Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, İslam öncesi Türk edebiyatı konusunu anlatan bir eğitim içeriğidir. Konuşmacı, öğrencilere bu dönemin edebiyatını detaylı şekilde aktarmaktadır.
- Video, İslam öncesi Türk edebiyatının genel özelliklerini, sözlü edebiyat dönemi ve nazım biçimlerini, yazılı edebiyat dönemi ve Orhun yazıtlarını ve Uygur metinlerini kapsamaktadır. İçerikte koşuk, destan, sagu ve sav gibi sözlü edebiyat ürünlerinin özellikleri, Türk destanlarının (Oğuz Kağan, Atilla, Şu, Alp Er Tunga, Ergenekon, Bozkurt, Göç ve Türeyiş) konuları ve Orhun yazıtlarının tarihi önemi anlatılmaktadır. Ayrıca Göktürk ve Uygur alfabeleri hakkında bilgiler verilmektedir.
- 00:03İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı Genel Özellikleri
- İslamiyet öncesi Türk edebiyatı MÖ 4000'li yıllardan başlayarak Türklerin İslamiyeti kabul ettiği 11. yüzyıla kadar sürmektedir.
- Bu dönem edebiyatı genellikle sözlü ürünlerden oluşmuş, yazılı ürünler yok denecek kadar azdır.
- Şiirler sığır, şölen ve yuğ törenlerinde söylenir, şaman, kam, baksı, ozan gibi dini liderler kopuz çalgılarıyla söylemiştir.
- 01:00Şiirlerin Özellikleri ve Nazım Biçimleri
- Şiirler yabancı dil etkisinden uzaktır, milli ölçümüz hece ile söylenir ve dörtlüklerden oluşur, genellikle yarım uyak tercih edilir.
- Koşuk, destan ve sagu bu dönemde kullanılan nazım biçimleridir, ayrıca bugünkü atasözlerine "sav" denir.
- Bu dönem edebiyatımızı şamanizm, budizm ve maniheizm gibi dinler etkilemiştir.
- 02:14Sözlü Edebiyat Ürünleri
- Koşuklar, sığır ve şölenlerde eğlenmek amacı ile söylenen aşk, doğa, yiğitlik vb. her konunun işlendiği şiirlerdir.
- Sagular, yuğ törenlerinde ölen kişinin ardından söylenen yaz şiirleridir, genellikle yedili hece ölçüsü ile söylenir.
- Destanlar, milletlerin hayatında büyük yankılar uyandırmış, tarihi, toplumsal veya doğal olayların anlatıldığı, hayal unsurlarıyla süslenmiş uzun eserlerdir.
- 03:43Türk Destanları
- Türk destanlarının pek çoğunda ortak olarak kullanılan motifler arasında ışık, at, ağaç, su, madenler, kurt, kadın, taşı, ok, yay ve yaşlı adam sayılabilir.
- Oğuz Kağan Destanı ve Atilla Destanı Hun Türklerine, Şu Destanı ve Alp Er Tunga Destanı Saka Türklerine, Ergenekon Destanı ve Bozkurt Destanı Göktürklere, Göç ve Türeyiş Destanları ise Uygur Türklerine aittir.
- Göç Destanı'nda Uygurların çektikleri çileler ve göç etmeleri ile Uygur Kağan'ın oğluna bir Çin prensesi alması anlatılır.
- 06:22Yazılı Dönem Ürünleri
- İslamiyet öncesi yazılı dönem ürünlerimiz Göktürk ve Uygurlara aittir, kullandığımız ilk Türk alfabesi Göktürk alfabesidir (4 sesli harf olmak üzere 38 harf).
- Uygurlar da kendi alfabeleri olan Uygur alfabesini kullanmıştır (18 harften oluşan alfabenin 4'ü sesli, 14'ü sessiz harftir).
- Orhun yazıtları, Türk adının geçtiği ilk yazılı belge ve Türk edebiyatının ilk yazılı örnekleridir, bu yazıtlarda Göktürklerin bağımsızlıkları için Çinlilerle olan mücadeleleri anlatılmaktadır.
- 07:30Orhun Yazıtları ve Uygur Metinleri
- Orhun yazıtları Vezir Tonyukuk Yazıtı, Kül Tigin Yazıtı ve Bilge Kağan Yazıtı olmak üzere üç taş sütundan oluşur, bunlara " Bengü Taş" denir.
- Uygurlar döneminden kalma eserler Türkistan'da Turfan ilinde yapılan kazılar sonucu ortaya çıkmıştır.
- Uygur metinlerinde Maniheizm, Budizm, Hıristiyanlık ile ilgili öyküler, dua metinleri ve çeşitli inançlarla ilgili parçalar vardır.