Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, 1881'de İstanbul'da doğan Enver Paşa'nın hayatını ve siyasi kariyerini anlatan biyografik bir belgeseldir. İttihat ve Terakki'nin önemli liderlerinden biri olan Enver Paşa'nın hayatı kronolojik olarak ele alınmaktadır.
- Video, Enver Paşa'nın çocukluğundan başlayarak askeri eğitimini, İttihat ve Terakki'ye katılımını, İkinci Meşrutiyet'in ilanındaki rolünü, Trablusgarp ve Balkan Savaşları'ndaki faaliyetlerini, Harbiye Nazırlığı dönemindeki reformlarını, I. Dünya Savaşı'ndaki rolünü ve Sarıkamış Kış Harekatı'nın komutanlığı ile Ermeni Tehciri konusundaki kararlarını anlatmaktadır. Daha sonra 1918'de istifa ettikten sonra yurtdışına kaçışı, Berlin ve Moskova'daki faaliyetleri, İttihat ve Terakki'nin önderliğini üstlenmesi ve 1922'de hayatını kaybetmesi süreci aktarılmaktadır.
- Belgesel ayrıca Enver Paşa'nın 1996'da Tacikistan'dan İstanbul'a getirilmesi ve Şişli'deki Abide-i Hürriyet tepesindeki mezarına defnedilmesi törenini de içermektedir.
- 00:01Enver Paşa'nın Hayatı ve Eğitimi
- Enver Paşa, 1881 yılında İstanbul Divanyolu'nda dünyaya geldi ve babası Hacı Ahmet Paşa'nın tayinleri nedeniyle çocukluğu farklı şehirlerde geçti.
- Üç yaşında evlerinin yakınındaki iptidai okulu'na gitti, daha sonra Fatih Mektebi İptidası'na girdi ve 1889'da Manastır Askeri Rüştiyesi'ne kabul edildi.
- Harp Okulu'nu 1899'da dördüncü sırada piyade teğmeni olarak bitirdi ve 1902'de Harp Akademisini ikinci olarak bitirdi.
- 01:38Askeri Kariyeri ve Jön Türk Hareketi
- 1904'te kolağası, 1906'da binbaşı, 1908'de ise Manastır civarında eşkiya takibiyle görevlendirildi ve bu görev sırasında milliyetçilik fikrinin gelişmesinde rol oynadı.
- Amcası Halil Bey'in tavsiyesiyle Osmanlı Hürriyet Cemiyeti'ne katıldı ve cemiyetin Manastır şubesini kurma görevi verildi.
- 11 Haziran 1908'de gerçekleşen suikast girişimi başarısız oldu ve Enver Bey divanı harbe sevk edildi, ancak İstanbul'a gitmek yerine Manastır'a doğru yola çıktı.
- 03:30İkinci Meşrutiyet ve İttihat ve Terakki
- Dağa çıkan subaylar arasında en kıdemlisi olduğu ve önemli faaliyetler gerçekleştirdiği için Enver Bey bir anda hürriyet kahramanı olarak kabul edildi.
- İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin askeri kanadının en önemli isimlerinden biri oldu ve Meşrutiyetin ilanından sonra Makedonya Genel Müfettişliği ve Berlin Askeri Ataşeliği gibi görevlerde bulundu.
- 5 Mart 1909'da Berlin Askeri Ataşesi olarak görevlendirilen Enver Bey, İstanbul'da 31 Mart olayının patlak vermesi üzerine geçici olarak yurda döndü ve isyani bastırmak için Selanik'ten İstanbul'a giden Harekat Ordusu'na katıldı.
- 04:57Trablusgarp Savaşı
- İtalyanların Trablusgarp'a saldırmaları üzerine yurda döndü ve İtalyanlara karşı bir gerilla savaşı yürütülmesi fikrini İttihat ve Terakki Cemiyeti üyelerine kabul ettirdi.
- 25 Eylül 1911 tarihinde gizli bir görevde İstanbul'dan bir gemiyle yola çıktı ve 15 Ekim 1911'de İskenderiye'ye ulaştı, 22 Ekim'de Trablusgarp'a geçti.
- Bingazi ve Derne'deki kuvvetlerin başına geçti, 20 bin kişiyi seferber etmeyi başardı ve bir yıl süren mücadele sonunda Balkan Savaşı'nın başlaması üzerine 25 Kasım 1912'de bölgeyi terk etti.
- 06:14Balkan Savaşı ve İttihat ve Terakki'nin İktidarı
- Balkan Savaşı'na katılmak üzere diğer gönüllü subaylarla birlikte Bingazi'den ayrılan Enver Bey, düşman kuvvetlerinin Çatalca'da durdurulmasında önemli rol oynadı.
- 23 Ocak 1913'te Enver Bey'in öncü rolü oynadığı Baba Ali baskını gerçekleşti ve bu sayede İttihat ve Terakki Cemiyeti askeri darbe ile iktidarı ele geçirdi.
- Baba Ali baskından sonra Enver Bey, Edirne'ye girdi, Edirne Fatih ünvanını aldı, rütbesi albaylığa ve kısa süre sonra generalliğe yükseltildi.
- 07:37Harbiye Nazırlığı ve I. Dünya Savaşı
- Sultan Mehmet Reşat'ın yeğeni Emine Naciye Sultan'la evlenerek damadı şehriyari oldu ve harbiye nazırı olarak orduda birçok değişiklik yaptı.
- 2 Ağustos 1914'te Ruslara karşı gizli bir Türk-Alman ittifak antlaşması imzalandı ve 14 Kasım'da Cihad-ı Ekber ilanı ile Devlet resmen I. Dünya Savaşı'na katıldı.
