Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir konuşmacı tarafından sunulan Gelir Vergisi Kanunu hakkında kapsamlı bir eğitim dersidir. Konuşmacı, öğrencilere yönelik detaylı açıklamalar yaparak kanunun maddelerini yorumlamaktadır.
- Video, Gelir Vergisi Kanununun genel yapısından başlayarak, yabancıların Türkiye'deki mükellefiyet durumları, yerleşmiş ve dar mükellefler, esnaf muaflığı konularını detaylı şekilde ele almaktadır. Özellikle esnaf muaflığına hak kazanan gruplar, muafiyete hak kazanma şartları, muafiyetten yararlanamayan durumlar ve tevkifat oranları gibi konular sistematik bir şekilde incelenmektedir.
- Videoda, perakende ticaretle iştigal edenler, küçük sanat erbabı, hurda madde toplayanlar, geleneksel kültürel ve sanatsal mesleklerde faaliyet gösterenler ve yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik enerjisi üretenler için esnaf muaflığı şartları örneklerle açıklanmaktadır. Ayrıca, internet üzerinden satış yapanların muafiyete hak kazanma koşulları ve belgelendirme süreçleri de detaylı olarak ele alınmaktadır.
- 00:01Gelir Vergisi Kanunu'nun Önemi
- Gelir Vergisi Kanunu, Türk vergi sisteminde en önemli kanunlardan biridir.
- Sınavlarda vergi hukukundan soru gelen her sınavda ağırlıklı olarak gelir vergisi kanunundan sorular hazırlanır.
- Bir ülkenin gelişmiş bir vergi sistemi olduğu iddia edilebilirliği, toplam vergi hasılatı içerisinde gelir vergisi ve kurumlar vergisinin oranının yüksek olmasıyla değerlendirilir.
- 01:20Gelir Vergisi Kanunu'nun Genel Bilgileri
- Gelir Vergisi Kanunu'nun kanun numarası 1931/1, 1961 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
- Kanunda toplam 126 madde ve geçici maddeler bulunmakta, beş kısımdan oluşmaktadır.
- Kısımlar; birinci kısım mükellefiyet, ikinci kısım muaflık ve istisnalar, üçüncü kısım gelir unsurlarının tespiti, dördüncü kısım verginin tahrı, beşinci kısım verginin ödenmesi şeklinde düzenlenmiştir.
- 02:40Gelir Vergisi Kanunu'nun Birinci Maddesi
- Gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tabidir, limited şirketler, vakıflar ve dernekler gelir vergisine tabi tutulamaz.
- Vergilendirme dönemi kural olarak bir takvim yılıdır, ancak işi bırakma ve işe başlama gibi durumlarda kıs dönem, yıllar arası inşaat gibi durumlarda ise uzun dönem olabilir.
- Gelir, bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır.
- 05:08Gelirin Unsurları
- Gelirin içine ticari kazançlar, zirai kazançlar, ücretler, serbest meslek kazançları, gayrimenkul sermaye iratları, menkul sermaye iratları ve diğer kazanç ve iratlar girmektedir.
- Gelirin tespitinde gerçek ve safi miktarları dikkate alınır, kural olarak safi tutar üzerinden vergilendirilir.
- Diğer kazanç ve iratlar grubu, kanunun ilerleyen maddelerinde ayrı ayrı belirlenmiş olup, torba bir grup değildir.
- 07:24Tam Mükellefiyet
- Tam mükellefler, Türkiye'de elde ettikleri ve dışında elde ettikleri kazanç ve iratların tamamı üzerinden vergilendirilirler.
- Tam mükellefler; Türkiye'de yerleşmiş olanlar ve resmi daire/müesseselere veya merkezi Türkiye'de bulunan teşekkül/teşebbüslere bağlı olup yabancı memleketlerde oturan Türk vatandaşlarıdır.
- Yerleşik kişilerin bulunduğu memleketlerde elde ettikleri kazançlar için gelir vergisine veya benzeri bir vergiye tabi tutulmuş bulunanlar, meşgul kazanç ve iratları üzerinden ayrıca vergilendirilmezler.
