Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir konuşmacının dini ve felsefi konuları ele aldığı etkileşimli bir sohbet formatındadır. Konuşmacı, yaklaşık 36 haftalık bir programın son bölümüdür ve sezon finali yapacaklarını belirtmektedir.
- Videoda iman, temyiz, çalınma ve dini yolculuk kavramları detaylı olarak ele alınmaktadır. Konuşmacı, İman'ın güvenmek anlamına geldiği, temyizin doğru-yanlış ayırt etme yetisi olduğunu ve bunların insanın manevi gelişimindeki önemini anlatmaktadır. Ayrıca şeriat, tarikat, marifet ve hakikat gibi dini boyutlar, tasavvuf, velayet ve niyet kavramları da açıklanmaktadır.
- Konuşmacı, Mevlana, Bayezid-i Veli, İbnu'l-Arabi ve Pir-i Desk gibi dini düşünürlerden örnekler vererek, dinin iç ve dış boyutlarını, insanın manevi potansiyelini ve "insan-ı kamil" olma hedefini anlatmaktadır. Video, dershanenin kimya ve fizik laboratuvarlarının tanıtımı, nöro adaptasyon konusu ve Mevlana'nın uyku-uyanma temalı hikayesi gibi farklı bölümlerle ilerlemektedir.
- 00:03Programın Durumu ve Geçmiş Haftalar
- Haftaya ve diğer haftaya iki program yapılacak, inşallah sezon finali yapılacak.
- Yaklaşık otuzaltı hafta geçti ve fasillara bakılacak.
- Geçen hafta "insan çalınabilir bir nesneydi mi?" konusu ele alınmıştı.
- 01:28İnsanın Çalınması
- İnsan özgür olabilir, dünyada geziyebilir, ancak aklı, kalbi, duyguları ve düşünme şekli çalınabilir.
- İnsanı çalanlar arasında anneler, babalar, doğduğu çevre, arkadaşlar, öğretmenler, izlenen televizyon programları ve okunan kitaplar bulunur.
- Söz tuzaktır, söz büyüdür, söz sihirdir ve sözün tılsımına girildiğinde insan çalınır.
- 02:29Çalınma ve Temyiz
- Çalınma sadece kötü manada değil, Hazretin Kitabı da insanı çalar ve Allah'ta cennet karşılığı kendine verilmesini ister.
- Alem oltalarla doludur, herkesin bir oltası vardır: filmler, diziler, kişiler, yazarlar.
- Çalınmamak veya kime çalınacağını seçmek için temyiz gereklidir; temyiz, ayırt edebilmektir.
- 03:50İmanın Önemi
- İman temyizdir, doğruyla yanlışı ayırt edebilecek bir skala veya terazi verir.
- İmanın bir tarafında o inanç ve öğreti vardır, ötekinde ise iman edilen şey vardır.
- Herkesin hacatı (dileği, isteği) yanındadır.
- 04:35İman ve İstek
- Mevlana'nın "sakın ben şunu çok istiyorum da oraya gidemiyorum" sözünün anlamı, herkesin isteği kendi boynuna bir tasma, kemer veya olta olmuştur ve onu oraya çekmiştir.
- İman, herkesin bir oltasıdır; neye iman ettiyseniz o sizin şeyiniz olur, yazar, ok, öğretmen veya kitap olabilir.
- İman, güvenmek demektir ve neye güvendiyseniz o senin doğru-yanlış terazinizin kurulduğu ölçüt olur.
- 07:24Çalınma ve İman
- Çalınma olayında, sen neye çalınacaksan, aslında senin çalınmak istediğin şey senin kendi iman ettiğin şeydir.
- Kur'an'da cehennemlikler şeytana suç atmaz, "ben de istedim" derler çünkü tartıyı kendi içlerine kurdular.
- İnsan kendini neye çalınacak nesne olarak hazırlar, bu makinesini kendi içine kurar.
