Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen ve öğrenciler arasında geçen etkileşimli bir eğitim dersi formatındadır. Öğretmen, psikolojik savunma mekanizmaları ve Freud'un psikanalitik kuramını detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, ego savunma mekanizmalarının ne olduğunu açıklayarak başlıyor ve id, ego ve süper ego arasındaki ilişkiyi hatırlatıyor. Ardından bastırma, inkar, mantığa bürüme, yansıtma, yer yön değiştirme, ödünleme, yüceltme, özdeşim kurma, gerileme, çarpıtma, karşıt tepki geliştirme, polyannacılık, hayal kurma, duygusal soyutlanma, bedenselleştirme, düşünselleştirme, özgecilik, ketlenme ve assetizm gibi çeşitli savunma mekanizmaları örneklerle açıklanıyor.
- Dersin son bölümünde Freud'un psikanalitik kuramı ele alınmakta, bilinç ve bilinçdışı kavramları açıklanmakta ve savunma mekanizmaları, kaçınma-kaçınma, yaklaşma-yaklaşma ve yaklaşma-kaçınma çatışmaları örneklerle anlatılmaktadır. Ayrıca Freud'un kuramına çağdaş yaklaşımlar (bilinçdışı düşünce merkezi, cinsel güdülere yapılan vurgunun azalması, kültürel ve sosyal çevreye vurgu, yaşam boyu gelişimin kabul edilmesi) ele alınmaktadır.
- 01:01Ego Savunma Mekanizmaları
- Ego savunma mekanizmaları, ego'nun süperego karşısında kendisini savunmak için kullandığı mekanizmalardır.
- Ego, id ve süper ego arasındaki çatışmaları orta yol bularak çözmeye çalışan temel mekanizmadır.
- Ego savunma mekanizmalarının temel amacı egoyu, benliği savunmak, kendisine zarar gelmesini önlemek ve çatışmadan kurtulmaktır.
- 02:59Bastırma Mekanizması
- Bastırma, bireyin kendisini rahatsız eden istekleri, düşünceleri ve yaşantıları bilincinin dışına atması ve unutmasıdır.
- Bu mekanizma özellikle cinsel arzular, saldırgan arzular ve başa çıkamayacağımız duygular için kullanılır.
- Bastırma mekanizmasında birey var olan şeyin farkında değildir.
- 04:36İnkar Mekanizması
- İnkar, bireyin kabul edemediği ya da tahammül edemediği gerçekleri yok sayması ve yokmuş gibi davranmasıdır.
- İnkarda birey alttan alttan bunun farkında olmasına rağmen yokmuş gibi davranır.
- Bastırma ile inkar arasındaki temel fark, bastırmada bireyin var olan şeyin farkında olmamasıdır.
- 05:16Mantığa Bürüme Mekanizması
- Mantığa bürüme, bireyin kendisi ve çevresi tarafından kabul edilemeyecek davranışlarını akla uygun gerekçelerle açıklamaya çalışmasıdır.
- Bu mekanizmanın iki türü vardır: çevresel faktörlere suç bulma ve değersizleştirme.
- Değersizleştirme, ulaşamadığımız şeyi değersiz kılma durumudur.
- 08:43Yansıtma Mekanizması
- Yansıtma, kişinin kabul edilemeyecek duygu, istek ve dürtülerini başkalarına mal etmesidir.
- Yansıtmanın ikinci türü, kişinin kendi eksikliklerinin ya da kendinden kaynaklı kayıpların sorumluluğunu başkalarına yüklemesidir.
- Mantığa bürüme ile yansıtma bazen karışabilir, ancak mantığa bürümede çevresel faktörlere suç bulurken, yansıtmada kendi hatalarının sorumluluğunu başkasına yükler.
- 11:10Yer Yön Değiştirme Mekanizması
- Yer yön değiştirme, belli bir uyarıcının neden olduğu tepkinin o uyarıcıya gösterilemediği durumlarda başka bir uyarıcıya gösterilmesi durumudur.
- Bu mekanizma pireye kızıp yorgan yakmak, sevgilisine kızıp telefon kırmak gibi örneklerle açıklanabilir.