- 09:41Türkiye'de Yerleşme
- Türkiye'de yerleşmiş sayılanlar; ikametgahı Türkiye'de bulunanlar ve bir takvim yılı içinde Türkiye'de devamlı olarak altı aydan fazla oturanlardır.
- Geçici ayrılmalar Türkiye'de oturma süresini kesmez.
- Bir takvim yılı içinde altı aydan fazla süre devamlı olarak Türkiye'de oturanlar tam mükellef sayılır, ancak süre parça parça iki yıla yayılmışsa dar mükellef olurlar.
- 12:06Yerleşmiş Olmayan Yabancılar
- Yerleşmiş olmayan yabancılar, Türkiye'de altı aydan fazla kalsalar dahi Türkiye'de yerleşmiş sayılmazlar ve dar mükellef olarak değerlendirilirler.
- Birinci grup yerleşmiş olmayan yabancılar: Belli ve geçici görev veya iş için Türkiye'ye gelen iş, bilim ve fen adamları, uzmanlar, memurlar, basın ve yayın muhabirleri ile tahsil, tedavi, istirahat veya seyahat maksadıyla gelenlerdir.
- İkinci grup yerleşmiş olmayan yabancılar: Tutukluluk, yükümlülük ve hastalık gibi elde olmayan sebeplerle Türkiye'de alıkonulmuş veya kalmış olanlardır.
- 15:18Dar Mükelleflerin Vergilendirilmesi
- Türkiye'de yerleşmiş olmayan gerçek kişiler sadece Türkiye'de elde ettikleri kazanç ve iratlar üzerinden vergilendirilirler.
- Dar mükellefler yurtdışında elde ettikleri kazançları vergisi ödemezler, sadece Türkiye'de elde ettikleri kazanç ve iratlar üzerinden vergilendirilirler.
- 16:34Kazanç ve İratların Türkiye'de Elde Edilmesi
- Dar mükellefler bakımından kazanç ve iratların Türkiye'de elde edilmesi, her bir kazanç unsuru itibariyle tespit edilir.
- Ticari kazançlarda, işyerinin veya daimi temsilcinin Türkiye'de bulunması önemlidir, ancak iş merkezi Türkiye'de bulunmayan ve ihraç edilmek üzere Türkiye'de satın alınan veya imal edilen malları Türkiye'de satmaksızın yabancı memleketlere gönderenlerin kazançları Türkiye'de elde edilmiş sayılmaz.
- Zirai kazançlarda zirai faaliyetlerin, ücretlerde hizmetin veya değerlendirme, serbest meslek kazançlarında faaliyetlerin veya değerlendirme, gayrimenkul sermaye iratlarında gayrimenkulün bulunması veya değerlendirme, menkul sermaye iratlarında sermayenin yatırılması ve diğer kazanç ve iratlarda işin veya muamelenin ifa edilmesi veya değerlendirilmesi önemlidir.
- 22:22İşyeri ve Daimi Temsilci Tanımları
- İşyeri vergi kanunu hükümlerine göre tayin olunur.
- Daimi temsilci, bir hizmet veya vekalet akdi ile temsil edilene bağlı olup, onun nam ve hesabına muayyen veya gayri muayyen bir müddetle veya müteaddit ticari muameleler ifasına yetkili bulunan kimse olarak tanımlanır.
- Ticari mümessiller, tüccar vekilleri, acenta durumunda bulunanlar, giderleri devamlı olarak temsil edilen tarafından ödenenler ve konsinyasyon suretiyle satmak üzere mal bulunduranlar başkaca şart aranmaksızın daimi temsilci sayılırlar.
- 24:35Vergiden Muaf Esnaf
- Ticaret ve sanat erbabından belirli şekil ve suretle çalışanlar gelir vergisinden muaf tutulur.
- 24:43Perakende Ticaret ile Müaf Esnaf
- Motorlu nakil vasıtaları kullanmamak şartı ile gezici olarak veya işyeri açmaksızın perakende ticaret ile iştigal edenler müaf esnaf olarak sayılmıştır.
