Buradasın

Etnografya Müzesi'ndeki Resimli El Yazmaları ve Osmanlı Resim Sanatı Sunumu

youtube.com/watch?v=9utGS0iqGns

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, Prof. Dr. Günsel Render tarafından sunulan bir akademik konferans formatındadır. Konuşmacı, Hacettepe Üniversitesi'nde sanat tarihi bölümünü kuran kişilerden biri olup, şu anda Koç Üniversitesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümünde görev yapmaktadır.
Sunum, Etnografya Müzesi'ndeki resimli el yazmaları koleksiyonunu ve Osmanlı resim sanatının gelişimini ele almaktadır. İçerik, İslam edebiyatı ve minyatür sanatı, Osmanlı yazmaları (Süleymanname, Hadikatü'l-Süeda, silsilenameler), perspektif sanatı ve özellikle 17-19. yüzyıllarda hazırlanmış Osmanlı kıyafet albümlerinin detaylı incelemesini kapsamaktadır.
Sunumda Şiraz, Safevi, Buhara, Kaşmiri gibi farklı sanat okullarından örnekler, Yusuf-u Züleyha, Salaman ve Absal, Ali Şir Nevai'nin Hamse gibi eserlerin minyatürleri ve Osmanlı saray dışı resim sanatının gelişimi hakkında bilgiler verilmektedir. Ayrıca Sakıp Sabancı Müzesi, Topkapı Sarayı ve Etnografya Müzesi'ndeki örnekler gösterilmekte ve bu eserlerin sanatsal özellikleri, tarihsel değeri ve Osmanlı toplumunun çeşitli kesimlerini yansıtan özellikleri açıklanmaktadır.

00:01Konferans Yerinin Değişimi: Konferansın genellikle yapı kredi bankası'nda yapıldığı, ancak bu sene üst katta yeni bir salon verildiği belirtiliyor.
Önceki konferans sırasında salonun çok kalabalık olduğu, sıcak olduğu ve cam açıldığında kızılay'ın gürültüsünün geldiği söyleniyor.
Bu yılın son iki konuşmasının bu yerde yapılacağı ve gelecek yıl metro çalışmaları tamamlandıktan sonra Keçiören metrosunun son durağı Vekam'ın yanında olacağı için konferansların Bağ Evinde yapılacağı belirtiliyor.
01:08Gelecek Haftaki Sergi Duyurusu: Gelecek hafta 19 Haziran Salı günü Çağdaş Sanatlar Merkezi'nde Mudurnu ile ilgili bir fotoğraf koleksiyonunun sergi açılışı yapılacak.
Sergide 1922-1933 yılları arasında Mudurnu'da yaşamış olan bir nüfus memurunun çekmiş olduğu fotoğraflar sergileniyor.
Bu fotoğraflar sosyal ve kültürel yaşam açısından erken Cumhuriyet döneminin bir Anadolu orta boy kasabasının hayatını gösteriyor.
02:02Konuşmacının Tanıtımı: Konuşmacı Prof. Dr. Günsel Render, Ankara'yı biçimlendiren kişilerden biri olarak tanıtılıyor.
Hacettepe Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümünü kuranlardan, Ankara Kurulu'nda önemli görevlerde bulunmuş, Kültür Bakanlığı danışmanlığı yapmış bir akademisyen.
Şu anda İstanbul'da Koç Üniversitesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümünde görev yapmakta ve özellikle minyatür sanatı, Osmanlı dönemi resim sanatı, Avrupa ve Osmanlı ilişkileri üzerine çalışmalar yapmış.
04:44Etnografya Müzesi'nin Tarihi: Etnografya Müzesi, 1925 yılında alınan bir Bakanlar Kurulu kararıyla yapımına başlanmış ve 1927'de bitmiş, Cumhuriyet döneminin ünlü mimarlarından Arif Hikmet Koyunoğlu'nun eseridir.
Müze Halil Ethem başkanlığında bir komisyonun sağladığı eserlerle haline getirilmiş ve Atatürk'ün dileğiyle Afgan Kralı Emanullah Han'ın Türkiye'yi ziyareti sırasında 18 Temmuz 1930'da halka açılmıştır.
1930-1938 yılları arasında açık kalmış, 1938-1953 yılları arasında Atatürk'ün kabrini korumak görevini üstlenmiş ve 1953 yılında tekrar düzenlenerek açılmıştır.
06:12Etnografya Müzesi'ndeki Resimli El Yazmaları: Müzeye yıllar içinde çok sayıda eser bağışı yapılmış ve bağışlanan etnografik eserlerin yanı sıra Türk-İslam sanatının çeşitli evrelerinden zengin örnekler yer almaktadır.
