Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen/eğitmen tarafından sunulan biyoloji dersi formatında hazırlanmış eğitim içeriğidir.
- Video, dolaşım sisteminin temel özellikleri ve türleriyle başlayıp, açık ve kapalı dolaşım sistemlerini karşılaştırmalı olarak anlatmaktadır. Ardından omurgasızlardan başlayarak (Hydra, Knideria, Planarya, Annelidalar, Derisi Dikenler, Eklem Bacaklılar ve Yumuşakçalar) ve omurgalılardan (Balıklar, Sürüngenler, Kuşlar ve Memeliler) farklı canlı türlerinin dolaşım sistemlerini detaylı şekilde incelemektedir.
- Video, dolaşım sisteminin yapısı, işlevi ve farklı canlı türlerindeki farklılıkları görsel örneklerle destekleyerek anlatmaktadır. Ayrıca, sıcakkanlı ve soğukkanlı hayvanların vücut sıcaklıklarının çevre sıcaklığına göre nasıl değiştiği de açıklanmaktadır. 2016 sınav soruları da videoda yer almaktadır.
- 00:01Dolaşım Sistemi Nedir?
- Dolaşım sistemi terimi daha çok hayvanlar için kullanılır, bitkilerde ise taşıma sistemi vardır.
- Hayvanlarda dolaşım sistemi genellikle vücut içerisinde bir yerden başka bir yere taşınma şeklinde gerçekleşir.
- Dolaşım sisteminin görevleri: hücrelere besin ve oksijen taşıma, atık maddelerin vücuttan uzaklaştırılması, hormonları hedef organlara taşıma, vücut ısısını düzenleme ve vücudu antijenik maddelere karşı savunma.
- 02:54Açık Dolaşım Sistemi
- Açık dolaşım sistemi kalp, atardamar ve toplardamardan oluşur, kılcal kan damarı yoktur.
- Kan kalpten atardamarlara geçer, vücut boşluklarına yayılır ve sinüs boşluklarında doku ile madde geçişi sağlar.
- Açık dolaşım sistemine sahip canlılarda kan basıncı kapalı dolaşım sistemine kıyasla son derece düşük seyreder, kanın akış hızı yavaştır ve kanlarında hemoglobin bulunmaz.
- 08:16Kapalı Dolaşım Sistemi
- Kapalı dolaşım sistemi kan, kalp, atardamar, toplardamar ve kılcal damardan oluşur, kan bu tesisatın dışına normalde çıkmaz.
- Kılcal damarlar bulunduğundan vücut boşluğuna kan yayılmadığı için kan hızlı hareket eder ve oksijen ve karbondioksiti taşır.
- Kapalı dolaşım sistemi enerji ve oksijen ihtiyacı fazla olan canlılarda görülür, toprak solucanı ve mürekkep balığı hariç omurgasızların tamamında açık dolaşım sistemi vardır.
- 12:14Omurgasızların Dolaşım Sistemi
- Hydra ve knideria üyelerinde vücut hücreleri doğrudan dış ortamla temas halindedir, bu nedenle solunum gazlarını alır ve karbondioksit gibi atık gazları dışarıya verirler.
- Bu gruplarda dolaşım sistemi yoktur, ancak gastrovasküler boşluk sindirim ve maddelerin vücuda dağıtılmasında işlev görür.
- Planaryada bağırsak tüm vücuda yayılarak besinin vücudun içerisine yayılma görevini gerçekleştirir ve sindirim sistemi ile dolaşım sistemi birliktedir.
- 14:41Annelidada ve Çekirgelerde Dolaşım Sistemi
- Annelidada (kalkan solucanları) kapalı bir dolaşım sistemi vardır; sırtta bir, karında iki uzun damar ve bunları birbirine bağlayan halka damarlar bulunur.
- Halka damarlardan beş çifti kalınlaşarak kanı pompalama görevini görür (kalp görevi).
- Çekirgelerde sırt tarafında kalp görevi gören yedi bölmeden oluşan bir damar vardır, açık dolaşım sistemi olduğu için kılcal damar ve toplardamarlar bulunmaz.
- 19:26Omurgalılarda Dolaşım Sistemi
- Omurgalılarda kardiyovasküler sistem denilen kapalı bir dolaşım sistemi vardır.
- Balıklarda kalp bir kulakçık ve bir karıncık olmak üzere iki odacıktan oluşur, tek dolaşım sistemi vardır ve küçük kan dolaşımı yoktur.
- Balıklarda lenf sistemi yoktur, kanın akış hızı diğer omurgalılara göre yavaştır ve kan basıncı solungaç kılcallarında sürtünme nedeniyle azalır.
- 24:08Sürüngenlerde ve Amfibilerde Dolaşım Sistemi
- Sürüngenlerde ve amfibilerde kalp iki kulakçık ve bir karıncıktan oluşur, ancak karıncıkta bir perde ile kirli ve temiz kan ayrılmıştır.
- Vücuda gelen kirli kan sağ kulakçığa, akciğerlerden gelen temiz kan sol kulakçığa dökülür ve karıncıkta kirli ve temiz kan karışır.
- Bu canlılar soğukkanlıdır, vücut sıcaklıkları çevre sıcaklığına paralel olarak değişkenlik gösterir.
- 25:49Timsahlarda Dolaşım Sistemi
- Timsahlar diğer sürüngenlerden farklı olarak kalp dört gözlüdür ve karıncık tam perde ile birbirinden ayrılmıştır.
- Timsahlarda panisa kanalında kirli ve temiz kan karışır, suyun içerisine girdiğinde veya sudan çıktığında panisa kanalını açıp kapayarak kan karışımını kontrol edebilir.
- 26:28Kuş ve Memelilerde Dolaşım Sistemi
- Kuş ve memelilerin kalpleri iki atrium ve iki ventrikül olmak üzere dört ocak odacıklıdır ve ventriküller birbirinden tamamen ayrılmıştır.
- Kuşlarda sağa dönen aort yayı, memelilerde sola döner ve kan basıncı artınca aort yayı evrimsel olarak uzamıştır.
- Aortun uzamasının nedeni kan basıncının artmasıdır, aksi takdirde kılcalda artan basınç damarın patlamasına neden olurdu.
- 28:22Sıcakkanlı Hayvanlar
- Kuş ve memelilerde sağ kulakçığa gelen kirli kan sağ karınca oradan akciğerlere, sol kulakçığa gelen temiz kan sol karınca geçer ve oradan vücuda gider.
- Karıncıkta kirli ve temiz kan karışmaz, bu nedenle vücut sıcaklıkları çevre sıcaklığına göre değişmez.
- Bu canlılara sıcakkanlı (homotermal) hayvanlar olarak isimlendirilir ve vücut sıcaklıkları çevre sıcaklıkları değişse dahi sabittir.