Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Yıldırım'dan Korunma Merkezi Genel Müdürü Serdar Aksoy tarafından sunulan bir eğitim sunumudur. Aksoy, son on yıldır sadece aşırı gerilim ve yıldırım'dan korunma üzerine çalışmaktadır.
- Sunumda, IAC 62305 (TSN 62305) standardı kapsamında güneş santrallerinde yıldırım koruma sistemlerinin önemi anlatılmaktadır. Video, yıldırım düşme risklerini ve bunların tesislere verdiği zararları açıklayarak başlıyor, ardından yıldırım koruma için dört temel adım (iç yıldırımlık sistemi, dış yıldırımlık sistemi, topraklama sistemi ve eş potansiyel sistemi) detaylı şekilde anlatılıyor.
- Sunumda ayrıca parafdurların türleri (B, C, B+C), özellikleri ve seçim kriterleri, doğru topraklama, parafodur kullanımı ve izoleli iniş iletkenleri gibi pratik uygulamalar hakkında bilgiler verilmektedir. Türkiye'deki yıldırım düşme istatistikleri, risk analizi yöntemleri ve yuvarlanan küre metodu gibi teknik konular da ele alınmaktadır.
- Sunumun Tanıtımı
- Sunum, güneş santrallerinde yıldırım'dan korunma sisteminin önemi konusunda IEC 62305 standardı kapsamında gerçekleştirilecek.
- Yıldırım'dan Korunma Merkezi Genel Müdürü Serdar Aksoy, son on yıldır sadece aşırı gerilim ve yıldırım'dan korunma üzerine çalışmaktadır.
- Türkiye'de yıldırım'dan korunma konusu yeterince önemsenmemektedir.
- 00:53Yıldırım'dan Korunma Sorunları
- Büyük miktarda yatırım yapılsa da yıldırım'dan korunma konusu yeterince dikkate alınmamaktadır.
- Güneş santrallerinde paratoner kullanımı, hiç kullanmamaktan daha kötü bir durumdur.
- Türkiye'de yıldırım'dan korunma konusunda yanlış bir yaklaşıma sahip olunmaktadır.
- 01:39Yıldırım Tehlikesi
- Yıldırım hayatımızın her alanında bulunur ve Türkiye'de en çok yıldırım düşen aylar Ocak, Şubat ve Mart'tır.
- Yıldırım, telekom hattı gibi yollar üzerinden tesislere zarar verebilir.
- Yıldırım düşer düşmez 25 nano saniyede her şeyi yok edebilir, trafik kazası gibi düşünülebilir.
- 02:26Yıldırım Tehlikeleri
- Yıldırım darbeleri invertör kartlarına zarar vererek sistemleri iptal edebilir.
- Benzin istasyonlarına düşen yıldırımlar, elektriksel sistemleri hasar gösterebilir ve yangın riski oluşturabilir.
- Yıldırım darbeleri, düşme noktasından iki kilometrelik bir alanda elektriksel sistemlere zarar verebilir.
- 03:23Yıldırımdan Korunma Standartları
- Yıldırım ve ani aşırı gerilim darbelerine karşı korunma için TSN 62305 standartı uygulanmaktadır.
- Standart, bir tesisi yıldırımdan korumak için dört önemli adımı belirtmektedir.
- Bu dört adım: iç yıldırımlık sistem (alçak gerilim parafodurlar), dış yıldırımlık sistem (paratoner), topraklama sistemi ve eş potansiyel sistemi.
- 04:11İç ve Dış Yıldırımlık Sistemler
- İç yıldırımlık sistem elektriksel koruma sağlar; invertör kartlarının yanmasını, panodaki ark oluşumunu veya fabrikadaki makinaların yanmasını önler.
- Dış yıldırımlık sistem paratonerdir ve aktif sistem olarak yıldırımı tesise çeker.
- Dış yıldırımlık sistem kullanıldığında mutlaka iç yıldırımlık korunma sistemi de olmalıdır, çünkü yıldırım düştükten sonra elektriksel sistemlere zarar verebilir.
- 06:04Topraklama ve Eş Potansiyel
- Topraklama sistemi, tesisi koruma için temel, koruma ve işletme topraklamalarını doğru şekilde yapmak önemlidir.
- Yıldırımdan korunma topraklaması yapıldıktan sonra tüm tesisin topraklama ile eş potansiyel alması gerekir.
- Eş potansiyel alındığında darbe akışını kesmek ve parafodurlar kullanılarak dörtlü koruma sağlanır.
- 08:17Yıldırım Tehlikesi ve Risk Analizi
- İTÜ ve Meteoroloji Genel Müdürlüğü'ne göre son iki buçuk yılda Türkiye geneline 7,5 milyon adet yıldırım düşmüştür.
- Yıldırım düşme riski güneş santrallerinin yoğun olduğu bölgelerde daha yüksektir.
- Risk analizi yaparak tesisin yıldırım düşme riskini belirleyip, bu risk katsayısına göre koruma sınıfı (seviye 1-4) seçilmelidir.
- 10:41Koruma Yöntemleri
- Yuvarlanan küre metodu, yıldırımı bir top olarak tasvir ederek tesisten uzaklaştırmayı amaçlar.
- Koruma açısı oluşturma yöntemi, panellerin arkasına yakalama ucu koyarak koruma açısı oluşturur.
- Çatı projelerinde yıldırım iniş iletkenleri çıplak inemez, ya izoleli inmesi ya da ES koruma mesafesinde inmesi gerekir.
- 12:46Yıldırımlık Koruma Sistemleri
- Yuvarlanan küre metodu, yüzde doksan oranında kullanılan bir koruma yöntemidir ve yıldırım'ı bir top olarak tasvir ederek, yakalama uçları arası mesafe ve kürenin yarıçapı hesaplanır.
- Pasif sistemler paratoner gibi yıldırımı çekmez, düşeceği zaman devreye girer ve her sistemin kaz ayağı şeklinde bir topraklaması vardır.
- Toprak geçişlerinden darbelere karşı spar parafdur kullanılır ve her bağlantı noktasında korozyon bandı kullanılır.
- 14:03Ashe Potansiyel ve Parafdur Kategorileri
- Tesisin tüm alanı arasında direnç farkının maksimum 1,20 omu aşmaması gerekir, aksi halde ashe potansiyel sağlanmamış olur.
- Parafdur üç kategoriye ayrılır: B sınıfı yıldırım'a karşı korur, C sınıfı şebeke darbesine karşı korur, B+C sınıfı her ikisine karşı korur.
- Güneş projelerinde sadece C sınıfı parafdur kullanılıyorken, olması gereken B+C sınıfı ürünü kullanılmamaktadır.
- 15:57Parafdur Seçimi ve Önemli Uyarılar
- Parafdur kilo amper değerlerine göre seçilmelidir ve bölge riskine göre uygun ürün tercih edilmelidir.
- Parafdur zarar görebilir, bu sorunla karşılaşmamak için varistör artı gaz deşarj tüpü olan parafdur seçilmelidir.
- Yıldırım hiç koruması olmayan bir tesise düşerse yangın çıkar, yüksek gerilim hattına düşerse cihazlar yanabilir ve parafdur kullanımı gereklidir.
- 17:24Sonuç ve Öneriler
- Solar projelerinde yıldırım'ı çeken paratoner kullanılmamalı, pasif sistem yapılmalıdır.
- Parafdur seçiminde Tip 1 ve 2 kategorileri tercih edilmeli ve Safe Tag markası kullanılmalıdır.
- Tüm tesis eş potansiyelde olmak zorundadır.