Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan edebi ve sanat akımları hakkında kapsamlı bir eğitim dersidir. Eğitimci, görsel materyaller kullanarak konuyu anlatmaktadır.
- Video, edebi akımların tanımı ve oluşumuyla başlayıp, Avrupa'daki hümanizm ve rönesansçılık akımlarını açıklamaktadır. Ardından klasik edebiyat, romantizm, realizm, natüralizm, parnasizm, sembolizm ve empresyonizm gibi akımlar ele alınmakta, son bölümde ise 20. yüzyıl sanat akımları (dışavurumculuk, kübizm, füturizm, dadaizm, sürrealizm, varoluşçuluk ve postmodernizm) detaylı şekilde incelenmektedir.
- Her akım için temel özellikleri, temsilcileri ve Türk edebiyatındaki yansımaları karşılaştırmalı olarak anlatılmaktadır. Ayrıca postmodernizmde kullanılan teknikler (metinler arasılık, parodi, pastij) ve bu akımdan etkilenen Türk yazarlar (Hilmi Yavuz, Orhan Pamuk, Oğuz Atay, Latife Tekin, İhsan Oktay Yanar, Hasan Ali Toptaş, Yusuf Atılgan, Elif Şafak, Metin Kaçan, Bilge Karasu) hakkında bilgiler verilmektedir.
- 00:09Edebi Akımların Tanımı ve Önemli Akımlar
- Edebi akım, aynı görüşteki sanatçıların bir araya gelerek oluşturdukları topluluğa denir.
- Edebi akımlar genellikle birbirine tepki olarak doğmuştur, ancak birbirini destekleyen akımlar da vardır.
- Avrupa'da iki önemli görüş vardır: hümanizm ve rönesansçılık.
- 00:44Hümanizm ve Rönesansçılık
- Hümanizm, kelime anlamı insancılık demektir ve bir edebi akımdan ziyade bir düşünce sistemidir; insana değer vermek esastır.
- Hümanizmde konu olarak evrensel konulara yönelilmiş, antik Yunança temel alınmıştır.
- Rönesansçılar hümanizm düşüncesiyle onaltı. yüzyıl bilim ve akılcı harmanlamışlardır; özgürlük düşüncesini geliştirmeyi amaçlamışlardır.
- 01:49Klasizm
- Klaizm kelime anlamı kuralcılık demektir ve onyedi. yüzyılda Fransa'da Vo Şiir Sanat adlı eseriyle bu akımın ilkelerini belirler.
- Klasik edebiyatta akla ve sağduyuya önem verilir, konular eski Yunan ve Latin edebiyatındandır, kahramanlar seçkin kişilerdir.
- Dilde kusursuzluk, açık, yalın ve soylu bir dille eserler kaleme alınır; sanat için sanat ilkesi benimsenmiştir.
- 02:55Klasizm ve Türk Edebiyatı
- Tanzimat bir dönem sanatçıları olan Direktör Ali Bey, Şinasi ve Ahmet Vefik Paşa bu akımı bize tanıtmıştır.
- Klasizm, tiyatro ve şiir akımıdır; edebiyatımızda klasik edebiyat biraz farklı algılanmıştır.
- Tanzimat bir dönem sanatçıları sanat toplum içinde ilkesini savunmuşlardır.
- 03:54Romantizm
- Romantizm kelime anlamı coşumculuk, duyguculuktur ve binsekizyüzotuz'larda etkili olan bu akım klasisizme tepki olarak doğmuştur.
- Klasik edebiyatın dili soylu ve seçkin bir dildeyken, romantikler günlük bir dili savunurlar.
- Romantik edebiyatta akıl yerini duygulara ve hayallere bırakır; tema olarak genellikle aşk, ölüm, intihar ve acı vardır.
- 04:44Romantizm Özellikleri
- Romantikler eserlerinde kişiliklerini gizlemezler, kendilerini samimi bir şekilde ifade ederler.
- Konularda iyi-kötü, doğru-yanlış, güzel-çirkin, ak-kara gibi karşıtlıklardan yararlanılır; iyiler daima iyi, kötüler daima kötüdür.
- Klasik edebiyattaki üç birlik kuralı terk edilir, bu da tiyatroda dram türünün doğmasını sağlamıştır.
- 05:32Romantizm ve Türk Edebiyatı
- Tanzimat sanatçıları Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Abdülhamit Taran, Recaizade Mahmut Ekrem romantizm akımından etkilenmiştir.
- Recaizade Mahmut Ekrem şiirleriyle, romantik romanlarıyla realisttir.
- Romantizmde aklın yerini duygulara bırakması, soylu dilin yerini günlük dile bırakması ve sanat toplum içindir anlayışının benimsenmesi özellikleridir.
- 07:13Realizm
- Realizm kelime anlamı gerçekçilik demektir ve ondokuz.uncu yüzyılda Fransa'da ortaya çıkmış, romantizme tepki olarak ortaya çıkmıştır.
- Realistler insanı olduğu gibi yansıtmışlardır, kişiliklerini gizlerler ve standal anlatılanlar yol boyunca gezdirilen bir aynadan yansıtılanlardır ilkesini benimsemişlerdir.
- Çevre tasviri önemli, dilleri sadedir; betimlemeler yazarın gözüyle yapılmaz, kahramanların gözüyle yapılır.
- 08:18Realizm ve Türk Edebiyatı
- Realizmin şiire yansıması parnasizm akımını doğmuştur; bir anlamda parnasizm şiirdeki realizmdir.