Etnografya Müzesi'nde İstanbul müzeleri ve saray koleksiyonları gibi geniş bir resimli yazma koleksiyonu beklenemez, çoğunlukla saray dışı resim okullarının ürünleridir.
Koleksiyonda 16. ve 19. yüzyıl arasına ait, İran, Osmanlı, Kaşmir ve Buhara gibi yerlerde yapılmış örnekler bulunmakta ve bazı örnekler büyük önem taşımaktadır.
09:43Edebi Yazmalar ve Minyatürler: Şiraz, Safevi, Buhara ve Kaşmiri okulu resim örneklerinden oluşan bir grup gösterilmektedir.
Yusuf-u Züleyha kopyasında, Yusuf'un kardeşlerinin onu kıskandığı, kuyuya attığı ve Mısır'da Firavun'un karısı Züleyha'ya geldiği hikaye anlatılmaktadır.
Bazı yazmalarda kopya edildikleri tarihe ait olmayan, sonradan yapıştırılmış resimler veya daha sonra kopya edilmiş örnekler bulunmaktadır.
11:36Yusuf-u Züleyha Minyatürü: Yusuf-u Züleyha yazmalarında hem Yusuf'u hem de Züleyha'yı gösteren resimler bulunur.
Züleyha'nın Yusuf'a olan aşkı dedikodu eden kadınları sarayına çağırıp meyve ikram ettiği ve kadınların Yusuf'un güzelliği karşısında ellerindeki meyve bıçaklarıyla parmaklarını kesmeleri öyküsü vardır.
Gösterilen yazmada Yusuf'un resmi bulunurken, Züleyha'nın resmi olmayan yaprakta olduğu tahmin edilmektedir.
13:17Safevi ve Buhara Okulları: Gösterilen minyatür, Safevi örneklerine benzediği için Safevi sarısı ve ince tipli, zarif elleri olan kadınlarla bezemeli zemin özellikleriyle tanımlanmaktadır.
Salao Absal adlı eserde Cami'nin Heft ebreng adlı eserinin içinde bulunduğu ve yazmanın içinde tek bir resim olduğu belirtilmektedir.
Salamanla Absal minyatürü, Yunancadan Arapçaya çevrilmiş bir alegorik şiire dayanarak yazılan metne sahiptir ve Buhara okulu örneğine benzer özelliklere sahiptir.
15:42Ali Şir Nevai'nin Hamse Kopyası: Ali Şir Nevai, Çağatay Türkçesi ile yazmış ve Timurlu döneminde Herat ve Semerkant'ta Timurlu prenslerin koruyuculuğunda gelişen Çağatay edebiyatının temsilcisidir.
Hamse kopyasında Bahragur'un öyküsü anlatılır; Bahragur bir Sasani hükümdarıdır ve veziri onu oyalamak için yedi ayrı hükümdarın güzel kızının bulunduğu pavyon hazırlamıştır.
İskender'i tahta gösteren minyatürde, geç Safevi dönemi özelliklerine sahip bezemeli zemin ve ev içlerindeki duvar bezemeleri görülmektedir.
19:28Hafız-ı Şirazi'nin Divanı: Hafız-ı Şirazi, 14. yüzyıl İslam edebiyatının ünlü şairlerinden biridir ve bahar, sevda, şarap konularından söz eden gazelleriyle tanınmaktadır.
Yazma, Afganistan asıllı Nusret Karaca'dan satın alınmış olup, benzeri Konya Mevlana Müzesi'nde bulunmaktadır.
Yazmanın içindeki resimler, iri yüzlü ve Hint-Iran tiplemesiyle karakterize olan, 16. yüzyıl başlarında Şiraz'da görülen bir üsluba sahiptir.
22:07Kaşmir Nakkaşhaneleri: Bu minyatürler, 18. yüzyıl sonlarında Kaşmir nakkaşhanelerine atfedilmektedir.
Kaşmir, 18. yüzyılın ikinci yarısında Afganlar tarafından alınmış ve Safevi Şiraz etkisiyle gelişmiş bir Hint-Islam okulundan bahsedilmektedir.
Şah Cihan'ın birçok nakkaşını 18. yüzyılın ikinci yarısında Kaşmir'e gönderdiği bilinmektedir.
23:51Osmanlı Yazmaları: Etnografya Müzesi'nde bulunan yazmalar arasında Türkçe, Arapça ve Farsça olanlar bulunmaktadır.