- 08:34İman ve Ahiret
- Bir insan çok günahkar olabilir, sonra tövbe edip ölürse cennete gider; ancak ibadet eden biri tövbe etmezse cehenneme gider.
- İmanla ihlas, samimiyetle tövbe etmek, geri dönüşü sağlar.
- Mevlana'nın "balza baza her an hes baza" sözü, nereye kadar gidersen gitsen orada mutlaka dönülecek bir yer olduğunu ifade eder.
- 09:41Dönüş ve İman
- Dönmek, sadece kafayı çevirmek değil, bütün vücudunda, kalbinle, aklınla, zihninle dönerek tamamen değişmek demektir.
- Namazda kabe'ye dönme, uyduyu doğru yöne çevirerek tam yayını alabilmek gibidir.
- Bir insan çalındığının farkında değildir, bir gün uyanır çalmışlar der, bütün vücuduyla döner ve cennete gider.
- 11:01Tövbe ve İman
- Bir insan günah işleyebilir, çalmış olduğunu fark edip tövbe ederse cennete gider; örneğin İslam tarihinde namazsız, abdestsiz iman edip şehit olan sahabeler vardır.
- Diğer yandan, altmış yıl ibadet eden ancak çalınmış olan kişinin geri dönüşü yoktur.
- Tövbe, yazılanları yırtıp yeni başlamak gibidir; Allah tövbe edenin günahlarını iyiliğe çevirir.
- 14:04Adet ve İbadet
- Adet halinde yaşamakla ibadet halinde yaşamak ayrı şeylerdir.
- Büyüklerin yapmaya çalıştıkları değişim, adetleri ibadete çevirmektir.
- İnsan kendini gördükçe, kendinle savaştıkça o şey dinmeyecektir.
- 16:36Gözyaşları ve İman
- Aradığın hakikat veya gerçek varlık için kendini gördükçe karşıya geçemez, onu bitiremezsin.
- İnsanın bedeninin çocuğu gözleridir; gözden yaşlar atmadıkça Allah'ın rahmeti coşmaz.
- Gözyaşları Allah'ın rahmetinin yakıtıdır.
- 18:02Tartı ve İman
- İman, bir tartı verir; tartının bir ucuna doğru olan şey koyulduğunda, diğer ucuna gelen bilgiler ve kişiler tartılıp değerlendirilir.
- Bugün en büyük problemlerden biri ölçümüzün, tartımızın olmamasıdır.
- Manevi rahatsızlıklarımıza manevi çözümler aramalıyız, benzer benzeri tedavi eder.
- 20:06Çalınma ve Terazi
- Dünyada dolaşırken, doğru bilgi arayışımızda insanlar çalabilir veya kendimiz de kendimizi çalabiliriz.
- Şeydeyiz, denizdeyiz ama dümenimiz, limanımız, yol haritamız ve hedefimiz yok.
- İlk yapmamız gereken şey kendimizi çaldırmamak için doğru bir terazi kurmak ve o terazinin bir kefesine gerçek gerçeği koymaktır.
- 21:54İman ve Mıknatıs Etkisi
- İman, bir mıknatıs gibi çalışır; küçük bir iman parçası bile insanı cennete çeker.
- İman bütündür, içindeki ve kitaptaki iman birbirine bağlıdır ve bir parçası senin içinde kalır.
- Hardal tanesi kadar küçük bir iman bile tedarik edilmeli ve cebimizde tutulmalıdır.
- 23:59İmanı Yaşamak
- Dini tam olarak yaşamak gerekir, aklı almazsa bile boşluk olmamalıdır.
- Bir şeyi kabul edememek, kendi başına yeni bir din uydurmak anlamına gelir.
- Allah'ın esmalarının zikrine, varlık üzerinde tasarrufta bulunmak için devam edilmez, sadece ihlaslı halis Allah için zikredilmelidir.
- 26:05Velilerin Örnekleri
- Veliler, Allah'a olan inançları nedeniyle orada bırakılmazlar.
- Bir veli, ev sahibi tarafından kötü muamele görmesine rağmen affettirici davranmıştır.
