Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "İnsan insana" programında sunucular Doğan Cüceloğlu ve Polat Doğru, eğitim uzmanı ve Hürriyet köşe yazarı Özgür Bolat ile bir röportaj gerçekleştiriyor. Özgür Bolat, eğitim sistemi ve çocuk yetiştirme konularında uzman bir bilim insanı olarak karşımıza çıkıyor.
- Video, Türkiye'deki eğitim sisteminin sorunlarına odaklanarak başlıyor ve okulların gerçek hayata hazırlama sürecindeki eksiklikleri ele alıyor. Ardından aile dinamikleri, çocuk davranışları, anne-baba eğitimi ve çocuk terbiyesi konularına geçiliyor. Röportajda, çocukların ödev yapmama sorunu, "bedel" kavramı, kuralların mantıklı olması, övgünün yanlış kullanımı ve alternatif eğitim yaklaşımları gibi konular detaylı olarak tartışılıyor.
- Konuşmacılar, eğitim sistemindeki köklü değişiklikler için uzun vadeli çalışmalar gerektiği, cezanın yerine "bedel" kavramının kullanılması gerektiği ve övgünün yerine tanıklık sistemi gibi alternatif yaklaşımların önemi gibi önemli noktalara vurgu yapıyorlar. Ayrıca, çocukların kendi yeteneklerini keşfetmelerine yardımcı olunması ve aile içinde saygılı bir iletişim kurmanın önemi de vurgulanıyor.
- 00:21Programın Tanıtımı ve Konuk Özgür Bolat
- Doğan Cüceloğlu ve Polat Doğru'nun "İnsan insana" programında genç bilim insanı ve eğitim uzmanı Özgür Bolat konuk olarak yer alıyor.
- Özgür Bolat, çocuk yetiştirmeyi ve eğitim sistemini dert edinmiş biri olarak her hafta Hürriyet'te köşe yazarlığı yapıyor.
- Programda okullar, aile hayatında çocukların yetişmesi ve öğretmenlerin farkında olması gibi konular ele alınacak.
- 02:58Okulların Gerçek Hayata Hazırlama Sorunu
- Özgür Bolat, okulların gerçek hayata hazırlayan bir kurum olmalı mı yoksa gerçek hayatın kendisi mi olmalı sorusunu sorguluyor.
- Çocukların okulda otantik olmayan, sıradan işler yaptıklarını ve eğitim binalarının bunun için mi yapıldığını sorguluyor.
- Çocukların okulda öğretmenin gözüne girmeyi, başarılı olmayı ve rezil olmadan nasıl çıkacaklarını öğreniyorlarını belirtiyor.
- 05:07Okul ve Gerçek Hayat Arasındaki Farklar
- İş yerlerinde "amerika'yı tekrar keşfetmeyin" denirken, okulda "sakla arkadaşa bakma, kendin yap" deniyor.
- İş yerinde fikri beyan etme ve grup çalışması varken, okulda sorunlar müdüre götürülüyor veya anne-baba çağrılıyor.
- Okulda çocuklara not verilirken, iş yerinde sadece geri bildirim verilir.
- 07:20Eğitim Sisteminin Sorunları ve Nedenleri
- Bakanlık bir toplantısında, OECD ülkelerinden bir yıl daha az matematik yapıldığını ve müfredatın iki katı olduğunu belirtmiş.
- Türkiye'deki sorunun bilme sorunu değil, uygulama sorunu olduğu vurgulanıyor.
- Finlandiya'nın da aynı bilgileri biliyor olmasına rağmen farkı uygulaması olduğu belirtiliyor.
- Eğitim sisteminin korku kültüründe olduğu ve Weber'in "bürokrasinin tek amacı kendi varlığını sürdürmektir" sözüyle açıklanıyor.
- 08:46Eğitim Sisteminde Değişim Süreci
- Eğitim sisteminde kaliteyi artırmak zor bir süreç olup, bu değişimin gözle görülmez olması politikacıların bu riski almaması nedeniyle gözle görülen işleri tercih etmelerine yol açıyor.
- Eğitimde değişimin organik bir süreç olması gerektiği, zaafların olabileceği ve hemen değişim beklenmemesi gerektiği vurgulanıyor.
- Eğitimde değişim için uygulama sorunu var, değişim teorisi ve liderlik konularında eksiklikler olduğu düşünülüyor.