1990 tarihli, 7 yapraklı ve tek resimli bir yazma önemlidir çünkü Arifi'nin Şehname-i Ali Osman adlı eseri içermektedir.
Arifi'nin eseri, Kanuni Sultan Süleyman döneminde yazılmış ilk resimli tarih yazmalarının en önemli örneğidir ve beş tane vardır.
25:16Süleymanname ve Osmanlı Resim Sanatı: Süleymanname'de Topkapı Sarayı'nda bulunan beşinci cilt ve özel koleksiyonlarda olan diğer ciltler bulunmaktadır.
Bruce Catini koleksiyonunda bulunan bir resim gösterilmektedir ve bu koleksiyonun müze haline getirildiği belirtilmektedir.
Süleymanname'de Sultan Osman'ın savaşta gösterildiği tek resim bulunmaktadır.
26:22Osmanlı Resim Okulu ve Üslup Özellikleri: Bu dönem Osmanlı resim okulunun oluşum dönemidir ve eserlerde bezemeli fonlar ve küçük bitki kümeleri gibi tipik özellikler görülür.
Kanuni dönemindeki Osmanlı resim üslubu, kanuni döneminden sonra çok daha sade ve metni aydınlatıcı bir üsluptur.
Sultan Selim'in Tebriz'i aldıktan sonra İstanbul'a gelen ressamlar arasında Horasanlı nakkaşlar da bulunmaktadır.
28:19Süleymanname ve Bağdat Okulu: Osmanlı resim sanatı bağlamında "Bağdat Okulu" olarak adlandırılan ve 16. yüzyılın sonuyla 17. yüzyılın başlarında aynı üslupta bezenmiş birçok yazma bulunmaktadır.
Bu yazmaların Bağdat'ta olduğunu gösteren Bağdat kuafını bulunmaktadır ve bunların sipariş edildiği düşünülmektedir.
Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa'nın oğlu Hasan Paşa'nın Bağdat valisi olduğu süreçte bu yazmalar sipariş edildiği ve belki İstanbul'dan nakkaşlar getirildiği düşünülmektedir.
29:20Hadikatü'l-Süeda ve Bağdat Okulu Üslupu: Hadikatü'l-Süeda, sık sık resimlenen Fuzuli'nin eseridir ve birçok örneği bulunmaktadır.
Bağdat Okulu'nun özelliklerinde toplu figürler, yüzler ifadeli karakterler, giysilerin parlak renkleri ve rahat bir üslup bulunmaktadır.
Bu yazmalar taşra okulu gibi yaygın olarak bulunmakta ve Şii çevrelerinde de çok popüler hale gelmiştir.
31:06Hz. Ali'nin Ölümü ve Silsilenameler: Hz. Ali'nin ölümü sahnesinde, Hz. Ali'nin mescidde geceyi geçirip sabaha karşı Ibn-i Mülcem tarafından yarandığı ve oğulları Hasan ve Hüseyin'in babalarını dışarı çıkarıp dua ettikleri betimlenmiştir.
Silsilenameler (Silsilenameler veya Sul-ahbab Tevarih) adıyla da bilinen bu eserler, Hz. Adem'den başlayarak son hükümdara kadar bütün dini ve tarihi kişilerin, nebilerin, velilerin ve Osmanlı padişahlarının şecere biçiminde sunulmasını sağlar.
Silsilenamelerde madalyonlar içerisinde bu kişilerin resimleri bulunmaktadır.
33:33Farklı Silsilenameler Örnekleri: Gösterilen silsilenamede Adem ile Havva'dan başlayıp, Adem'in melekle, Havva'nın çocuğuyla birlikte gösterildiği, bu şekilde betimlenen bir örneğin olmadığı belirtilmektedir.
Diğer silsilenamelerde Adem ile melek veya Adem ile Havva gösterilirken, bu örnekte Meryem Ana'nın Isa'yi tutması gibi bir kompozisyon kullanılmıştır.
Bu silsilenamede Hz. Muhammed ve Hz. Ali'nin Kabe'de gösterildiği, Safevi hükümdarlarının daha fazla önemle betimlendiği ve son sayfada yapıştırılmış kağıtların bulunduğu belirtilmektedir.
39:10Osmanlı Sanatı ve Şah İmparatorluğu İlişkileri: Sağdaki yaprakta kabul sahnesi gösteriliyor: Eşref, Ali, Celaleddin Ekberşah ve bir padişahın portresi bulunuyor.
Bir yaprakta Şah Abbas'ın yerine Ahmet ismi konulmuş, bu belki önce İranlı için hazırlanmış fakat sonra Ahmet'e sunulmaya çalışılmış olabilir.