- Giyim eşyaları, zati ve süs eşyaları, değeri yüksek ev eşyaları, pazar takibi suretiyle gıda, bakkaliye ve temizlik maddeleri satanlar müafiyetten hariç tutulmuştur.
- Sabit işyerlerinin önünde sergi açmak suretiyle o işyerlerinde satış yapılan aynı neviden malları satanlar da müafiyetten hariç tutulmuştur.
- 26:17Küçük Sanat Erbabı Müafiyeti
- Bir işyeri açmaksızın gezici olarak ve doğrudan doğruya müstehlike iş yapan hallaç, kalaycı, lehimci, musluk tamircisi, çilingir, ayakkabı tamircisi, kundura boyası, berber, nalbant, fotoğrafçı, odun ve kömür kırıcısı, çamaşır yıkayıcısı ve hamallar gibi küçük sanat erbabı müaf esnaf olarak sayılmıştır.
- Küçük sanat erbabının vergiden muaf tutulabilmesi için bir işyeri açmaksızın gezici olarak faaliyette bulunması ve doğrudan doğruya tüketiciye iş yapması gerekir.
- 27:13Köylerde Sanat İşleri Yapanlar
- Köylerde gezici olarak her türlü sanat işleriyle uğraşanlar ve aynı yerlerde aynı işleri bir iş yeri açmak suretiyle yapanlardan 47. maddede yazılış şartları haiz bulunanlar müaf esnaf olarak sayılmıştır.
- Köylerde sanat işlerini bir işyeri açmak suretiyle de yapmak ve vergiden muaf tutulmak mümkündür.
- Sanat işleri ile uğraşanlar köylerde bir işyeri açmış iseler işlerini bilfiil yapmış olmalı, kendileri yapmış olmalı, işlerinin başında bulunmalı, emsal kira bedelinin belli tutarın altına düşmüş olmalı ve ticari, zirai, mesleki işleri dolayısıyla gerçek sürüde gelir vergisine tabi tutulmamış olmalıdır.
- 29:22Nakliyecilik Yapanlar
- Nehir, göl ve denizlerde ve su geçitlerinde toplamı 50 tonata dahil kadar makinesi veya motorsuz nakil vasıtaları işletenler, hayvanla veya bir adet hayvan arabası ile nakliyecilik yapanlar müaf esnaf olarak sayılmıştır.
- Bu muafiyet, birlikte yaşayan eşler ve velayet altındaki çocukların veya ortaklık halindeki işletmelerde bu kimselerin veya ortaklığın işlettiği vasıtalar toplu olarak nazara alınmak suretiyle tespit edilir.
- Ziraat işlerinde kullandıkları hayvan, hayvan arabası, motor, traktör gibi vasıtalar veya sandallarla nakliyeciliği mutat hale getirmeksizin ara sıra ücret karşılığında eşya veya insan taşıyan çiftçiler müaf esnaf olarak sayılmıştır.
- 32:28Evlerde Üretilen Ürünlerin Satışı
- Evlerde kullanılan dikiş, nakış, mutfak robotu, ütü ve benzeri makine ve aletler hariç olmak üzere, muharrik kuvvet kullanmamak ve dışarıdan işçi almamak şartıyla oturdukları evlerde imal ettikleri çeşitli ürünler satanlar müaf esnaf olarak sayılmıştır.
- Bu ürünlerin pazar takibi suretiyle satılması ile ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri dolayısıyla gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olanların düzenledikleri hariç olmak üzere düzenlenen kermes, festival, panayır ile kamu kurum ve kuruluşlarınca geçici olarak belirlenen yerlerde satılması muaflıktan faydalanmaya engel değildir.
- Evlerde üretilen ürünlerin internet ve benzeri elektronik ortamlarda satışı, yıl içinde gerçekleştirilen satış tutarının ilgili yıl için geçerli olan asgari ücretin yıllık brüt tutarından fazla olmamak şartıyla esnaf muaflığından yararlanılabilir.
