Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Anadolu Üniversitesi Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi'nde öğretim üyesi olan Ender Gerede tarafından sunulan "Havacılık Emniyetli Emniyeti" dersinin üçüncü ünitesinin ikinci bölümüdür.
- Videoda performansı etkileyen faktörler konusu ele alınmaktadır. İçerikte uyku, yorgunluk, vardiyalı çalışma düzeni, ilaçlar, ilaçların kötüye kullanımı, alkol ve madde bağımlılığı gibi faktörlerin havacılık emniyetini nasıl tehdit ettiği detaylı olarak incelenmektedir. Her bir faktör için tanım, özellikleri, sebepleri ve performans üzerindeki olumsuz etkileri açıklanmaktadır. Özellikle sirkadiyen ritimler, REM ve non-REM uykusunun önemi ve vardiyalı çalışma düzeninin yorgunluk ve hata yapma riskini nasıl artırdığı vurgulanmaktadır.
- 00:01Dersin Amacı ve İçeriği
- Anadolu Üniversitesi Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi'nde öğretim üyesi Ender Gerede, "Havacılık Emniyetli Emniyeti" dersinin "Performansı Etkileyen Faktörler" ünitesinin ikinci bölümünü sunuyor.
- Ünite, insan performansını etkileyen faktörlerin nasıl ortaya çıktığını, neden etkilediğini ve hata ve ihlallere dönüşüp emniyeti tehlikeye atmasını araştırıyor.
- İlk ünitede stres, zaman baskısı ve iş yükü ele alınırken, ikinci bölümde uyku, yorgunluk, vardiyalı çalışma düzeni, ilaçlar, ilaçların kötüye kullanımı, alkol ve madde bağımlılığı konuları incelenecek.
- 01:02Uyku ve Önemi
- Uyku, hem zihinsel hem de fizyolojik olarak dinlenmeyi sağlayan, gece saatlerinde pasif olmaya ve gündüz saatlerinde aktif olmaya programlanmış bir süreçtir.
- Uyku, dış dünyaya olan duyarlılığın ve farkında oluşun azaldığı, minimum fiziksel hareket ve çevreye en az tepki verilen bir süreçtir.
- Uyku eksikliği bilişsel faaliyetleri ve motor becerileri olumsuz yönde etkiler, belirli miktarda uykusuzluğun yüksek miktarda alkol kullanımına eşit derecede olumsuz etkiler yarattığı bilinmektedir.
- 02:25Uyku Evreleri
- Uyku, non-REM (non-rapid eye movement) ve REM (rapid eye movement) olmak üzere iki ana evreden oluşur.
- Non-REM uykusu fizyolojik olarak dinlendiğimiz, fiziksel bir dinlenme yaşadığımız dönemdir.
- REM uykusu, gece uykusunun yüzde yirmi'sine karşılık gelen, zihinsel olarak dinlenmemizi sağlayan ve çeşitli döngülerde non-REM-REM-non-REM şeklinde tekrarlanan bir süreçtir.
- 03:24Sirkadiyen Ritimler
- Sirkadiyen ritimler, gün içerisinde vücudun döngülerini düzenleyen, otomatik olarak vücut saatini ayarlayan süreçlerdir.
- Bu ritimler, hormonal, sindirimsel, kardiyovasküler ve dolaşım sistemini düzenleyerek vücudun sıcaklık dengesini ve yorgunluk düzeylerini dengeleyen biyolojik saat tarafından belirlenir.
- Işık gibi dışsal faktörler sirkadiyen ritimleri bozabilir, özellikle gece vakitlerinde yüksek aydınlatma uyku işlevini olumsuz etkiler.
- 04:26Sirkadiyen Ritim Bozukluğu ve Havacılık
- Vücut ısısı ile ilişkili sirkadiyen ritimlerde, sabah dört ile altı saatleri arası insan vücudunda sıcaklığın en düşük noktaya ulaştığı ve performansın en düşük olduğu dönemdir.
- Havacılık faaliyetlerinde gece vardiyalı çalışma düzeni sirkadiyen ritim bozukluğunun bir örneğidir.
- Gece çalışmak, yorulmak, görsel keskinliğin azaldığı ve aydınlatmanın uygun olmayabileceği ortamlarda çalışmak, hata yapma ihtimalini artırır.
- 05:08Yorgunluk ve Etkileri
- Yorgunluk, fiziksel ve zihinsel bitkinlik, is yapma kapasitesinin düşmesi ve uyarıcılara tepki verme konusunda güç düşüklüğü olarak tanımlanabilir.
- Yorgunluğa yoğun bilişsel ve fiziksel eylemler, gürültü, kronik stres, sıcaklık değişimleri, titreşim, kötü hava koşulları, vardiyalı çalışma düzeni ve sinirlilik hali sebep olabilir.
- Yorgun olan kişilerin dikkat, algı gibi bilişsel süreçlerde etkinliği azalır, yavaş tepki verme, motor becerilerinin zayıflaması, azalan görsel keskinlik ve kısa süreli hafıza kapasitesi gibi olumsuz etkileri vardır.
- 06:14Vardiyalı Çalışma Düzeni ve İlaçlar
- Havacılık 24 saat işleyen bir sektör olduğundan vardiyalı çalışma düzeni biyolojik ritim bozukluklarına, yorgunluğa ve sosyal problemlere neden olur.
- Alkol tüketimi bilişsel etkinliği azaltır, motor becerileri zayıflatır, refleksleri ağırlaştırır ve görüş keskinliğini azaltır.
- İlaçların kötüye kullanımı, özellikle bilişsel alanda hata ve ihlallere neden olabilir, bu nedenle ilk defa alınan ilaçların prospektüslerinin dikkatlice okunması ve hekimlerin bilgilendirilmesi gereklidir.