Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan biyoloji dersi formatında hazırlanmış eğitim içeriğidir.
- Video, endokrin sistemin temel bileşenlerini ve hormonlarını detaylı şekilde ele almaktadır. İlk bölümde hipofiz bezinin yapısı ve işlevleri, ön lob, arka lob ve ara lobun özellikleri ve salgıladığı hormonlar (büyüme hormonu, kortizol, aldosteron, adrenalin, nöradrenalin) açıklanmaktadır. İkinci bölümde ise tiroid bezinin yapısı, tiroid hormonları (tiroksin, kalsitonin) ve paratiroid bezinden salgılanan parathormon hakkında bilgiler verilmektedir.
- Videoda ayrıca hormonların normal ve anormal salgılanma durumlarında ortaya çıkan hastalıklar (guatr, iç guatr, tiroid hormonunun az veya fazla salgılanması durumunda ortaya çıkan belirtiler) ve kalsiyum-fosfat dengesini sağlama mekanizması gibi konular görsel desteklerle açıklanmaktadır.
- 00:01Hipofiz Bezi ve Hormonları
- Hipofiz bez, hipotalamusun hemen yanında köprü ile bağlı, nohut tanesi büyüklüğünde bir bezdir ve endokrin sistemin üzerinde önemli düzenlemeler yapar.
- Hipofiz bez, ön lob, arka lob ve ara lob olmak üzere üç parçadan oluşur; ön ve ara lob epitel dokudan, arka lob ise sinir dokudan oluşur.
- Ön lobdan büyüme hormonu (SH), tiroid bezini uyaran hormon (TSH), böbrek üstü bezini uyaran hormon (ACTH), ovaryum ve testisler üzerinde etkili olan hormonlar (FSH ve LH), süt bezlerinden süt salgılanmasını sağlayan prolaktin hormonu salgılanır.
- 01:51Hipofiz Bezi Hormonları ve Arka Lob
- Ara lob, MS (melatonin) adını verdiğimiz hormonu üretir ve bu hormonun pigmentleşme üzerinde az da olsa etkisi vardır.
- Arka lobdan antidiüretik hormon (ADH) ve oksitosin salgılanır; ADH böbreklerden suyun geri emilimini, oksitosin ise rahim kasları ve süt kanallarının kasılmasını sağlar.
- Arka lobdan salgılanan ADH ve oksitosin aslında arka lob hücreleri tarafından üretilmez, hipotalamus tarafından üretilen hormonlar arka loba gelir ve burada depolanır.
- 03:28Büyüme Hormonu (SH)
- Büyüme hormonu (SH), hipotalamusun serbestleştirici faktörüyle hipofizin ön lobunu uyararak salgılanır ve tüm vücut hücreleri üzerinde etkili olur.
- SH hormonu hücrelerin protein sentezini hızlandırır, karbonhidrat ve yağ metabolizmasını etkiler, uzun kemiklerin uç kısımlarında bölünmeyi artırır ve kasların hacimsel olarak büyümesini sağlar.
- Büyüme hormonu az salgılanacak olursa cüce bireyler, çok salgılanacak olursa hormon delik, gelişimini tamamlamış bireylerde ise akromegali (el, yüz ve alım kemiklerinin orantısız büyümesi) oluşur.
- 05:57Böbrek Üstü Bezi ve Hormonları
- Böbrek üstü bez (adrenal bez), böbreklerin üzerinde bulunur ve hipotalamusun serbestleştirici faktörü ile hipofizin ön lobundan salgılanan ACTH hormonu tarafından uyarılır.
- Böbrek üstü bez, kabuk (korteks) ve öz (medula) olmak üzere iki bölgeden oluşur; öz bölgesinden adrenalin ve nöradrenalin (nörepinefrin), kabuk bölgesinden kortizol ve aldosteron hormonları salgılanır.
- Kortizol, karbonhidrat, protein ve yağ metabolizmasını düzenler, kan şekerini artırıcı etkisi vardır ve iltihaplanmalarda tedavi amaçlı kullanılır.
- 07:52Aldosteron ve Adrenalin Hormonları
- Aldosteron, vücudun tuz ve iyon dengesini sağlar; az salgılanacak olursa kan basıncı düşer, halsizlik ve enfeksiyonlara karşı direncin azalması görülür, fazla salgılanacak olursa kan basıncı yükselir.
- Adrenalin ve nöradrenalin (nörepinefrin), stres hormonlarıdır ve canlının beklenmedik durumlarla karşılaştığında gerekli tepkiyi göstermesine yardımcı olur.
- Adrenalin, sindirim sistemi dışındaki bütün sistemlerin daha hızlı çalışmasını sağlar, kas faaliyetlerini artırır, çizgili kaslara giden damarların genişlemesini ve sindirim organlarına giden damarların daralmasını sağlar.
- 11:56Tiroid Bezi ve Hormonları
- Tiroid bezi, boyun bölgesinde soluk borusunun iki yanında, gırtlağın hemen altında bulunan iki parçalı kelebeksi görünüme sahip bir bezdir.
- Tiroid bezi, tiroksin ve kalsitonin olmak üzere iki hormon salgılar.
- Tiroksin hormonu, protein yapısında olan ve iyot içeren bir hormondur; hücrelerin kullanacağı oksijen miktarını kontrol eder ve metabolizmanın hızını düzenler.
- 13:21Tiroid Bezi Hastalıkları
- Guatr, tiroid bezinden kaynaklanan bir hastalıktır ve iyot eksikliğinde bez yeteri kadar hormon üretemez.
- Hipofiz bezi tiroid bezini baskı altına alır ve uyarısını artırır, tiroid bezi açığı kapatmak için büyüme yoluna gider ve boğaz bölgesinde dışarıdan görülebilen basit guatr oluşur.
- Tiroid bezi fazla salgılanacak olursa iç guatr (gizli guatr veya egzoftalmik guatr) oluşur, bu durumda metabolizmanın hızlanması, gözlerin dışarı fırlaması, yüksek kan basıncı, heyecan ve vücut ısısı gibi belirtiler görülür.
- 14:51Tiroksin Hormonu Eksikliği
- Tiroksin hormonu yeteri kadar üretilemeyecek olursa metabolizmanın düştüğü görülür.
- Yetişkin bireylerde tiroid hormonu az salgılanacak olursa deride şişkinlikler, saç dökülmesi, bazal metabolizmanın yavaşlaması, yorgunluk ve uyuşukluk belirtileri ortaya çıkar.
- Ergin bireyde tiroid hormonu az salgılanacak olursa şişmanlık görülürken, gelişme çağında olan bireyde zeka geriliği, cücelik ve eşey bezlerinin tam gelişememesi gibi anormal durumlar ortaya çıkar.
- 15:51Kalsitonin ve Parathormon
- Kalsitonin hormonu tiroid bezinden salgılanır ve paratiroid bezinden salgılanan parathormla beraber karşılıklı iş yaparak kandaki kalsiyum ve fosfat düzeyinin ayarlanmasını sağlar.
- Tiroksin hormonu, kandaki kalsiyum miktarı normalin üstüne çıkacak olursa kalsiyumu kemiklere depo edilmesini sağlayarak kandaki kalsiyum miktarını düşürür.
- Paratiroid bezleri tiroid bezinin hemen üzerinde bulunur ve dört tane olup, parathormon salgılar; kemiklerden kana kalsiyum geçişini sağlayarak kandaki kalsiyum düzeyini ayarlar.