur'an okuyabilir", "kadınlar ve erkekler eşittir" gibi o döneme göre radikal görüşler savunmuş.
- Konca Kuriş'in Hizbullah tarafından kaçırılıp öldürüldüğünün sebeplerinden biri, Müslüman feminist olarak söylediği sözler olduğu belirtiliyor.
- 32:40İslam Feminizmi ve Türkiye'deki Durum
- 1990'larda İran, Mısır gibi ülkelerde kadınlar tartışmalarını sürdürüyordu.
- Türkiye'ye İslam feminizmi anlamında çok kitap ulaşmamış, çevrilmiyor ve yayıncılıkta kadınların elinde değil.
- "İslam Feminizmler" adlı derleme kitapta Mısır, İran, Pakistan gibi farklı ülkelerden kadınların makaleleri ve deneyimleri yer alıyor.
- 33:25Üçüncü Kuşak İslam Feministleri
- Konca Kuriş, Türkiye'de İslam feminizmiyle mücadele ederken örnek alınan bir isim olmasına rağmen üçüncü kuşakta öldürülmüş.
- Üçüncü kuşak İslam feministleri daha çatışmacı bir üslup kullanmış, daha önceki kuşaklardan farklı olarak teoriyle birlikte hareket etmiş.
- "İslam'da erkek paneli" gibi daha ilgi çekici başlıklı etkinlikler düzenlenmiş, "Taciz, tecavüz ve şiddet bağlamında" konuları ele alınmış.
- 35:31İslam Feminizminin Çatışmacı Yaklaşımı
- Üçüncü kuşak İslam feministleri daha çatışmacı bir üslup kullanırken, önceki kuşaklar daha soft yazılarla hareket etmiş.
- "Kadın cinayetlerine taciz ve tecavüzde tahrik sadece bahanedir" gibi sticker çalışmalar yapılmış.
- Tartışmaları yüksekten başlatmak, orta yolda buluşmanın imkanını artırıyor, çünkü tartışmalar ortadan başlandığında gittikçe aşağıya çekilir.
- 37:44Mahalle İçindeki Mücadele
- Mahalle içinde kadın mücadelesi verirken, mahalleyi bölmek, aileleri bozmak, yuvaları dağıtmak gibi suçlamalara maruz kalınmış.
- Kadınların evlerinde de özgürleşmek istemesi, teorinin evlere yansıması tartışmalara sebep oluyor.
- Evlilikte eşit haklara sahip olmak, eşit paylaşım yapmak gibi konular ev içi emek olarak tartışmaya konu oluyor.
- 40:28İslam Feministlerin Karşılaştığı Zorluklar
- İslam feministler iki taraftan da eleştiriliyor: seküler feministlerce "İslam'la feminizm yan yana gelemez" diyerek, Müslüman erkeklerce ise "feminizm azgınlık ve bozgunluk istiyor" olarak.
- Reçel blog gibi platformlarda İslam feministlerin yazdıkları, kadınların sokakta olduğu günlerde başörtülü kadınların da çoğalmasına katkı sağlıyor.
- Günümüzde İslam feministlerin feminist anlayışta kabulü görmüş, feministlerin sayıları artarken kendilerini Müslüman feminist olarak tanımlamakta zorluk yaşamıyorlar.
- 44:35Müslüman Feminizm ve Çeşitliliği
- Genç kadınlar geleneksel din içinde kendilerine cevap bulamadıkları için Müslüman feministlerin alanında bir çözüm arıyorlar.
- Müslüman feministler arasında seküler Müslüman feministler ve dindar Müslüman feministler olmak üzere farklı inançlı gruplar bulunuyor.
- Müslüman feministler arasında birçok tartışma var, ancak zaman kısıtlaması nedeniyle tüm tartışmaların detaylarına girelecek kadar zaman yok.
- 46:38Kur'an'daki Dil ve Yorumlar
- İslam'ın cevap bulmaya çalıştığı sorular arasında peygamberlerin hepsinin erkek olması tarihi bir gereklilik mi yoksa kadın peygamberler de olup olamadığı gibi içinden çıkılamayan sorular bulunuyor.
- Kur'an'ın linguistik olarak erkeklere hitap etme tarzında olduğu ve cinsiyetli bir dil olan Arapça'nın bu durumu etkilediği iddia ediliyor.
- Kur'an'ın asıl mesajı o tarihte yaşananlar değil, belli başlı ilkeler ve amaçlar olup, bu ilkelerin modern dünyada nasıl uygulanacağı önemlidir.
- 50:37Kadın Hakları ve Ataerkilik
- Kadın hakları konusunda İslam'ın tüm sorunların kaynağı olduğu düşünülebilir, ancak kadın hakları ile ilgili sorunlar tüm dünyada, hatta en gelişmiş ülkelerde bile var.
- Türkiye'de İslam'la karıştırılmış ve desteklenen örf ve adetler, kadınlara haksızlık yapmakta.
- Feminizm, ataerkil (erkek egemenlik) ile mücadele ediyor ve kadınların daha eşit şartlarda yaşamasını istiyor.
- 53:46Eşitlik ve Adalet
- İslam'da eşitlik değil adalet kavramı kullanılıyor, ancak adaletin de tam olarak sağlanamadığı belirtiliyor.
- Eşitlik, hak ve hukuk bağlamında bir eşitlikten bahsediliyor.
- Erkeklerin de kendi derinliklerindeki ataerkil sistem hakkında düşünmeleri gerektiği, kadınlar gibi kendi deneyimlerini konuşmaları gerektiği vurgulanıyor.
- 57:08Sorunun Değerlendirilmesi
- Konuşmacılar, birbirlerine düzeltme yapma konusunda görüş alışverişinde bulunuyor.
- Bir taraf kendini düzeltmeye çalışırken, diğer tarafı da kendi hayatını düzeltmesi ve kendisini baskılayan kişilere karşı seslenmesi gerektiğini belirtiyor.
- "Erkekleri düzeltiyoruz" ifadesinin yanlış anlaşılması konusunda bir uyarı yapılıyor.
- 57:36Sohbetin Sonlanması
- Konuşmacılar birbirlerine haklı olduğunu kabul ediyorlar.
- Davet edilme ve misafir edilme konusunda teşekkürler yapılıyor.
- Konuşmacılar birbirlerine iyi geceler ve günaydın diyerek sohbeti sonlandırıyorlar.