- Velilerin karakteri deniz gibi olup, ne kadar alırsan al eksilmez, ne kadar dökersen dök fazlalaşmaz.
- 28:41İstek ve Kanaat
- İstek isteği doğurur, kanaat bunun ilacıdır.
- İnsan hamd etmeyi öğrenmek için gelmiş, Allah isteyenlere verir.
- Nefsin ihtirasları hiçbir zaman tatmin olmaz, kanaat etmek insana yakışır.
- 30:11İnsanın Ruhanileştirilmesi
- İnsanın ruhani olmak, dinin aslı insanı ruhanileştirmektir.
- Din, insanın içindeki potansiyeli harekete geçirmek ve insan-ı kamili açığa çıkarmaktır.
- İnsan iki rüyada bulunur: uyuyunca gördüğümüz ve uyanınca gördüğümüz rüyalar, gerçek rüyada insan-ı kamil şeyini açığa çıkarmak gerekir.
- 31:52Nöro Adaptasyon ve İhtiras
- İnsanlar bazen kanaat edemedikleri şeylerden vazgeçmeye çalışsa da, nöro adaptasyon nedeniyle bir süre sonra tekrar onlara yöneliyorlar.
- Nöro adaptasyon, bedenin hazza göre hareket etmesi ve haz almaya yönelmesiyle ilgili bir süreçtir.
- İhtirasatın ve nefsiyenin doymamasının sebebi nöro adaptasyondur; bir milyara ulaşıldığında on milyar istenmeye başlanır.
- 32:39Dopamin ve Adaptasyon Süreci
- Beyindeki dopamin, hazzı veren hormonları salgılayan bölge, alışkanlık edildikten sonra kendini kapatmaya başlar.
- İlk çikolata yendiğinde tüm dopamin kuyuları aktif olurken, alışkanlık edildikten sonra beyin bazı kuyuları kapatır ve daha fazla çikolata yemek gereklidir.
- Beyin, dopamin salgılanmasından sonra stres olarak algılayarak kuyuları kapatmaya devam eder ve bu nedenle daha fazla miktarda çikolata veya sigara tüketilmesi gerekir.
- 34:47Homestaz ve Allostaz
- Beyinde iki farklı adaptasyon süreci vardır: faydalı homestaz ve zararlı allostaz.
- Homestaz, beyinin kendini adapte etmesi ve bizi korumaya yönelik çalışmasıdır.
- Allostaz ise, fazla kortizol üretimi sonucu hastalığın başlangıcını temsil eden, beyinin adapte olmasına rağmen hastalığa neden olan süreçtir.
- 35:22Nefsiyenin Tanınması ve Yönetilmesi
- Nefsiyen hem bedeni hem ruhen kompleks bir yapı olarak tanınmalı ve ona göre hareket edilmelidir.
- Nefsiyen düşman değil, evcilleştirilmesi gereken ve yolları kısaltması için kullanılabilen bir binek yoldaştır.
- Nefsiyenin tamir edilmesi için önce kompleksi tanınması ve çözümü gerekmektedir.
- 35:54Yolculuk Planlaması
- Bir yolculuk yapmadan önce arabanın özelliklerini, benzin miktarını ve yol haritasını bilmek gerekir.
- Hazırlıksız yola çıkmak, benzin bittiği gibi yolculuğun kesilmesine neden olur.
- Modern insanın en büyük problemlerinden biri, kendini bilme ve nereye gideceğini bilmeme eğilimidir.
- 37:40Eski İnsanın Yaklaşımı
- Eski insanlar "kendini bil" sözünü görüyordu ve kendini bilmek için çaba gösteriyordu.
- Eski insanlar, haritayı okumayı bilen ustalara gidip yollarını sormaktaydı.
- Ustalar, yolculuk için gerekli benzin miktarını, yiyecekleri ve mola noktalarını belirtiyordu.
- 38:52Modern Çatışma ve Çözüm
- Modern insanlar televizyon, kitaplar, aile ve çevrelerinden çeşitli fikirler alarak çalındıkları için doğru soruları soramaz hale geldiler.