- 09:46Eğitim Sistemindeki Sorunlar
- Eğitim sisteminin kurgusu, öğretmenin gelişim motivasyonunu zedeleyerek "gelişen" ve "gelişme" arasında fark gözetilmediği ve zaman harcanmanın gerekliliği sorgulandığı bir yapıya sahip.
- Çalışkan öğretmenlere daha fazla iş verilmesi, onları etiketleme ve kaçma eğilimine sürüklemektedir.
- Türkiye'de eğitim konusunda köklü bir değişiklik için 30 yıl devam edebilecek bir anlaşma gerektiği, bu konunun milli bir davada olduğu vurgulanıyor.
- 10:57Eğitimde Değişim ve Anayasa Mahkemesi Benzeri Bir Koruma
- Eğitimde otuz, kırk, elli yıl devam edebilecek bir düzenin olması ve politik yaklaşımların anayasa mahkemesi gibi eğitimi koruması gerektiği savunuluyor.
- Eğitim politik amaçlarla kullanılıp sürekli değişikliğe uğratıldığında nesiller kaybedildiği belirtiliyor.
- Eğitimde değişimin zorlu ve uzun vadede gerçekleşen bir süreç olduğu vurgulanıyor.
- 12:45Cezanın Etkisi ve Alternatif Yaklaşımlar
- Cezanın çocuklarda istenmeyen davranışları tekrarlamadan engelleyemediği, sorumluluk vermediği ve doğruyu öğretmediği belirtiliyor.
- Cezanın yerine "bedel" kavramının kullanılması öneriliyor.
- Ailede kuralların, prensiplerin ve değerlerin önceden belirlenmesi ve paylaşılması, çocukların iç kontrolünü geliştirmesine yardımcı oluyor.
- 16:54Aile Kültürü ve Değerlerin Aktarılması
- Anne-baba kendi içinde olmayan bir değeri çocuğa aktaramaz, bu nedenle beklentileri eğitimsel olarak boş kalıyor.
- Anne-baba kendi değerlerini yaşamadığında, çocuklarının bu değerleri benimsemelerini beklemek haksızlık olarak değerlendiriliyor.
- Çocuklara özgürlük tanınmalı, ancak bu özgürlük aile kültürü ve değerlerinin içinde gerçekleşmelidir.
- 18:05Çocukların Ödev Yapmamasının Nedenleri
- İlkokulda ödevin etkisi yok denecek kadar az, lisede daha fazla etkisi vardır.
- Çocukların ödevini yapmamasının en büyük sebebi, konuyu anlamamaları ve yapacak becerisi ve bilgisinin olmamasıdır.
- Ödev seviyesinin çocuğun seviyesinin çok altında veya çok üstünde olması da ödev yapmamasına neden olabilir.
- 19:35Çocukla Problem Çözme Yaklaşımı
- Çocukla oturup neden ödev yapması gerektiğini konuşmak ve çocuğun kendi çözüm önerisini sunmasını beklemek önemlidir.
- Çocukla problem çözme sürecine girmek, ceza vermeden önce yapılması gereken adımdır.
- Duygusal destek, beceri desteği ve öğretmeniyle işbirliği yapmak gerekir.
- 21:23Bedel ve Cezanın Farkı
- Bedel, işin kendisine saklı olması gerekir, örneğin uçağı kaçırdığınızda bedel olarak elektrik kesilmesi mantıksızdır.
- Ödev yapmazsanız bilgisayar oynayamazsınız gibi cezalar, ödevle ilgili bir bedel değildir.
- Bedel, davranışın doğal sonucu olarak ortaya çıkan, yaşamın kurgusunda var olan bir şeydir.
- 25:29Bedelin Önemi ve Uygulanması
- Bedel ödemek, sorumluluk vermek demektir; her insanın kendi davranışının sorumluluğunu kendisinin alması gerekir.
- Fiziksel zararlar asla izin verilmemelidir, ancak diğer bedeller her anne-babanın sanatı olarak kendilerinin vereceği karardır.
- Bedeller, insanın bir şeyi hak ettiğini düşünmesi için önemlidir, hak etmediği düşünülen şeyler değer verilmez.
- 27:17Çocukların Sorumluluk ve Sınırlar
- Çocukların yaş grubuna göre uygun sohbet, sorumluluk ve sınırlar çizilmesi çok önemlidir.
- Anne-babaların da kendi sorumluluk alanlarının farkında olması ve çocuğu aşmaması gerekir.
- Çocuklara mantıklı kurallar uygulanmalıdır, örneğin beş yaşındaki bir çocuğun on dakikada hazırlanması beklenmesi insaflı değildir.
