Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Doçent Doktor Özlem Diken tarafından sunulan "İletişim ve Alternatif İletişim Sistemleri" dersinin üçüncü ünitesi olan "Gelişimsel Dil Bozuklukları" ünitesinin özetini içermektedir.
- Video, gelişimsel dil bozukluklarının tanımı ve nedenleri ile başlayıp, işitme yetersizliği, zihinsel yetersizlik, otizm spektrum bozukluğu, motor bozukluklar ve özgül dil bozukluğu gibi farklı nedenleri açıklamaktadır. Daha sonra dil bozukluklarının anlam bilgisi, ses bilgisi, biçim bilgisi, sözdizimi ve kullanım bilgisi başlıklarına göre sınıflandırılması ve her bir bileşendeki bozuklukların özellikleri detaylı olarak anlatılmaktadır.
- 00:01Gelişimsel Dil Bozuklukları Tanıtımı
- Gelişimsel dil bozuklukları çocukluk çağında en sık rastlanan gelişimsel bozukluktur ve tipik dil gelişiminden farklı olan çocuklar için kullanılır.
- Gelişimsel dil bozuklukları çevresel nedenler veya çeşitli bozukluklar şeklinde sınıflandırılabilir.
- 00:43Çevresel Nedenler
- İşitme yetersizliği bulunan çocuklar çevrelerindeki sesleri işitemedikleri için konuşmaya dayalı sözel dil edinimini gerçekleştiremeyebilirler.
- Zihinsel yetersiz olan çocuklar dilin bütün bileşenlerinde bozukluk yaşamaktadır ve konuşma yaşıtlarına göre yavaş ilerlemektedir.
- Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların en büyük sorunları sosyal iletişim ve etkileşim yetersizlikleri, dil ve iletişim bozuklukları, davranış problemleridir.
- 02:13Motor Bozukluklar
- Gelişimsel dil bozukluğu başlığının altında yer alan motor bozukluklarının içerisinde en sık görülen bozukluklar gelişimsel apraksi ve serebral palsidir.
- Serebral palsili çocuklarda kaslarda görülen zayıflık, aşırı kasılma ve kasların birbiriyle uyumlu çalışmaması konuşmada yer alan organları etkiler.
- Motor planlama bozukluğu olan gelişimsel apraksili çocuklarda dil bozukluğu genellikle dilin ses bilgisi bileşeninde görülmektedir.
- 03:05Dil Bozukluklarının Sınıflandırılması
- Dil bozuklukları alanyazında anlam bilgisi, ses bilgisi, biçim bilgisi, sözdizimi ve kullanım bilgisi başlıklarına göre ele alınmaktadır.
- Anlam bilgisi, dilde sözcüklerin ve cümlelerin anlamlarını yöneten kurallar sistemidir ve çocuklarda sözcük edinimi ile birlikte başlar.
- Anlam bilgisi becerileri, yaşanılan dünyanın anlaşılmasını sağlamada ve çevremizde bulunan diğer insanlara kendimizi açık ve anlamlı biçimde ifade etmemizde önemli bir yer tutmaktadır.
- 04:05Anlam Bilgisi Bozuklukları
- Anlam bilgisi bozukluğu bulunan çocuklarda sınırlı sözcük dağarcıklarının olması, sözel yönergeleri takip etmede güçlük ve kendini ifade etmede sınırlı sözcük kullanımı görülmektedir.
- Eş anlamlı sözcükleri anlamada kullanmada güçlük, mecazi anlamlar içeren cümleleri, özellikle deyimleri ve atasözleri anlamada güçlükte görülmektedir.
- Konuşmaları takip etme ve katılma zorluğu, doğru sözcüğü bulmada sürekli zorlanma ve konuşma sırasında kendi özgün fikirlerini ifade etmede zorlanma da görülen özelliklerdendir.
- 04:55Ses Bilgisi Bozuklukları
- Çocuklar sesleri edinme sırasında kabul edilenin dışında süreçler gerçekleştirdiklerinde ve yaşıtlarına oranla daha çok ve daha farklı süreçler gerçekleştirdiklerinde ortaya ses bilgisel bozukluklar çıkmış olur.
- Fonolojik bozukluğu bulunan çocuklar ses bilgisi ediniminde genelde yaşıtlarıyla aynı sırayı izlemektedirler ancak edinimleri yaşıtlarından daha geç olmaktadır.
- Şiddetli bozukluklarda çocukların konuşmaları hiç ya da bazen anlaşılır olmayabilir.
- 05:30Biçim Bilgisi Bozuklukları
- Biçim bilgisi, sözcükleri doğru hece sırasında kurmayı, anlamayı ve doğru organize etmeyi gerektiren kurallar bütünüdür.
- Biçim bilgisi bozukluğu bulunan çocuklarda bağımsız morfemleri kullanmada güçlük, bağımlı morfemleri (dile ait ekleri) kullanmada güçlük ve ekleri kullanmada zorluk görülmektedir.
- Geçmiş zaman, şimdiki zaman ve gelecek zaman eklerini kullanmada zorluklar da biçim bilgisi bozukluklarında gözlenmektedir.
- 06:08Sözdizimi Bozuklukları
- Sözdizimi, bir dildeki sözcüklerin uygun sıra ile cümle oluşturma kurallarını kapsamaktadır.
- Sözdizim bozukluğu bulunan çocukların özelliklerine baktığımızda konuşma sırasında uygun olmayan sözdizimi sergileme, karmaşık uzun cümleli yapıları kuramama ve hikayeyi tekrarlama görevinde güçlük yaşama şeklinde sıralanabilir.
- 06:47Kullanım Bilgisi Bozuklukları
- Kullanım bilgisi, dilin sosyal ortamlarda iletişim amaçlı olarak kullanılmasıdır ve bu kullanım sırasında etkileşim içerisinde bulunan kişiler arasında fikir, düşünce, bilgi ve duygu paylaşımları gerçekleşmektedir.
- Kullanım bilgisinde konuşmanın başlatılması, sosyal ortama ve dinleyiciye uygun konu seçiminin yapılması, göz kontağı kurma, sıra alma, konuşmayı sürdürme ve sonlandırma önemli yer tutmaktadır.
- Kullanım bilgisi bozukluğu bulunan çocukların genellikle yalnız başlarına ya da yetişkinlerle oyun oynamayı tercih ettikleri, yaşıtlarıyla oyun başlatmada ve sürdürmede zorluk yaşadıkları ve dilin bazı isteklerini belirtmek için dili sınırlı olarak kullandıkları görülmektedir.