- Zihinlerde "ayakkabı" kalıpları var ve bu kalıplara uygun düşenleri doğru, uymayanları yanlış olarak değerlendirirler.
- Çözüm için önce elimizdeki "ayakkabı"dan kurtulup bardağı boşaltmak gerekir, böylece yeni bilgileri alabiliriz.
- 40:34Kur'an ve Yolculuk Rehberi
- Kur'an, arabanın (vücudun) nasıl çalıştırılacağını, nerelere gidilirse bozulacağını ve nerelere gidilirse daha da güçlenilebileceğini anlatır.
- Kur'an, "oraya gitme, şuraya git" diyerek yolculuk rehberi görevini üstlenir.
- Enbiyalar ve evliyalar da bu konuda kitaplar yazmış ve yol göstericilik yapmışlardır.
- 44:12Doğal Fıtrat ve Akıl Kullanımı
- İnsanlar doğuştan doğru-yanlış skalasını getirmişlerdir, bu bir doğal fıtrattır.
- İnanmak ve iman etmek insanın doğuşuyla beraber gelen bir ihtiyaçtır.
- Zamanla insanın bu fıtretini aklı ve bilgilerle temizlemesi gerekir.
- 45:12Gale ve Gle Kavramları
- Arapçada "gale" ve "gle" kelimeleri vardır ve bir süreye kadar bu şekilde gitmek gerekir.
- Bayezid-i Veli ve Mevlana gibi büyüklerin öğretisi bir süre sonra biter, sonra insan kendisi konuşmaya başlamalıdır.
- Annen baban sana konuşmayı öğretse de, büyüdükten sonra kendin cümle kurmaya başlamalısın.
- 46:09Olgunlaşma ve Uyumluluk
- Gerçek olanı anlamak için zihinsel ve bedensel olgunlaşmayı sürekli hale getirmek gerekir.
- Maddiyatta sahte para, seramik gibi konularda uzmanlaşabiliriz, maneviyatta da benzer şekilde geliştirmemiz gerekir.
- Kendini çaldırdığın için de suçlusun, Allah'ım şeytana uyduk demeyecek, hepinizden pay gidecek.
- 48:19Mevlana'nın Tazim Anlayışı
- Mevlana, zahirde tazim görünmezse batının bir bakıldığı ve merdan-ı ilahiyi muazzam tutmadıkları bilinir demiştir.
- Tazim gönüldedir ancak dışarıya gösterilmesi gerekir, çünkü dışarıda gösterilen şey içeriden haber verir.
- İç içe boyutlar vardır: şeriat, tarikat, hakikat ve marifet; bunlar ayrı kitaplar değil, iç içedir.
- 50:13Dini Boyutların Bağımlılığı
- Şeriat olmadan hakikat olmaz, öz korunamaz.
- Bir kapak olmadıktan sonra içerdekiler çürür gider, bu nedenle kapak önemlidir.
- Bazıları dini kendi aralarında parça parça ediyor, herkes kendi elindekiyle mutlu oluyor.
- 51:06Dinin Katmanları ve Tasavvuf
- Dinin tek kitap olduğu ve içinde hem fiziki hem de batın tarafı olan namaz gibi ibadetlerin hem rükün hem de hakiki boyutu olduğu belirtiliyor.
- Dinin katmanlı olduğu ve bu katmanları anlamak için sırayla geçmek gerekiyor, doğrudan üst kata zıplayamayacağımız vurgulanıyor.
- Şeriatsız hakikat ve hakikatsiz şeriatın batıldır, ikisinin birlikte olması gerektiği ifade ediliyor.
- 52:34Tasavvuf ve Yükseliş Süreci
- Tasavvuf, yolda yürürken yaşadığımız sürekli değişen hallerdir ve saflaşma ile yükseliş sağlar.
- Şeriat, tarikat, marifet gibi katmanlar bina gibi düşünülebilir ve her birini yaşamak için o katmanın gereğini yapmak gerekir.
- Tarikat sadece bir tarikata girmek değil, şeriat boyutunu tamamladıktan sonra nübüvvetin hakikatlerini yaparak velayet tarafının parlamasıdır.
- 58:32Dinin İç ve Dış Boyutları
- Tasavvuf kişinin içinde yaşadığı bir hal ve makamdır, bunun dış görünüşü ve dışa yansıyışı din budur.
- Dinin iç boyutu olan tasavvufu dışa yansıtmanın öneminden bahsediliyor.
- Vicdan, insanın ruhuyla aklının imtizacından doğan bir çocuğunun olduğu ve ilim ile amelin imanı doğurduğu belirtiliyor.
- 1:02:53Kendini Tanıma ve Yol Haritası
- İnsanlık tarihi boyunca her coğrafyada insanlar kendini tanıma yolunu aramışlardır.
- Mısır tapınakları, Yunanistan'daki Pisagor okulları, Hindistan'daki mabetlerin hepsinde "kendini tanı" yazısı bulunur.
- Bu yerlerde insanlara yol haritası çizilir, nereye gideceğini anlattıysan o haritayı çözerler denilir.
- 1:04:10Dershane Laboratuvarları ve Okul Dinamikleri
- Dershanenin kimya ve fizik laboratuvarları tanıtılıyor.
- Her okulda bir tane sinirli hoca veya çok katı müdür yardımcısı bulunur.
- 1:04:35Hz. Ömer ve Veliler
- Hz. Ömer hicrete giderken kılıcını beline takıp Kabe'nin etrafında iki tur atarak gizli gitmemiş, açıkça gitmiştir.
- Ömer, Ebubekir gibi isimler manalarını yaşatan velilerdir.
- İstesevi meşrep, Musevi meşrep veliler vardır.
- 1:05:15Muhammedi Meşrep
- Muhammedi meşrepten sadece bir tane veli vardır ve ona "gavs" denir.
- Bu makam her dönemde doludur ve hiç boş kalmaz.
- 1:05:36Niyet ve Din Anlayışı
- Niyet kavramı, okula gitmek, camiye gitmek, abdest almak gibi günlük eylemlerde de yer alır ve bazı fıkıh alimleri bunları niyet olarak kabul etmişlerdir.
- İbnu'l-Arabi'ye göre arif (bilgin) için sınırlayan bir inanç yoktur, ancak bu ifade gale'den (hileden) çıktıktan sonra geçerlidir.
- Bir kişi kendi ayaklarının üstünde durup yürümeye başladığında, kendine yetecek kadar fıkıh bilgisi varsa, hüküm istikrar etmeleri gerekir.
- 1:08:50Soru-Cevap Dünyası
- Bu alemde her şey soru-cevap ilişkisindedir; kuyumcular altın taşa vurarak veya ateşe atarak altın mı yoksa taş mı olduğunu sorar.
- Fırıncı müşteriden ne istediğini sorar, bu da her şeyin soru-cevap ilişkisinde olduğunu gösterir.
- Bu kainat bir dağ gibidir; ne sorduysan onu duyarsın, ne ektiysen onu biçersin.
- 1:14:22Şükür ve Tövbe
- İyi cevap gelirse şükretmek, kötü cevap gelirse tövbe etmek gerekir.
- Şükür, her şeyi hak ettiği yerde kullanmaktır; işe yarayan bir şeyi sürekli o yönde kullanmaktır.
- Kötü cevap gelirse, o işi bırakmak ve başka bir yola yönelmek gerekir.
- 1:16:43Dışarıdaki Problemleri İçimizde Aramak
- Dışarıda bir olumsuzluk gördüğümüzde, önce kendimizde aramalıyız ve kendimizdeki sorunu düzelteceğiz.
- Karşımızdaki her sorunu nefsimizde aramalıyız, aksi takdirde her gün birisiyle münaza ve cidal etmeye devam ederiz.