- 37:06Vergi Tevkifatı Uygulaması
- Evlerde üretilen ürünlerin internet ve benzeri elektronik ortamlarda satışında vergi tevkifatı uygulanmaktadır.
- Gelir Vergisi Kanunu'nun 94. maddesi uyarınca tevkif suretiyle kesilen vergiye şümulü yoktur.
- Vergiden muaf esnafa yapılan ödemeler tevkifat kapsamına alınmıştır ve tevkifat oranı %2 olarak belirlenmiştir.
- 38:24Esnaf Muaflığı Belgelendirmesi
- Esnaf muaflığından yararlanan kişilerin belge düzenlemesi mümkün değildir, bu nedenle karşı taraf gider pusulası düzenleyecektir.
- İnternet ve elektronik ortamlar üzerinden satın alınan mallar için yapılan ödemelere ilişkin gider pusulasında bulunması gereken bilgileri imza hariç ihtiva eden banka dekontları ile de belgelendirme yapılabilir.
- 39:02Hurdacılar İçin Esnaf Muaflığı
- Bir işyeri açmaksızın kendi adı ve hesabına kapı kapı dolaşarak hurda madde toplayan veya satın alan ve bu malları tekrar işleyenlere satan kişiler esnaf muaflığından yararlanabilir.
- Hurda madde kavramı metal, plastik, naylon, kağıt, cam ve şişeler gibi malzemeleri kapsar.
- Ticari işletmelere ait atıkları mutad olarak veya belli aralıklarla satın alanlar ve gelir/kurumlar vergisi mükelleflerine bağlılık arz edenler esnaf muaflığından yararlanamazlar.
- 41:12Esnaf Muaflığından Yararlananlara Tevkifat
- Esnaf muaflığından yararlananlara yapılan ödemeler üzerinden gelir vergisi kanunu 94. maddesi uyarınca %2 oranında tevkifat yapılır.
- Tevkifatı, ödemeleri yapanlar yapmakla yükümlüdür ve bu ödemeleri muhtasar beyanname ile vergi dairesine bildirmelidir.
- Örnek olarak, kamyonuyla hurda toplayan ve B firmasına satan Bay Aya, esnaf muaflığından yararlanabilir, B firması ise tevkifat yapmakla yükümlüdür.
- 42:44Geleneksel Sanatsal Meslekler İçin Esnaf Muaflığı
- El dokuma işleri, bakır işlemeciliği, çini ve çömlek yapımı gibi geleneksel kültürel ve sanatsal değeri olan ve kaybolmaya yüz tutan meslek kollarında faaliyette bulunanlar esnaf muaflığından yararlanabilir.
- Bu kişilerin kendi ürettikleri ürünleri satmaları ve basit üsle tabi olmanın genel şartlarını taşıması gerekir.
- Ticari işletmelere ait malları satanlar, başkalarına ait ürünleri de satanlar, gelir/kurumlar vergisi mükelleflerine bağlılık arz edenler ve gerçek usulde gelir vergisine tabi olanlar esnaf muaflığından yararlanamazlar.
- 49:02Yenilenebilir Enerji İçin Esnaf Muaflığı
- Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik enerjisi üretimi amacıyla konutların çatı ve cephelerinde kurulu gücü azami 10 kilovata kadar olan üretim tesislerine sahip olanlar esnaf muaflığından yararlanabilir.
- Bu muafiyet konutlara ve apartmanlara (kat malikleri için) geçerlidir.
- Üretilen elektrik enerjisinin ihtiyaç fazlası son kaynak tedarik şirketine satılmalıdır.
- 50:49Elektrik Üretim Tesisleri İçin Esnaf Muaflığı
- Elektrik üretim tesisleri sahip olunan veya kiralanan konutlarda veya kat maliklerince ana gayrimenkulün ortak elektrik enerjisi ihtiyacını karşılamak amacıyla apartmanlarda kurulabilir.
- İşyerinde kurulu tesisler için esnaf muaflığından yararlanılamaz, ancak konutun hem işyeri hem de mesken olarak kullanılması muafiyet kapsamında kabul edilir.