- Bir birey bir başkası hakkında dedikodu çıkarıyor veya iftira atıyorsa, bu da literatürde yer yön değiştirme olarak geçer.
- 12:25Ödünleme Savunma Mekanizması
- Ödünleme, kişinin kendisini bir alanda yetersiz hissetmesi durumunda bu yetersizliği gidermek amacıyla başka bir alana yönelmesi durumudur.
- Örneğin sosyal alanda yetersiz olan biri akademik alanda başarılı olabilir veya derslerde başarısız olan biri sosyal etkinliklere katılabilir.
- 13:35Yer Yön Değiştirme
- Yer yön değiştirme, öfke duyulan nesnenin yerine başka bir nesneye yönelmesi durumudur.
- Örneğin hocanın arabasının lastiğini patlatmak, not görünce bilgisayara yumruk atmak veya sevgiliye kızıp telefonu duvara fırlatmak yer yön değiştirmedir.
- Bazı durumlarda öfke duyulan nesne aslında kendimiz olabilir ve kendimize vuramayınca başka nesnelere yöneliriz.
- 16:37Animizm ve Yüceltme
- Yer yön değiştirme davranışları bir anlamda animizm davranışıdır; sanki cansız nesnenin canını acıtacakmışız gibi hırsımızı ondan çıkarmaya çalışırız.
- Yüceltme, kişinin hoş karşılanmayacak dürtü ve isteklerini toplumun onaylayacağı şekilde ortaya koyması durumudur.
- Yüceltme savunma mekanizmaları arasında en iyi ve en işlevseli olanıdır; örneğin psikopat biri boksör olabilir veya bıçak kullanmak isteyen biri cerrah olabilir.
- 18:56Özdeşim Kurma ve Özdeşleştirme
- Özdeşim kurma, bireylerin başkalarına ilişkin özellikleri kendilerine mal etmesi durumudur.
- Özdeşleştirme (içe alma), kişinin bir diğer grubun ya da kişinin özelliklerini veya inançlarını kendi benliğine katması durumudur.
- Özdeşleştirme genellikle otoriter bir baba figürü, sevgili veya örgüt lideri gibi kişilerden görülebilir.
- 21:19Gerileme ve Çarpıtma
- Gerileme, stres veren durumlarda bireylerin içerisinde bulundukları gelişim döneminden daha ilkel seviyelerde davranışlar sergilemesi durumudur.
- Örneğin yeni bir kardeşin doğması durumunda altını ıslatmaya veya kekelemeye başlamak gerileme örneğidir.
- Çarpıtma, bireyin var olan gerçekliği kendi gereksinim ve isteklerine uygun bir biçimde anlamasıdır; örneğin kötü not alındığında "hoca bana taktı" demek çarpıtma örneğidir.
- 25:08Savunma Mekanizmaları
- Karşıt tepki geliştirme, bireyin asıl duygu ve düşüncelerinin tam aksi yönünde davranışlar sergilemesidir; örneğin bir şeyi çok sevdiğini söyleyip aslında sevmemek veya korktuğunu söyleyip aslında arzulamak.
- Gerileme davranışı, kişinin gerçek duygularını ve düşüncelerini gizleyerek farklı bir durum sergilemesidir.
- Çarpıtma, kişinin gerçek durumu farklı bir şekilde algılaması ve ifade etmesidir.
- 26:43Diğer Savunma Mekanizmaları
- Polyannacılık (tatlı limon), her olumsuz durumda olumlu bir yön görebilmektir; örneğin kaza yapan birine "cana geleceğine mala gelsin" demek.
- Hayal kurma (fantazi), kişinin gerçek yaşamda ulaşamadığı hedeflerine hayal dünyasında ulaşmaya çalışmasıdır; örneğin yıllarca peşinden koştuğu birini hayal etmek veya milli piyango'nun kendisine çıktığını düşünmek.
- Duygusal soyutlanma, bireyin duygularını yok sayarak yaşamaya çalışmasıdır; örneğin ciddi kayıplar yaşadıktan sonra sanki normal bir şeymiş gibi anlatmak.
- 28:42Duygusal İzolasyon ve Bedenselleştirme
- Duygusal izolasyon, bireyin yaşadığı duygusal kayıpları normal bir şeymiş gibi algılamasıdır; örneğin acil doktorlarının ölümle sürekli karşılaşması sonucu yaşadığı durumdur.