Tebriz'i Şah Abbas 1603'te almış, 1610'da ise birinci Ahmet geri almıştır.
40:53Şeyhi'nin Hüsrev ve Şirin'i: Şeyhi'nin Hüsrev ve Şirin'i Kütahyalı Aslan ve ikinci Murat için hazırlanmış, ancak 1431'de öldüğü için tamamlayamamış.
Eser 17. yüzyılda yapılmış bir kopyası olarak yorumlanıyor ve farklı bir üslupla karşılanıyor.
17. yüzyıl Osmanlı resim sanatında gölgeleme ve farklı renkler kullanılıyor, mekan ve derinlik sağlandığı görülüyor.
43:56Ansiklopedik Eserler: Netai Zülfünun metni Türkçe olup 12 bilim, tasavvuf, tıp, astroloji gibi konuları işleyen tek resimli örnek.
İbrahim Hakkı Erzurumi'nin Marifetnamesi, Erzurum kökenli Mehmet Ali Erzurum tarafından kopyalanmış geniş kapsamlı ansiklopedik bir eser.
Eserde ay tutulması, cennet, cehennem, iklimler, rüzgarlar, haritalar gibi konular ansiklopedik açıklamalarla işleniyor.
46:48Dua Kitapları ve Mekke-Medine Tasvirleri: Delail-i Hayratlar halk arasında yaygın olan dua kitaplarıdır ve içinde mekke ve medine tasvirleri yer alıyor.
17. yüzyıldan sonra yaygınlaşan bu kitaplar, 18-19. yüzyılda çok sayıda örnek bulunuyor.
Avrupalı gezginler ve bilim adamları Mekke-Medine'yi görmek istiyor, seyahatnamelerinde bilgiler ve kendi çizimleri paylaşıyorlar.
48:49Delail-i Hayratların Önemi: Delail-i Hayratlar her evde olan, halk arasında yaygın bir kitap türüydü.
Etnografya Müzesi'nde çok sayıda örnek bulunuyor ve bu koleksiyon daha çok çevreden derleme olduğu için satış imkanları olan tipte yazmalar.
Bu eserlerin mimari çözümlemesi, analizi ve kullandıkları yöntemler araştırılıyor, ölçümü ve tasarımı önemli bir olgudur.
51:30Osmanlı Dönemi Manzara ve Kıyafet Albümleri: Sakıp Sabancı Müzesi'ndeki örnekler, tek bir bakış açısıyla çizilmiş manzara resimlerini gösteriyor.
Bazı resimlerde kent detayları eklenirken, bazılarında eklenmemekte ve bu tür resimler yağlı boya ve çini üzerine de yapılmış.
Etnografya Müzesi'ndeki örneklerde, resimlerin çevresini de içine almak için özel bir bakış açısı kullanılmış.
53:50Kıyafet Albümlerinin Yaygınlaşması: Kıyafet albümleri 17. yüzyıldan sonra Avrupa'da başlayan bir moda olarak yaygınlaşmış.
Avrupa'nın Osmanlı dünyasına ve Uzakdoğu'ya açılmasıyla, oradaki giyim tarzları hakkında merak ve ilgi artmış.
Matbaanın icadı sayesinde bu tür resimler çok sayıda basılarak koleksiyonlarda sıkça rastlanmaya başlamış.
54:57Osmanlı Kıyafet Albümlerinin Özellikleri: Osmanlı giysilerini betimleyen kıyafet albümleri Türkiye'deki koleksiyonlardan ziyade tüm dünyadaki koleksiyonlarda daha çok bulunuyor.
Bu albümlerde metin yok, yüzde doksanbeşinde sadece altlarda açıklama var.
Albümler saray dışında çarşı ressamları tarafından hazırlanmış ve değişik kökenli sanatçılar (gayrimüslim ve Müslüman) bu atölyelerde çalışmış.
58:59Kıyafet Albümlerinin İçeriği: Kıyafet albümleri, devlet büyüklerinin (Sultan, Şeyhülislam, Müftü) giyim tarzlarını göstererek devlet örgütünü yansıtmış.
Albümlerde toplumda yaşayan farklı grupların (Ermeni Patriği, Haham, Hediyeci) giyim tarzları da yer alıyor.
Albümlerde ayrıca soytarı, ciğerci, baş aşçı, pilav taşıyıcı gibi çeşitli mesleklerin giyim tarzları da betimlenmiş.
