Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen/eğitmen tarafından sunulan psikoloji dersinin edimsel koşullanma konusunu içeren eğitim içeriğidir. ÖSYM sınavlarına hazırlık amacıyla hazırlanmıştır.
- Video, edimsel koşullanma kuramının temel kavramlarını ve pekiştirme mekanizmalarını örnek sorular üzerinden açıklamaktadır. İçerikte olumlu pekiştirme, olumsuz pekiştirme, birinci tip ceza, ikinci tip ceza, tepki genellemesi, pekiştirme tarifeleri (sürekli, sabit oranlı, artan oranlı, değişken aralıklı) ve cezaya alternatif yöntemler gibi konular ele alınmaktadır.
- Eğitmen, konuları günlük hayattan örneklerle anlatmakta ve doğru-yanlış soruları çözmektedir. Video, edimsel koşullanma konusunun tamamlanmasıyla sona erer ve bir sonraki konu olan mekanik davranışçılık kuramına geçileceği belirtilir.
- 00:03Eğitim ve Motivasyon
- Edimsel koşullanma konusu tamamlandıktan sonra video çözümlü sorular ve doğru yanlışlarla ünite tamamlanacak.
- Öğrencilerin motivasyonunu artırmak için "Öğrencilerin seni bekliyor" sloganı kullanılıyor.
- Başarı için önemli olan kararlı ve istikrarlı olmak, küçük adımlarla ilerlemek.
- 01:18Pekiştireç ve Pekiştirme Kavramları
- Faik örneğinde bahşiş, olumlu pekiştireç olmasına rağmen, davranışın devam etmesi için olumlu pekiştirme mekanizması etkili.
- Akın öğretmen örneğinde kitap hediyesi ikincil olumlu pekiştireç olarak değerlendiriliyor.
- Pekiştireçlerin türleri (birincil/ikincil, olumlu/olumsuz) ve etkileri önemli bir konu.
- 04:17Pekiştireç Türleri ve Örnekleri
- Elektrik şoku, radyasyon ve baş ağrısı birincil olumsuz pekiştireçlerdir.
- Statü ikincil olumlu pekiştireç, beğenilmeme ise ikincil olumsuz pekiştireçtir.
- Pekiştireçlerin davranışla ilişkisi ve etkileri sorularla test ediliyor.
- 06:38Pekiştireçlerin Uygulamaları
- Anne, çocuğun televizyon ve internet hakkını yasaklaması ikinci tip ceza örneğidir.
- Küfe hanımın terlik giyme davranışı, olumsuz pekiştirme (önleme) örneğidir.
- Yunus Emre'nin şirkete şikayet etmesi, şirket açısından birinci tip ceza örneğidir.
- 09:08Pekiştireçlerin Farklı Uygulamaları
- Yorgun gelen kişinin duş alması olumsuz pekiştirmeye örnektir.
- Sevda'nın annesinin kızını odasını toplama işinden muaf tutması, kızın ders çalışmasını teşvik etmek için olumsuz pekiştirme uygulamasıdır.
- Burslu öğrencilerin başarısızlığı durumunda burslarının yarı yarıya indirilmesi ikinci tip ceza örneğidir.
- Zeynep'in arkadaşının can sıkıcı ısrarından kurtulmak için imza atması olumsuz pekiştirmeye örnektir.
- 12:06Pekiştirme ve Cezalar
- Olumlu pekiştirme: Nilüfer'in annesi işyerinde küçük yardımlar yapan Nilüfer'i en sevdiği çikolata ile ödüllendirir ve Nilüfer her gün annesine yardım etmeye devam eder.
- Tepki genellemesi: Annesi ona çikolata alır, bunun üzerine Nilüfer ertesi gün annesine kahvaltı hazırlar.
- Birincil ceza: Selim'in kardeşine vurması üzerine annesi tarafından azarlanması ve Selim'in artık kardeşine vurmaması.