- Üretilen elektrik enerjisinden ihtiyaç fazlası son kaynak tedarik şirketine satılacak ve üretilen elektrik enerjisinin azami gücü on kilowatt olmalıdır.
- 52:20Muafiyet Koşulları ve Özel Durumlar
- Gerçek kişilerce kullanılan birden fazla konutta elektrik üretim tesisi kurulduğu durumlarda sadece bir tesisten esnaf muaflığından faydalanılabilir.
- Elektrik enerjisi satışının devamlı yapılması ve ticari kazanç elde etmenin muafiyetten yararlanmaya engel teşkil etmediği belirtilmiştir.
- Apartmanların çatı veya cephelerinde kurulan üretim tesislerinden elde edilen gelirler vergi kanunları açısından kat maliklerinin gelir olarak kabul edilir ve her bir malik muafiyetten ayrı ayrı faydalanır.
- 54:38Tevkifat Uygulaması ve Belgeleme
- Tevkifat uygulaması son kaynak tedarik şirketleri tarafından yapılır ve tevkifat oranı yüzde sıfırdır.
- Ödemeleri son kaynak tedarik şirketleri muhtasar beyanname ile beyan edecek ve tevkifat oranını yüzde sıfır olarak uygulayacaklardır.
- Muafiyetten faydalananların mükellefi test etmesine, belge düzenlemesine ve defter tutmasına gerek yoktur, ancak kendilerine düzenlenen gider pusulalarını ve ilgili belgelerini saklamaları gerekir.
- 56:26Örnekler ve Uygulama
- Birinci örnekte, konutun çatısında kurulu gücü azami on kilowatt'a kadar olan bir üretim tesisinden elde edilen elektrik enerjisinden ihtiyaç fazlasını son kaynak tedarik şirketine satan kişi esnaf muafından yararlanabilir.
- İkinci örnekte, apartman yönetimi ortak elektrik ihtiyacını karşılamak amacıyla çatısında kurulu gücü azami on kilowatt olan üretim tesisinden elde edilen elektrik enerjisinden ihtiyaç fazlasını satarsa, kat malikleri esnaf muaflığından yararlanır.
- Son kaynak tedarik şirketi, ödemeler nedeniyle gider pusulası düzenleyecek ve bu ödemelere gelir vergisi kanununun 94. maddesi uyarınca yüzde sıfır oranında tevkifat uygulayacaktır.
- 58:15İnternet ve Elektronik Ortamlar Üzerinden Satışlar İçin Muafiyet
- Ayrı bir işyeri açmaksızın ve sanayi tipi veya seri üretim yapabilen makine ve alet kullanmaksızın oturdukları evlerde imal ettikleri malları internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden satanlar, esnaf muaflığından faydalanabilir.
- Bu kapsamda esnaf vergi muafiyeti belgesi alınması, Türkiye'de kurulu bankalarda bir ticari hesap açılması ve tüm hasılatın münhasıran bu hesap aracılığıyla tahsil edilmesi şarttır.
- Bankalar, bu kapsamda açılan ticari hesaplara aktarılan tutarlar üzerinden aktarım tarihi itibariyle yüzde dört bir ve üzeri işçi çalıştırıldığı durumda yüzde iki oranında gelir vergisi tevkifatı yapmakla yükümlüdür.
- 59:14Hasılat Sınırı ve Diğer Koşullar
- Bu kapsamda elde edilen hasılatın 220 bin Türk Lirasını aşması halinde mükellef izleyen takvim yılı başından itibaren gerçek usulde vergilendirilir ve tekrar bu muafiyetten faydalanamaz.
- Hasılat koşulu dışındaki diğer şartların ihlal edildiğinin tespit edilmesi halinde muafiyetten faydalanılamaz ve zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler vergi cezası kesilmek suretiyle gecikme faizi ile birlikte tahsil olunur.
- Cumhurbaşkanı, bu kapsamda yer alan oranları ve tutarı yarısına kadar indirmeye ve iki katına kadar artırmaya yetkili kılınmıştır.