- Üçüncü Ordu'nun doğu cephesinde Rus kuvvetlerine karşı giriştiği Sarıkamış kış harekatının komutanlığını üstlendi, ancak harekatta Türk birlikleri tam bir bozguna uğradı.
- 09:54Ermeni Tehciri ve Savaş Sonrası
- 2 Mayıs 1915'te Dahiliye Nazırı Talat Paşa'ya gönderdiği gizli telgrafla isyancı Ermenilerin bölgeden uzaklaştırılmasını istedi ve 27 Mayıs'ta tehcir kanunu çıkartılarak yürürlüğe kondu.
- 1917-1918'deki Doksan Üç Harbi sırasında Kafkasya cephesinde Ruslara karşı elde edilen başarılar üzerine rütbesi orgeneralliğe yükseltildi.
- Filistin, Irak ve Suriye'de Osmanlı ordusunun İngilizler karşısında sürekli yenilgiye uğraması üzerine Osmanlı Devleti'nin savaştaki yenilgisi kesinleşti.
- 10:54Enver Paşa'nın Yurtdışına Kaçışı
- 14 Ekim 1918'de Talat Paşa kabinesi istifa ettiğinde, Enver Paşa'nın harbiye nazırlığı görevi de sona erdi.
- İngilizlerin İttihat ve Terakki üyeleri hakkında yakalatma emri çıkarmasından sonra Enver Paşa, Alman torpidosuyla yurtdışına kaçtı ve önce Odessa, sonra Berlin ve Rusya'ya gitti.
- İstanbul'da Divanı Harp rütbelerini geri aldı ve gıyabında ölüm cezasına çarptırıldı.
- 11:34Enver Paşa'nın Sovyetlerle İlişkileri
- 1918-19 kışlarını kimliğini gizleyerek Berlin'de geçiren Enver Paşa, İttihat ve Terakki'yi yeniden örgütleme çalışmalarına girdi.
- Almanya'daki devrimci ayaklanmalara katılmak için Berlin'de bulunan Sovyet siyaset adamı Karl Radek ile görüştü ve üçüncü denemesinde 1920'de Moskova'ya gitmeyi başardı.
- 1 Ağustos 1920 tarihinde Bakü'de gerçekleşen Birinci Doğu Halkları Kurultayına Libya, Tunus, Cezayir ve Fas'ı temsilen katıldı.
- 12:28Enver Paşa'nın Milli Mücadele Dönemi
- 15 Mart 1921'de Talat Paşa'nın öldürülmesinden sonra İttihat ve Terakki'nin başlıca önderi durumuna geldi.
- 1921'de tekrar Moskova'ya giden Enver Paşa, Ankara hükümetinin Moskova'ya gönderdiği Türk delegeleri ile görüştü ancak Anadolu'daki milli mücadele hareketine katılmak istediyse kabul edilmedi.
- Temmuz 1921'de Batum'da bir İttihat ve Terakki kongresi toplandı ve 30 Temmuz'da Ankara'ya Yunan saldırısı başlayınca bir kurtarıcı gibi Anadolu'ya girmeyi umut etti.
- 13:16Enver Paşa'nın Orta Asya'daki Faaliyetleri
- 1921 yılının Ekim ayında Orta Asya Müslümanları sömürgeci İngilizlere karşı birleştirme ve bir İslam birliği kurma niyetiyle Teşkilatı Mahsusa eski liderlerinden Kuşçubaşı Hacı Sami ve diğer İttihatçılarla birlikte Batum'dan Buhara'ya gitti.
- Murat Bardakçı'ya göre Enver Paşa'nın el yazısı vesikalarına sahip olan Enver Paşa'nın Turancı değil İslamcı olduğunu yazar.
- İslam Devleti'ni kurmak için büyük uğraşlarda bulundu ve Ruslara karşı savaşan Basmacıları örgütlenip Basmacı İsyanının başlamasına destek verdi.
- 14:06Enver Paşa'nın Son Yılları ve Ölümü
- 1922 Şubat'ında komutasında topladığı Basmacı birlikleriyle Duşanbe'yi ele geçirdi ve oradaki Sovyet garnizonunu tutsak aldı.
- 28 Haziran 1922'deki Kafirran Savaşı'nı kaybettikten sonra dağlara çekilmek zorunda kaldı.
- 4 Ağustos 1922'de Kurban Bayramı sırasında Tacikistan'da Belcivan yakınlarında Yakov Arkadiyeviç Melkumov komutasındaki Bolşevik Ruslara karşı yapılan bir çarpışmada Rus mitralyözünün açtığı ateş sonucu hayatını kaybetti ve Çeen köyüne gömüldü.
- 14:41Enver Paşa'nın Naaşının Getirilmesi
- Naaşının taşınması, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in Eylül 1995'te yaptığı Tacikistan gezisi sırasında gündeme geldi.
- 30 Temmuz 1996'da Cumhurbaşkanlığı başdanışmanı Münif İslamoglu başkanlığındaki sekiz kişilik bir heyet tarafından açılan mezarın içindeki cenaze, Tacikistan'daki siyasi karışıklıklar nedeniyle zorlukla başkent Duşanbe'ye getirilebildi.
- 3 Ağustos 1996'da İstanbul'a getirilen naaşı, bir gece Gümüşsuyu Askeri Hastanesi'nde tutuldu ve ölüm yıldönümü olan 4 Ağustos 1996 tarihinde Şişli Camii'nde sekiz imamın kıldırdığı cenaze namazının ardından Şişli'deki Abide-i Hürriyet tepesinde Talat Paşa'nın yanındaki mezara defnedildi.