- 28:04Mantıklı Kurallar ve Cezalar
- Bir çocuğun oyuncağını paylaşmamak diye bir hafta oyuncağı yasaklamak mantıklı bir ceza değildir.
- Çocuklara paylaşmayı öğretmek önemlidir ancak çocuk da paylaşmama hakkını görmelidir.
- Anne-babalar bazen çocuklarını eğitmek için güç gösterisine girerler, bu genellikle kendilerinin çocukken güçlü hissetmediklerinden kaynaklanır.
- 29:46Çocukların Kendi Çözümleri
- Altı yaşındaki bir çocuğun, tehlikeli hissettiği oyuncaklarını misafir çocuklar gelmeden önce saklaması anlamlıdır.
- Çocuklar önden önlem alarak kendi çözümlerini bulabilirler.
- Çocukların bazı oyuncaklarını kimseyle paylaşmak istemediklerini belirtmeleri normaldir ve bu değişebilir.
- 31:01Çocuklara Saygı
- Anne-babalar çocuğunu bölerek (televizyon izlerken yemeğe çağırarak) saygısızlık yapabilirler.
- İyi planlama ve önceden belirlenmiş kurallar bölme ihtimalini ortadan kaldırır.
- Anne-babalar çocuklarını kendi uzantıları olarak görerek müdahale etme hakkını görmüş olabilirler.
- 31:59Çocuğun Gelişimine Odaklanma
- Çocuğun gelişimine kendini adamış olmak, sadece davranış değil, kafasının ve gönülünün gelişmesi anlamına gelir.
- İnsan yetiştirirken ailenin değerlerinin hatırlatılması ve hata yapma imkanının verilmesi önemlidir.
- Çocuğun gelişimine odaklanmak için emek ve zamanın verilmesi gerekir.
- 33:00Çocuğun Olabileceğinin En İyisi Olması
- Anne-babalar çocuklarının büyüdüğünde bağımsız olmasını istese de, bunun için herkesin beklediği gibi davranmasını zorlamak doğru değildir.
- Çocuğun olabileceğinin en iyisi olmasına anne-babanın kendini adaması gerekir.
- Herkesin aklına gelmeyen bir yetenek geliştirerek kendi alanını açarak çocuk bağımsız olabilir.
- 35:04Övgü ve Eğitim
- Konuşmacı, övgünün yanlış olduğunu ve eğitici olmadığını vurgulayan yazıları ve konferansları eleştiriyor.
- Bir öğretmenin anlattığı hikaye, övgüye bağımlılığın olumsuz etkilerini gösteriyor; bir karateci milli takımda olmasına rağmen hocalarının övgüsünü alamadığı için mutsuz olup sporu bırakmış.
- Övgü, çocukların anne-babaların ve hocaların yargısına bağımlı olmasını sağlıyor, bu da çocukta stres oluşturuyor.
- 37:36Alternatif Değerlendirme Yöntemleri
- Öğretmenlerin övgü yerine tanıklık sistemi, geri bildirim ve ilgi soruları gibi alternatif yöntemler kullanması öneriliyor.
- Örneğin, bir öğretmen öğrencinin yazısını sadece "iyi" veya "kötü" diyerek değerlendirmek yerine, öğrenciden "sence nasıl oldu?" sorusu sorarak düşünme becerisini geliştirmiş.
- Bu yöntemle öğrenci, kendi başarısını değerlendirebiliyor ve teneffüs etmeden sorunlarını çözebiliyor.
- 39:00Başarı ve Kendi Değerlendirme
- Hayatta kendi yaptığı işin değerini kendisi görebilenler başarılı olur.
- Başkasının yargısına bağımlı olanlar her zaman dıştan onay aldıkça mutlu olurlar.
- Çocuklar öğretmenin, annesinin, babasının yargısına bağımlı kalmadan kendilerini değerlendirmeli ve her zaman kendilerini değerlendirebilirler.
- 40:03Anne-Babaların Rolü
- Anne-babalar övmek yerine tanıklık edebilir, örneğin "çok emek verdin" diyerek öğrencinin çabasını vurgulayabilir.
- Geri bildirim vermek de önemlidir, örneğin "çizgilerin içinde yazmışsın" gibi.
- İlgi soruları sormak da faydalı olur, böylece çocuk kendini anlatmaya başlar.
- Çocukların anne-babalarının yargılarına ihtiyacı vardır, ancak çocuk kendisinin hangi yargıya ihtiyacı olduğunu karar verirse bu çok değerlidir.