- İçimizdeki problemleri çözdüğümüzde dışarıdaki sorunlar da çözülür ve sahne değişir, ancak bir soru çözüldüğünde başka bir soru ortaya çıkabilir.
- 1:19:53İnsanın Yaratılışının Anlamı
- Hazreti Pir-i Desk, insanı suyun üzerinde hareket eden bir kase olarak tanımlıyor; kase kendi iradesiyle değil, suyun hükmüyle hareket eder.
- Bazı insanlar bu durumu fark ederken, bazıları fark etmez; veliler fark ederken, diğerleri fark etmez.
- Eğer bu durum genel olsaydı, "Müminin kalbi iki parmak arasındadır" gibi özel ayetler doğru olmazdı.
- 1:22:00Yaratılışın Genel ve Özel Özellikleri
- Genel kurallar herkes için geçerliyken, özel kurallar bazı kişilere tahsis edilir.
- Allah her şeyi yaratmış olsa da, "Eşiğin rabbi" demek yerine "Alemlerin rabbi" denir.
- Hazreti, aşığın hatırına mezmumat ile müşrik olanın yanından gitmesi gerektiğini söylüyor.
- 1:25:34Zulüm ve Adalet Kavramları
- Gül ve meyve sonbaharda açılmaz çünkü faslı sonbahar onlara karşı çıkıyor, ilkbahar onların zamanıdır.
- Adalet, her şeyin amacına göre kullanılmasıdır; zulüm ise hak etmediği yerde kullanılarak olur.
- İnsan halife olarak yaratılmış, kainatın oyun hamurunu eğip bükecek kişi olmasına rağmen, hedeften saparsa zalimlik zulmetmiş olur.
- 1:28:21Yerli Yerince Olma ve İman
- Her şey yerli yerince güzeldir; Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretleri'nin "Her şey yerli yerincedir" sözü bu kavramı vurgulamaktadır.
- İman edenin yanına gelip iman edip, öbürünün yanına gidip onun gibi davrananlar, "Sadıkların padişahı, benim gibi bir münafık görmüş müsün?" beytiyle anlatılır.
- İhtilaf-ı ahvali binaen bazen etmek, bazen etmemek gerekir; hiçbir tahtı (ibadet) izhar etmemek lazımdır.
- 1:32:46Uyanış ve Çaldırma
- Mevlana'nın anlattığı hikayede, uyuyan birine kervanın gittiğini söyleyerek uyanması için seslenen biri ve "şimdi uyuyor, zevk için uyandırmayın" diyen biri vardır.
- İki türlü çağırmak vardır: biri uyanık olan ve uyuyanları uyandıran, diğeri ise "ben uyandım, seni de uyandırayım" diyerek çaldırma yapan.
- Çaldırma, kişinin daha derin bir uykuya dalmasına neden olur çünkü uyanmak zahmetlidir ve beden çocuğunu yormak, gayret etmek ve uğraşmak gerekir.
- 1:34:36Padişah ve Kadının Hikayesi
- Padişah avda bir kadını görüp sevmiş, saraya getirmiş ancak kadın hastalanmış ve padişah onun iyiliği için dua etmiş.
- Padişaha rüyasında biri gelip, derdinin dermanının geleceğini söylemiş ve padişah bir tabip beklemiş.
- Tabip kadının nabzını inceleyerek, kuyumcuya aşık olduğunu anlamış ve padişah onu getirtmiş, kadın ile kuyumcu evlenmiş.
- 1:38:03Hikayenin Anlamı
- Bu hikaye insanın kendi hikayesini anlatır: padişah ruh, cariye nefs, kuyumcu dünya, doktorlar ise sahte mürşitlerdir.
- Padişahın ağlaması ve yalvarması, halis tövbe olarak görülürken, gizli ilacı veren tabip mürşid-i kamil olarak anlatılır.
- Hikayenin sonunda, "hilkatin gayesi marifet, ömrün sermayesi sayılı nefes" ifadesiyle insanın amacının marifet edinmek olduğu vurgulanır.