Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir akademik sunum formatında olup, konuşmacı Profesör Zekeriya Kurşun ile birlikte hazırladığı "Halep Türkmenleri" adlı doktora tezini tanıtmaktadır.
- Sunum, Arap Baharı öncesi yapılmış olan tezin amacı, yöntemleri ve sonuçlarını ele almaktadır. Tez, Suriye'nin kuzey bölgelerindeki, özellikle Halep kenti ve kırsal bölgelerindeki Türkmen demografisini incelemektedir. Video, tezin üç ana bölümünü (850 yıllık tarihsel süreç, son 100-150 yıllık modern dönem ve saha çalışması sonuçları) detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Sunumda ayrıca Halep Türkmenleri'nin tarihsel gelişimi, Han Oğlu Harun'un 11. yüzyılın ikinci yarısında bölgeye yerleşmesiyle başlayan ilk yerleşim, Moğol istilasından kaçan Türkmenlerin yerleşmesi ve Osmanlı döneminde yapılan zorunlu iskan siyaseti sonucu oluşan üç büyük yerleşim dönemi ele alınmaktadır. Osmanlı dönemindeki Türkmenlerin durumu, 1916'dan sonra Ortadoğu'nun paylaşım haritaları ve Türkmenlerin yaşadığı zorluklar da sunumun önemli bölümleridir.
- Tezin Arka Planı ve Önemi
- Konuşmacı, Arap Baharı'ndan önce yapılmış olan bir doktora tezini anlatacağını belirtiyor.
- Arap Baharı, Suriye demografisini ve Halep'teki Türkmen demografisini köklü bir şekilde değiştirmiştir.
- Tez, Türkiye-Suriye ilişkilerinin iyi olduğu 2008-2010 yılları arasında yapılmış, ancak 2011'de Türkiye-Suriye ilişkileri kökünden kopmuştur.
- 02:02Tezin Yapısı ve Çalışma Alanı
- Tez, sosyal tarih niteliğinde olup, modern dönemle ilgili bir olguyu incelediği için saha gözlemlerine dayalı bir tezdir.
- Çalışma, Suriye'nin kuzey bölgeleri, özellikle Halep kenti ve kırsal bölgeleri ile Türkiye ile Halep arasında yayılmış taşra kasabaları ve köyleri kapsamaktadır.
- Suriye'de yaklaşık bir milyon Türk asıllı etnik grup bulunmakta olup, bu rakam üç milyona çıkaranlar ve daha düşük gösterenler de vardır.
- 04:07Halep Türkmenlerinin Demografik Yapısı
- Halep ve çevresinde yaklaşık 400 bin kişilik bir kitle 239 köye yayılmış durumdadır.
- Bu köylerden 142 tanesi yüzde yüz Türkmen köyü, geri kalanları ise Türk-Arap, Türk-Kürt, Türk-Kürt-Arap karışık köylerdir.
- Tezin saha çalışmasına konu olan yer, Halep'teki Hüllük Mahallesi'dir ve kent merkezindeki Türkmenlerin neredeyse %90-95'i burada yaşamaktadır.
- 05:04Halep Türkleri ve Halep Türkmenleri Arasındaki Fark
- Halep'te "Halep Türkleri" ve "Halep Türkmenleri" iki ayrı yapı söz konusudur.
- Halep Türkleri, daha erken dönemde kent merkezi ve kale çevresinde yerleşik yaşama geçmiş, Arap toplumuyla karışmış ve Türkçeyi unutmuş elit bir kesimdir.
- Halep Türkmenleri ise oldukça geç dönemde yerleşik yaşama geçmiş, Fransız sömürge yönetimi döneminde bile göçebe olan ve konargöçer geleneğini son dönemlere kadar devam ettiren bir topluluktur.
- 07:37Tezin Amacı ve Yöntemleri
- Tezin amacı, Suriye'deki Türkmenlerin bin yıllık bir geçmişi olup olmadığını, bugünkü durumlarını anlamaya çalışmak ve tarihsel sürekliliğin varlığını ortaya koymaktır.
- Çalışma, önce kütüphane araştırması ve sonra saha çalışması şeklinde iki aşamadan oluşmaktadır.
- Nitel araştırma kapsamında 33 kanaat önderiyle görüşülmüş, ardından 202 kişiyle yapılan anketlerle nicel veriler elde edilmiştir.
- 12:09Önceki Çalışmalar
- Tez hazırlanırken daha önceki yapılan çalışmalar da dikkate alınmıştır.
- Faruk Sümer, Ali Sevim, İlhan Şahin ve son dönemde Enver Çakar olmak üzere Halep Türkmenleri özelinde yapılmış çalışmalar bulunmaktadır.
- 12:27Halep Türkmenleri Çalışmaları ve Kaynaklar
- Halep Türkmenleri ile ilgili çalışmalar genellikle 16. ve 17. yüzyıllara odaklanıyor, bu da Osmanlı arşivlerindeki belgelerin o dönemle ilgili olması nedeniyle.
- 18-19. yüzyıllarda Halep Türkmenleri ile ilgili özel belgeler bulunmuyor, bu nedenle modern dönemi anlamak ve modern dönemin o dönemle bağlantısını kurmak zor.
- Tezde 16. ve 17. yüzyılların ikincil kaynakları, 19. yüzyıl nüfus verileri ve Fransızların yaptığı demografik veriler kullanılarak kopukluk giderilmeye çalışılmış.
- 15:06Tezin Yapısı ve Tarihsel Özet
- Tez üç bölümden oluşuyor: modern dönem (1918-2010) ve 16. yüzyıl (850 yıllık) ile 19. yüzyıl (100 yıllık) dönemleri.