1:03:10Osmanlı Kıyafet Albümleri: Enderun'un Hubaname ve Zenanamesi, 18. yüzyılın sonlarında hazırlanmış, farklı kadın ve erkekleri özgün giysileriyle gösteren meşhur bir kıyafet albümüdür.
Albümde Osmanlı dünyasında, Avrupa'ya ve yurt dışında giyilenlere olan merakı yansıtan resimler bulunmaktadır.
Albümde kadın ve erkek figürleri karşılıklı bakışta gösterilmiş, farklı coğrafyalardaki giyim tarzları incelenmiştir.
1:04:35Albümün İçeriği ve Özellikleri: Albümde farklı coğrafyalardaki kadın ve erkeklerin giyim tarzları gösterilmiştir; Rum kadın, Paroslu kadın gibi örnekler bulunmaktadır.
Albümde özellikle Balkanlar ve Yunan adalarındaki kadın ve erkekleri gösteren çok sayıda resim bulunmaktadır.
Albümde müzisyenler, sokak satıcıları (turşucu, yoğurtçu, peynirci), baca temizleyiciler, lağımcılar gibi çeşitli mesleklerde çalışan kişilerin resimleri bulunmaktadır.
1:07:23Albümün Hazırlanma Süreci ve Önemi: Albüm 1821-1932 yılları arasında, özellikle Yunan bağımsızlık savaşı'nın hızlandığı dönemde hazırlanmıştır.
Albümün ilk sayfasında Rusça bir kelime ve numara bulunmaktadır, ancak kimin hazırladığı ve hangi amaçla hazırlandığı kesin olarak bilinmemektedir.
Albümde 256 tane resim bulunmaktadır ve sokak satıcılarının çok fazla gösterilmesi, ticaretle bağlantılı bir sipariş olabileceğini düşündürüyor.
1:10:19İkinci Albüm ve İçeriği: İkinci albümde 21 resim bulunmakta ve İtalyanca ve İngilizce şiirlerin üzerine yapıştırılmış resimler bulunmaktadır.
Albümde 1810'da Holis'in yaptığı resimler ve 1836'da Manheim'de yazılan şiirler bulunmaktadır.
Albümde namaz kılan sadrazam, seray kadınları, mutfaktaki adam gibi çeşitli figürler gösterilmiştir.
1:13:38Hamama Giden Kadın Resimleri: Albümde hamama giden kadınlar temalı resimler bulunmaktadır, bu konu 16. yüzyıldan beri seyahatnamelerde sıkça görülen bir konudur.
Hamama giden kadınların arkasında halayı ile banyo eşyalarını taşıyan zenci kadınlar gösterilmiştir.
Hamam kültürü her yerde karşımıza çıkmaktadır ve bu temalı resimler sanat tarihinde önemli bir yer tutmaktadır.
1:15:3319. Yüzyılda Avrupa'da Osmanlı Resimleri: 19. yüzyılda Avrupa'da basılmış kitaplarda Osmanlı resimlerinin yaygınlığı gösteriliyor.
Avrupa'da bu resim türünün yaygınlaşmasının sebepleri arasında seyyahların getirdikleri çizimler ve yazılar bulunuyor.
Gösterilen albümün en yakın bir Avrupalı ressamın çizdiği tahmin ediliyor.
1:16:27Etnografya Müzesi Koleksiyonu: Albümlerin saray dışı resim üretiminin önemli bir dalını yansıttığı vurgulanıyor.
Etnografya Müzesi koleksiyonu daha çok saray dışı resim örneklerinden oluşuyor ve farklı türler içeriyor.
Bu koleksiyonlar saray dışında popüler olanları, dolaşımı, sipariş ve satış ilişkilerini gösteriyor.
1:17:36Koleksiyonların Önemi: Koleksiyonlar üretim talebi, üretim yerleri, bölgesel özellikleri, sanatçı kimlikleri ve kültürler arası etkileşim hakkında ipuçları veriyor.
Atölyelerde şemalar olup siparişe göre çizimler yapıldığı düşünülüyor.
Avrupalı ressamlar Türkiye'ye gelip döndükten sonra Türkiye ile ilgili resimler yaptıkları biliniyor.
1:18:22Koleksiyonun Tanıtımı: Bu tür eserlerin tanıtılması ve geniş çevrelerde yayılması başka araştırmacılara kaynak sağlayacak.
Etnografya Müzesi'nin ufak da olsa koleksiyonunun yayınlanması son derece yararlı olacaktır.

Etnografya Müzesi'ndeki Resimli El Yazmaları ve Osmanlı Resim Sanatı Sunumu

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir