Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu eğitim videosunda elektrik elektronik mühendisi Ferhat Aydın, 14 yıllık sektör tecrübesinden ve son 10 yıldır hidroelektrik santrallerde çalışmasından bahsederek hidroelektrik santrallerin çalışma prensiplerini anlatıyor.
- Video, hidroelektrik santrallerin temel çalışma prensiplerini açıklayarak başlıyor ve slaytlar üzerinden detaylı bir anlatım sunuyor. İlk bölümde su enerjisinin kinetik ve potansiyel enerji olarak nasıl işlediği, hidroelektrik santrallerde su debisi ve hidrolik düşü değerlerinin önemi, su giriş yapıları, cebri borular, kelebek vanalar ve bypass vanalar gibi temel bileşenler açıklanıyor. İkinci bölümde ise kelebek vana ve salyangoz sisteminin çalışma prensipleri detaylandırılıyor.
- Video, generatör kısmına gelecek bir sonraki videoda devam edeceğini belirterek sona ermektedir.
- 00:02Giriş ve Kanal Hakkında Bilgiler
- Elektrik elektronik mühendisi Ferhat Aydın, 14 yıldır elektrik sektöründe, son 10 yıldır ise hidroelektrik santrallerinde çalışmaktadır.
- Kanalda hidroelektrik santrallerin çalışma prensipleri, proje okuma, arıza tespiti yöntemleri ve elektrikle ilgili elemanların detaylı incelemesi sunulacaktır.
- Türkiye'de hidroelektrik santrallerle ilgili hem basit hem de detaylı anlatımlı video bulunmaması nedeniyle bu kanal oluşturulmuştur.
- 00:58Hidroelektrik Santrallerin Çalışma Prensibi
- Su enerjisi nehir ve ırmaklarda kinetik enerji, göllerde potansiyel enerji durumundadır ve HES'lerde su türbinleri vasıtasıyla mekanik enerjiye, generatörler vasıtasıyla da elektrik enerjisine dönüşür.
- Hidroelektrik santrallerin kurulması için suyun debisi ve hidrolik düşü değerlerinin iyi araştırılması gerekir, bu değerler yağış alanına ve yıllık yağış miktarına göre değişir.
- Debide birim zamanda birim kesitten geçen akışkanın miktarı (metreküp) demektir, düşü ise iki su yüzeyi arasındaki yükseklik farkıdır (metre), özgül su sarfiyatı ise bir kilowatt enerji için harcanan su (metreküp/kW) olarak ifade edilir.
- 02:47Hidroelektrik Santralinin Çalışma Aşamaları
- Baraj gölündeki potansiyel enerjiye sahip su, cebri borular vasıtasıyla kelebek vana önüne kadar gelir.
- Kelebek vananın açılabilmesi için bypass vana sayesinde cebri boruda ve salyangozda bulunan suyun basıncı eşitlenir.
- Kelebek vananın açılmasıyla kinetik enerjiye sahip olan su, salyangoz içerisindeki sabit kanatlardan geçerek ayar kanatlarına kadar gelir ve hız regülatörü sayesinde ayar kanatları açılır.
- 03:46Elektrik Üretimi Süreci
- Ayar kanatlarından geçen su, türbin çark kanatlarına çarparak türbin çarkını döndürür ve şaftta mekanik enerji oluşur.
- Mekanik enerji şaft vasıtasıyla generatör rotorunu çevirir ve rotor sargılarında manyetik alan oluşur.
- Manyetik alanın kestiği stator sargılarında gerilim indüklenir ve meydana gelen enerji ana güç trafosundan 154 kV veya 380 kV hatlara beslenir.
- 04:58Hidroelektrik Santralinin Fiziksel Yapısı
- Her hidroelektrik santralinin kendine ait bir baraj göleti bulunur ve bu göletten suyu türbine ulaştırmak için çeşitli yapılar inşa edilmiştir.
- Su giriş yapıları, gölden cebri borulara aktarılan suyun giriş kısmıdır ve içerisinde kapaklar bulunur.
- Su giriş yapısının ayak kısımlarında 15 santimetrenin üzerindeki gözeleri olan ızgaralar mevcuttur ki içeriye pisliğin girmesini engellemek için.
- 06:11Cebri Borular ve Kelebek Vana
- Cebri boru, su alma yapısı ile türbin salyangozu arasında tesis edilmiş suyu ileten tesislerdir ve çapları 12 metreye kadar ulaşabilir.
- Cebri boru çeşitleri olarak her üniteye ait tek cebri boru ve iki üniteye bölünmüş pantolon tipi cebri boru bulunmaktadır.
- Kelebek vana, cebri boru ile salyangoz arasına monte edilmiş, suyun cebri borudan salyangoza akışını sağlamak veya durdurmak üzere hidrolik sistemle çalışan bir vandır.
- 09:20Kelebek Vana'nın Önemi ve Çalışma Prensibi
- Hidroelektrik santrallerde kelebek vanası sayesinde bir üniteyi 5-10 dakika arasında devreye alıp çıkarılabilir, bu kömürle çalışan santrallere göre daha hızlıdır.
- Kelebek vananın açılma prensibi, pistonlar sayesinde açılıp kapanması ve kapanma olayı ağırlık tarafından gerçekleştirilir.
- Sisteme start verildiğinde basınçlı yağ pistonu hareket ettirerek vana açılır, stop verildiğinde ise ağırlıklar sayesinde piston geri itilir ve yağ haznesine boşalır.
- 11:01Kelebek Vana ve Bypass Sistemi
- Kelebek vananın açılabilmesi için vana diskinin her iki yüzeyindeki basıncı eşitleyen bir bypass hattı kullanılır.
- Bypass vanasının amacı, aniden açılması durumunda teçhizata zarar vermemesi için diğer tarafın basıncını eşitlemesi ve rahat bir açılış sağlamasıdır.
- Kelebek vana, bypass vanasının açılmasından sonra pistonlar sayesinde basınçlı yağ ile açılım gerçekleştirir ve switchlerle açık/kapalı sinyalini iletişime sunar.
- 13:08Salyangoz ve Ayak Kanatları
- Salyangoz kısmı, cebri boru ile birleştiği yerden itibaren gittikçe daralan kesiti ile su akışına yön veren tesislerdir.
- Salyangozda bulunan sabit kanatlar, gelen suyu eşit miktarda ayak kanatlarına iletme görevini gerçekleştirir.
- Ayak kanatları salyangoza monte edilip tahrik suyunu türbin çarkına yönlendirir ve suyun debisini ayarlar, böylece istenilen güç için kanatların açılımı düzenlenir.
- 15:33Güç Ayarı ve Rotor
- Salyangozdan geçen su, ayarlanan ayak kanatlarından geçtikten sonra türbin çarkına çarpar ve rotoru döndürür.
- Ayak kanatlarının açıklığı ile suyun basıncı artırılarak santralin gücü arttırılır; örneğin kanatlar %70 açıkken 45 megavat üreten bir santral, %90 açıkken 55 megavata çıkarabilir.
- Rotorun kutupları manyetik alan üretmek için kullanılır ve bu kutuplar her biri N-S kutupları şeklinde gider.
- 17:51Salyangoz ve Kontrol Sistemi
- Salyangozda gelen su önce mavi sabit kanatlardan, sonra sarı ayak kanatlarından geçer ve bu kanatlar servo motorlar ile basınçlı yağ ile kontrol edilir.
- Çarka çarpan su rotoru döndürür ve gelen su alt hazneden nehrin yatağına tekrar boşalır.
- Yokuştan çıkan su dalgakıranlara çarparak nehrin suyunun hızını kesilmesi sağlanır.