- İkincil ceza: Kaza sonrası bir kişinin kasko poliçesindeki hasarsızlık indirimini kaybetmesi.
- 14:51Pekiştirme İlkeleri
- Pekiştireç mutlaka doğru davranışı takip etmeli.
- Yeni öğrenilen davranış sürekli pekiştirilmeli, sonrasında aralıklı tarife kullanılmalı.
- Öğrenci pekiştirecin hangi davranışının sonucunda verildiğini fark etmeli.
- Pekiştireçler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir.
- 16:20Davranışın Azalması ve Cezaya Alternatif Yöntemler
- Bir davranışın sıklığında azalma görülürse, bu durum için olumsuz pekiştireç veya ikinci tip ceza söylenebilir.
- Cezaya alternatif yöntemler: ara verme, ortam değiştirme, tepki bedeli, ayrımlı pekiştirme, bıktırma.
- Karşıt tepki geliştirme, Sigmund Freud'un ortaya koyduğu savunma mekanizmasıdır ve cezaya alternatif bir yöntem değildir.
- 21:17Pekiştirme Tarifeleri
- Sürekli tarife: Her davranışın ardından pekiştireç verilir.
- Sabit oranlı tarife: Belli sayıda davranıştan sonra verilir.
- Artan oranlı tarife: Davranışın sabit miktarlarda artması gerekir.
- Değişken aralıklı tarife: Pekiştiricinin geleceği zaman belirsizdir.
- Değişken oranlı tarife: Hangi davranıştan sonra geleceği belli değildir.
- 23:01Pekiştirme Tarifeleri
- Bir mağaza çalışanlarına müşterilerin yaptığı alışveriş kadar prim vermek sabit oranlı tarifedir.
- Sabit aralıklı tarife örneği olarak her ayın birinde maaş vermek, sabit oranlı tarife örneği olarak her üç doğru cevaptan sonra "aferin" demektir.
- Aralıklı pekiştirilme, istenilen davranış değişikliği sağlandıktan sonra davranışın sönmemesi için önemlidir.
- 27:43Edimsel Koşullanma Özellikleri
- Edimsel koşullanma da tepkiler bilinçlidir, ilk tepki tesadüfidir, sonraki tepkiler bilinçlidir.
- Davranışın sonucu öğrenmeyi etkiler, ilk tepkiler rastlantısal, sonraki tepkiler amaçlıdır.
- Ödül ve ceza sistemi davranışı etkiler, pekiştirici, uyarıcı, geri bildirim rolü üstlenir.
- 28:20Pekiştireçler ve Uygulamalar
- Sönme, ödülün ortamdan çıkmasına bağlıdır, ödülün varlığına rağmen tepkinin azalması değildir.
- Sosyal onay ikincil olumlu pekiştireçtir.
- Olumlu pekiştireç, ortama girdiğinde davranışın sıklığını arttıran, ortamdan çıktığında organizmayı rahatsız eden ve davranışın sıklığını azaltan uyarıcılardır.
- 29:22Pekiştirme Türleri ve Örnekler
- Tuttuğu takımın her maçına giden bir taraftar, takımın sürekli kaybetmesi üzerine yavaş yavaş maçlara gitmekten vazgeçmesi sönmedir.
- Çizgi film izlemesine izin verilmeyen bir çocuğa ödevlerini zamanında tamamladığında izin verilmesi olumsuz pekiştirmedir.
- Küfürlü konuşan bir çocuğun bu davranışının sık sık gülerek karşılanması olumlu pekiştirmedir.
- 30:32Pekiştirme Teknikleri
- Evin içinde topa tekme atarak oynayan bir çocuğun topunun elinden alınması ikinci tip cezadır.
- Çocuklara büyük gruplar önünde rahat konuşma yeterliliği kazandırmak için kademeli yaklaşıma örnek verilir.
- Öğrencinin düşük puan almaktan kurtulmaya çalışması öğrenmenin genellenmesidir.