Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Evimizde Tarih" programının 33. bölümü olan bu video, iki konuşmacının Ege Adaları'nın tarihi ve Türkiye-Yunanistan arasındaki ilişkileri tartıştığı bir sohbet formatındadır.
- Video, Ege Adaları'nın neden Yunanistan'a bırakıldığı sorusunu ele alarak başlıyor ve Osmanlı döneminde Ege'nin "Adalar Denizi" veya "Akdeniz" olarak bilindiğini anlatıyor. Ardından Balkan Savaşları sonrası Uşa Antlaşması, Londra'da düzenlenen Sufra Konferansı ve Birinci Dünya Savaşı sonrası Sevr Antlaşması'nda adaların tamamen Yunanistan'a bırakılması süreci detaylı şekilde aktarılıyor.
- Konuşmacılar, Ege Adaları'nın Lozan'da verildiği iddiasının yanlış olduğunu ve adaların fiili olarak Balkan Savaşları sonrası Türkiye'den çıktığını vurgulamaktadır. Video, Cumhuriyet dönemine değinmek için ikinci bölümde devam edeceğini belirterek sona ermektedir.
- Ege Adaları Meselesi
- Ege adaları konusu Türkiye ile Yunanistan arasında dönem dönem gerginlikler ve bazen krizlere neden olmaktadır.
- Ege adaları arasında Rodos, Grid, Varanköy (Kos), Midilli, Gökçeada ve Bozcaada bulunmaktadır, bunlardan sadece Gökçeada ve Bozcaada Türkiye'nin adalarıdır.
- Ege adaları meselesi uzun bir tarih süreci ve teknik yönleri olan bir konudur.
- 01:37Ege Kavramı ve Tarihsel Gelişimi
- "Ege" sözcüğü Türkçü bir kavram değildir, Osmanlılar için Adalar Denizi ve Akdeniz olarak bilinmekteydi.
- Mustafa Kemal Atatürk'ün "Ordular ilk hedefiniz Akdeniz'dir" sözü, Ege kavramının Osmanlı döneminde olmadığı kanıtıdır.
- Son zamanlarda Yunanlılar Ege'deki bazı küçük adalara yönelik işgal hareketlerinde bulunmakta, ancak Türkiye'de genel anlamda bu konuda umursamazlık vardır.
- 03:39Adaların Aidiyeti ve Devlet Tasarrufu
- Ege'de anlaşmalarla Türkiye'ye veya Yunanistan'a bırakılmış adalar vardır, ancak anlaşmalarla bir tarafa bırakılmamış boşlukta olan adalar da bulunmaktadır.
- Aidiyeti belirsiz olan adalar, en son sahibine aittir ve bu durumda Türkiye "aidiyeti belirsiz olan ada hangi ne kadar adam varsa hepsi benimdir" deme hakkına sahiptir.
- Türkiye bu adaların kendine ait olduğunu gösterecek herhangi bir uygulama yapmamaktadır, sadece bireysel gayretler ve bazı basın organları işin üzerine gidiyor.
- 07:02Osmanlı Dönemi ve Ege Adaları
- Osmanlı döneminde Ege'deki adalar kendisine ait olduğu için özel uygulamalar yapılmamıştır, çünkü o dönemde Ege Denizi ve Doğu Akdeniz'in önemli bir kısmı Osmanlı Devleti'ne aitti.
- 1830'da Yunanistan kurulduğunda Moraya adası'na yakın olan adalar Yunanistan'a bırakılmış, ancak Anadolu coğrafyasında yapılan tüm adalar Osmanlılara aitti.
- Fatih döneminden beri Osmanlılar Ege'deki adaları tek tek fethetmişlerdir çünkü İstanbul'un güvenliği Çanakkale Boğazı'ndan başlar ve boğaz önü adaları düşmanın eline geçerse İstanbul tehlikeye düşerdi.
- 11:23Balkan Savaşı ve Sonrası
- Balkan Savaşı'nda Osmanlı ordularının beklenmedik mağlubiyeti ve Balkanların elden çıkmasıyla birlikte Ege adaları Yunanlılar tarafından işgal edilmiştir.
- 1911'de Trablusgarp Savaşı çıktığında İtalya, Türkiye'yi savaşa zorlamak için Rodos merkezli olarak etrafındaki on iki adayı işgal etmiştir.
- 12:18Ege Adaları'nın İşgali ve Anlaşmalar
- Oniki Adalar İtalya işgalindeyken Balkan Savaşı çıktı ve Türkiye İtalya ile Uşa Antlaşması'nı imzaladı.
- Uşa Antlaşması'na göre İtalya adaları geçici olarak işgal edecek, Osmanlı orduları Libya'dan çekilince adaları iade edecekti.
- Anadolu sahillerine yakın birçok ada Yunan işgaline uğradı ve Atina Antlaşması'nda adalarla ilgili karara varılamadı.
- 14:09Sufra Konferansı ve Adaların Kararı
- Londra'da İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya, Avusturya ve Rusya elçileri toplanarak Sufra Konferansı düzenlendi.
- Konferans sonucunda Gökçeada ve Bozcaada dışında diğer tüm adalar Yunanistan'a bırakıldı.
- Osmanlı Devleti bu karara protesto etti ve uzun yıllar kabul etmemeye devam etti.
- 16:22Osmanlı Devleti'nin Hukuki Mücadelesi
- Osmanlı Devleti, adaların kendine ait olduğunu kanıtlamak için Midilli adasından asker çağırdı.
- Midilli Mutasarrıfı'nın maaşını "Midilli Mutasarrıfı" olarak ödemekle adaların Osmanlı'ya ait olduğunu göstermeye çalıştı.
- Birinci Dünya Savaşı çıkınca hukuki mücadeleler geri plana itildi ve savaş şartları geçerli oldu.
- 18:05Mondros Mütarekesi ve Sevr Antlaşması
- Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Mondros Mütarekesi ve Sevr Antlaşması imzalandı.
- Sevr Antlaşması'nda da Bozcaada ve Gökçeada dahil tüm Ege adaları Yunanistan'a bırakıldı.
- Güneydeki Oniki Ada İtalya'nın işgalinde devam etti.
- 19:01Cumhuriyet Dönemi ve Ege Adaları
- Balkan Savaşı'ndan sonra Ege adalarının Türkiye'den çıktığı bir gerçekti.
- Adaları geri almak için Türkiye'nin askeri harekat yapması gerekiyordu, ancak Milli Mücadele yılları sadece Anadolu'nun kurtulmasına yönelikti.
- İzmir kurtarıldıktan sonra adalara gitmek için donanma gerekiyordu ancak Osmanlı donanması yoktu.