- Bedenselleştirme (organlaştırma/somatizasyon), bireyin yaşadığı sıkıntıları ruhsal belirtilerle değil, vücudun farklı yerlerinde yakınmalarla ifade etmesidir; örneğin migren, baş ağrısı, kısmi felç veya geçici körlük.
- Düşünselleştirme (entelektüelleştirme), gerçek duygulardan uzaklaşabilmek için kültürel, bilimsel ve edebi açıklamalar yaparak kendi durumunu haklı çıkarmaktır; örneğin minareyi çalma sebebini sosyal hayat üzerinden açıklamak.
- 32:28Özgecilik ve Ketlenme
- Özgecilik (diğer kamlık), maddi veya manevi herhangi bir çıkar gözetmeksizin diğer insanlara yararlı olmaya çalışmak ve bencillik karşıtı hareketlerde bulunmaktır.
- Ketlenme, istenmeyen durumlar karşısında egonun işlevlerinden bir kısmını bir süre durdurması veya sınırlandırmasıdır; örneğin bir arabanın yaklaştığını fark edip kalakalmak veya saldırgan bir hayvanın yaklaştığını fark edip donakalmak.
- Assetizm (çilecilik/zahitlik), bireyin sosyal baskıların etkisiyle yemek, içmek, cinsellik ve rahat bir yatakta uyumak gibi haz veren etkinliklerden uzak durmaya çalışmasıdır; örneğin Mevlevilerin ibadet amaçlı inzivaya çekilmesi veya arabesk takılmak.
- 35:50Örnek Sorular
- Cansu'nun okulda yaşadığı durumdan dolayı midesine kramplar girmesi ve doktorun fizyolojik açıdan sorun olmadığını ancak okulda yaşadığı durumun etkilediğini söylemesi, bedenselleştirme savunma mekanizmasını göstermektedir.
- "O benim kızım, o benim oğlum tabii ki başarılı olacak" gibi ifadeler, özdeşleşme (özdeşim kurma) savunma mekanizmasını göstermektedir.
- 38:52Psikanalitik Kuram ve Bilinç
- Psikanalitik kuramda davranışları yönlendiren güçler bilinç düzeyinde yer alır.
- Bilinç, buzdağının görünen yüzü gibidir, ancak kocaman bir kısım bilinçdışındadır ve davranışlarımızın büyük kısmı bilinçdışı düzeyde yer alır.
- Ego, isteklerini reddetmek için plan yapma ve erteleme gibi ikincil süreçlere dayalı çalışır.
- 40:01Savunma Mekanizmaları
- Yön değiştirme savunma mekanizmasına örnek olarak dedikodu yapmak, iftira atmak ve birisine kızıp hırsını başkasından çıkarmak verilebilir.
- Cinsiyet farklılıklarının fark edilmesi fallik dönemde gerçekleşir.
- Savunma mekanizmaları, süper egonun yarattığı baskıdan korunmak amacıyla ego tarafından kullanılır.
- 42:47Çatışma Türleri
- Kaçınma-kaçınma çatışması, beğenilmedik, istenilmedik iki durumdan birisinin tercih edilmesi zorunluluğunun ortaya çıktığı durumdur.
- Yaklaşma-yaklaşma stratejisi, iki tane istendik, sevildik şeyin birisinin seçilmek zorunda olması durumudur.
- Yaklaşma-kaçınma çatışması, hem istendik hem de istenmedik özellikleri olan bir nesneye ulaşmak isteyip istememek ikilemidir.
- 46:25Freud'un Yaklaşımına Çağdaş Yaklaşımlar
- Çağdaş yaklaşımlarda bilinçdışı düşünce merkezi tema olarak kalırken, bilinçli düşünce daha geniş bir rol oynamaya başlar.
- Cinsel güdülere yapılan vurgu azalırken, kültürel deneyimlere ve sosyal çevreye daha fazla vurgu yapılır.
- Freud'un kötümser yaklaşımına karşı, yeni kuramcılar daha iyimser olur ve yaşam boyu gelişimin varlığına vurgu yaparlar.