- 1:03:18Diğer Ticaret ve Sanat İşleri İçin Muafiyet
- Yukarıdaki muafiyet kapsamındaki işlere benzerlik gösterdikleri Maliye Bakanlığı'nca kabul edilen ticaret ve sanat işleri ile iştigal edenler de muafiyet kapsamına alınabilir.
- 1:03:55Esnaf Muaflığı Hakkında Genel Bilgiler
- Ticari, zirai veya mesleki kazancı dolayısıyla gerçek usulde gelir vergisine tabi olanlar esnaf muaflığından faydalanamazlar.
- Gelir vergisi kanununun dokuzuncu maddesinin uygulamasında devamlılık unsuru kaldırılmıştır.
- Esnaf muaflığı kapsamında sayılan işlerin gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine bağlılık arz etmeyecek şekilde devamlı olarak yapılması muafiyetten yararlanmaya engel teşkil etmez.
- 1:06:24Esnaf Muaflığına Hakim Gruplar
- Esnaf muaflığından faydalananlar, faaliyetleri ile ilgili satın aldıkları mallara ve giderlerine ilişkin gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden aldıkları belgeleri saklamak zorundadırlar.
- Bir iş yeri açmaksızın münhasıran gezici olarak milli piyango bileti satanlar ve dörtbinyetmişyedi sayılı tüketicinin korunması hakkında kanuna göre gerçek ve tüzel kişilerin mallarını iş akdi ile bağlı olmaksızın kapı kapı dolaşmak suretiyle tüketiciye satanlar gelir vergisinden muaftır.
- 1:08:22Esnaf Vergi Muafiyeti Belgesi
- Esnaf muaflığına ilişkin şartları taşıyanlara talepleri halinde vergi dairesince esnaf vergi muafiyeti belgesi verilir.
- Bu belgeyi almak isteğe bağlıdır, vergi dairesince belgenin tanzimi sebebiyle bedel talep edilmez ve düzenlendiği tarihten itibaren kural olarak üç yıl için geçerlidir.
- İcra edilen faaliyetin türü olarak oturdukları evlerde el emeği ürün imali ve satışı, hurda mal toplayıcılığı, geleneksel meslek kolları, seyyar milli piyango bileti satışı, kapıdan mal satışı, diğer mal satışı ve diğer hizmet satışı gibi seçenekler bulunmaktadır.
- 1:10:33Tevkifat Hükümleri
- Esnaf muaflığından faydalananlara yapılan ödemeler üzerinden tevkifat yapılacaktır.
- Esnaf muaflığı ile ilgili stopaj yani tevkifat hükümleri gelir vergisi kanunu'nun 94/10 ve 94/13 maddelerinde topluca yer almaktadır.
- Esnaf muaflığından yararlananlara mal ve hizmet alımları karşılığında yapılan ödemelerden tevkifat yapılacağı hükme bağlanmıştır.
- 1:12:52Tevkifat Oranları
- Evlerde imal edilen ürünler ve geleneksel, kültürel, sanatsal değeri olan, kaybolmaya yüz tutan meslek kolları için yüzde iki oran tespit edilmiştir.
- Hurda mal alımları için yüzde iki, diğer mal alımları için yüzde beş oran tespit edilmiştir.
- İhtiyac fazlası elektrik bedeli için yüzde sıfır, diğer hizmet alımları için yüzde on oran belirlenmiştir.
- 1:14:35İş Yeri Tanımı
- Vergi usul kanununda iş yerinin tanımı "ticari, sinai, zirai veya mesleki bir faaliyetin icrasına tahsis edilen veya bu faaliyette kullanılan yer" şeklindedir.
- İş yerinin örnekleri mağaza, yazıhane, idarehane, muayenehane, imalathane, şube, depo, otel, kahvehane, eğlence ve spor yerleri, tarla, bağ, bahçe, çiftlik, hayvancılık tesisleri, dalyan, madenler, taş ocakları, inşaat şantiyeleri, vapur büfeleri gibi yerlerdir.
- Gelir vergisi kanununun 10, 11, 12, 13 ve 14'üncü maddeleri 4369 sayılı kanunla yürürlükten kaldırılmıştır.