- İlk yerleşimler 1064 yılında Han Oğlu Harun'un Mirdasoğulları'na askeri yardım istemesiyle başlamış, bu Halep kentindeki ilk Türkmen yerleşmesi olarak kabul ediliyor.
- Halep, Selçuklu İmparatorluğu, Abbasi Halifeliği, Fatımiler ve Bizans gibi imparatorların çekişme noktasında yer alıyor ve tarih boyunca sık sık el değiştirmiş.
- 19:00Türkmen Yerleşiminin Gelişimi
- Kargaşa ortamına rağmen bölgedeki Türkmen yerleşmesi ve Türk askeri varlığı sürekli artmış, güçlenmiş.
- Emevilerin son döneminden itibaren bölgede Türklerin memlük olarak kullanılmaları bir gelenek olmuş, Abbasiler döneminde bu durum daha da artmış.
- En yoğun yerleşimler Memlüklüler döneminde olmuştur çünkü Memlükler daha istikrarlı bir yapı ortaya koymuş ve iskan siyasetini uygulamış.
- 21:04Osmanlı Dönemi ve Halep Türkmenleri
- Memlükler 1516 yılında Yavuz Sultan Selim ile birlikte Osmanlı hakimiyetine kadar sürmüş, Osmanlılar bölgeye geldiğinde üçlü bir yapı kurmuş.
- Halep Vilayeti, Maraş'tan Şam'a kadar uzanan devasa bir alandan bahsediyor ve tarih içinde sınırları sürekli genişlemiş, daralmış.
- Osmanlı 1516'dan 1916-1917'ye kadar bölgede istikrar ve barış ortamı sağlamış, zorunlu iskan siyaseti sayesinde Türkmen yerleşmesi artmış.
- 23:36Halep Türkmenleri'nin Oluşumu
- Halep Türkmenleri'nin oluşumunda üç temel yerleşme hareketi olmuş: Han Oğlu Harun'la başlayan ilk savaşçıların geldiği dönem, Moğol istilasından kaçıp batıya gelen Türkmenlerin yerleşmesi ve Osmanlı ile yapılan kitlesel yığılma.
- Osmanlı, bölgedeki Türkmenlere "Halep Türkmenleri" ismini koyan ilk devlet olmuştur.
- 1516'da Osmanlı'nın ilk düzenli kayıtlarında bölgedeki Türkmenler 7000 küsur aile olarak tespit edilmiş, sayıları 60 bin küsur olarak kaydedilmiş.
- 25:51Osmanlı Dönemi Halep Türkmenleri
- Osmanlı, konargöçer aşiretleri olan Halep Türkmenlerini vergiye bağlayıp disiplin altına almaya çalışmıştır.
- Osmanlı'nın zorunlu iskan politikaları, 17. yüzyılın sonunda ve 18. yüzyılda gerçekleşmiştir.
- 19. yüzyılda, alışık olmadıkları coğrafya nedeniyle (Rakka'ya kadar) zorunlu gelenlerin önemli bir bölümü geri dönmüştür.
- 26:43Nüfus Değişimleri ve İstikrarsızlık
- Çöl ve sıcak bölgelerde yaşam zorlaştığı için göçer aşiretleri Anadolu'ya ve farklı coğrafyalara dağılmıştır.
- 19. yüzyıldan itibaren geri dönüşler başlamış, istikrarsızlığın artması ve Osmanlı merkezi otoritesinin zayıflaması taşra vilayetlerinde tersine göçü tetiklemiştir.
- Nüfus sayımlarında 200 binin üzerinde çıkan nüfus beş yıl sonra 100 binin altına düşmüş, bu değişim merkezi otoritenin zayıflamasıyla yaşanan göçlerden kaynaklanmıştır.
- 27:49Ortadoğu'nun Paylaşım Haritaları
- Ortadoğu'nun paylaşım haritalarında Halep Türkmenleri, Fransa'nın doğrudan kontrolü altında olacak bir bölge olarak takdir edilmiştir.
- Bu anlaşma savaş koşullarında hazırlanmış olup, gerçekleşmesi için 1920 yılından sonraki San Remo ve Paris konferanslarının bitmesini beklemek gerekiyordu.
- 1916'da kopuşa giden yol başlamış, Osmanlı'nın tasfiyesi için dört yıl daha beklemek gerekiyordu.
- 28:48Faysal bin Hüseyin Şerif'in Krallığı
- Faysal bin Hüseyin Şerif, 1918'de Türk ordusu çekildikten sonra geçici bir Suriye Krallığı kurmuştur.
- Bölgede Osmanlı'nın izlerini silmek için milli Arap milliyetçi politikaları geliştirilmiş, ders kitapları değiştirilmiş ve Osmanlıca olan her şey Arapça'ya çevrilmiştir.
- Türkmenler potansiyel bir tehdit olarak görüldüğünden, 1918'den 2010 yılına kadar ikinci sınıf vatandaş ve güvensizlik unsuru olmaya başlamışlardır.
- 30:30Direniş Örgütleri
- Osmanlı'nın Arap coğrafyasından çekilmesi ve Avrupa'da kirli pazarlıkların yapıldığı iki yıllık dönemde yerel müdafaa-i hukuk cemiyetleri kurulmuştur.
- Suriye ve Filistin Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti var, Halep'in savunmasıyla ilgili özel olarak Halep Heyet-i Merkezi adlı bir direniş yapılanması oluşturulmuştur.
- Bu direniş Suriye-Filistin Müdafaa-i Hukuka bağlı olarak Ali Şefik Bey başkanlığında kurulmuş, ancak Anadolu'daki kadar başarılı olmamıştır.