- Tanzimat iki. dönem servetifünun sanatçıları realizmden etkilenmiştir; Recaizade, Mahmut Ekrem, Halit Ziya Uşaklıgil, Sami Paşazade, Sezai, Mehmet Rauf bu sanatçılardır.
- Milli edebiyatçıların çoğu realisttir; Mehmet Akif Ersoy, Ömer Seyfettin, Yakup Kadri, Refik Halit, Reşat Nuri, Halide Edip Adıvar realist sanatçılarımızdır.
- 09:21Natüralizm
- Natüralizm kelime anlamı doğalcılıktır ve ondokuzuncu yüzyılda Fransa'da ortaya çıkmış, bilimsel realizm diyebileceğimiz bir akımdır.
- Natüralistler determinizmi topluma ve insana uyguladılar; determinizm aynı koşullar altında aynı nedenler aynı sonuçları doğurur demektir.
- Natüralistlere göre davranış ve kişiliğin şekillenmesinde insanın kendi iradesinin değil, toplumsal çevrenin ve soya çekimin etkili olduğunu düşünürler.
- 10:46Beşir Fuat ve İntihar
- Beşir Fuat, Tanzimat aydını olup arkadaşına intihar edeceğini bildirerek 35 yaşında bileklerini keserek intihar etmiştir.
- İntihar ederken yaşadığıları kaleme almış ve "Bundan daha tatlı bir ölüm tasavvur edemiyorum" diyerek mektubunu sonlandırmıştır.
- İntiharının ardından İstanbul'da intihar furoyu başlamış, saray gazetelerde intihar haberi verilmesini altı ay süreyle yasaklamıştır.
- 12:08Beşir Fuat'ın İntiharının Nedenleri ve Natüralizm
- Beşir Fuat'ın intiharında annesini ve oğlu Namık Kemal'i kaybetmesi etkili olmuştur.
- İntihar etmeden önce cesedini bilime bağışlamak istemiş ancak bu bağış kabul görmemiştir.
- Natüralizm (doğalcılık) ve bilimsel realizm, bilimsel roman akımları ele alınmıştır.
- 12:33Parnasizm
- Parnasizm, romantik şiire tepki olarak Fransa'da ortaya çıkmış, doğal güzelliği ve dış görünüşü şiirde önemsemiştir.
- Parnasyenler "sanat için sanat" ilkesini benimsemiş, duyguları değil nesnelere odaklanmıştır.
- Şekilsel özellikler, yapı unsuru, biçim güzelliği, kelimelerin titiz seçilmesi, kafiye ve redif gibi biçimsel unsurlara önem vermişlerdir.
- 13:24Türk Edebiyatında Parnasizm
- Edebiyatımızda Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin ve Yahya Kemal parnasyen sanatçılarımızdır.
- Parnasyenler dış güzelliğe önem vermiş, biraz paracı bir yaklaşım sergilemişlerdir.
- 13:42Sembolizm
- Sembolizm, 19. yüzyılda parnasizme tepki olarak ortaya çıkmış bir akımdır.
- Sembolistler gerçek değil, gerçeğin insan üzerinde bıraktığı izlenimi vermeyi hedeflemişlerdir.
- Kapalı anlatıma başvurmuş, anlaşılmak değil hissedilmek istemişlerdir.
- 14:43Türk Edebiyatında Sembolizm
- Edebiyatımızda Ahmet Haşim, Cenap Şahabettin, Ahmet Hamdi Tanpınar, Cahit Sıtkı Tarancı ve Ahmet Muhip Dranas sembolist şairlerimizdir.
- Sembolizmde şiirde musiki önemlidir, ağır dil kullanılmış, mecaz, imge ve sembollerle anlatım yapılmıştır.
- 15:12Empresyonizm
- Empresyonizm (izlenimcilik), 19. yüzyılda Fransa'da ortaya çıkmış, sembolizmin uzantısı niteliğindedir.
- Güzellik kapalılıktadır ve "sanat için sanat" görüşünü benimsemişlerdir.
- Dış dünyada görülen değil, kendilerinde uyandırdığı izlenimleri şiirlerle vermişlerdir.
- 15:48Akımların Tepkisellik İlişkisi
- Romantizm klasizme, realizm romantizme, natüralizm daha da gerçekçiliği savunmuştur.
- Parnasizm romantik şiire, sembolizm parnasizme tepki olarak çıkmıştır.
- Empresyonizm sembolizmin bir devamı niteliğindedir.
- 16:31Sanat Akımları
- Romantik aşıklar üç birlik kuralına uymaz, kötü ve çirkin kelimeler kullanabilirler ve hayatlarını uçlarda yaşarlar.
- Realizm, sanat için sanat prensibiyle Tanzimat II. dönem, Servet-i Fünun ve milli edebiyatta etkili olmuştur.
- Realizm, hayata gerçek bir yansıma getirirken, natüralizm çevrenin etkisi ve determinizmi vurgular.
- 17:14Parnasizm ve Sembolizm
- Parnasizm, şekilcilik prensibini benimseyen ve Servet-i Fünun'da etkili olan bir akımdır.
- Sembolizm, sanat için sanat prensibiyle Servet-i Fünun ve Fecriati'de etkili olmuştur.
- Sembolizmde semboller önemlidir; örneğin merdiven, hayatı ve yaşamın basamaklarını simgeler.
- 17:38Empresyonizm ve Ekspresyonizm
- Empresyonizm, sembolizmin bir devamı gibidir ve sanat için sanat prensibiyle Servet-i Fünun ve Fecriati'de etkili olmuştur.
- Ekspresyonizm, dış dünyayı değil insanın iç dünyasını vurgular ve insanların ruhsal durumlarını ortaya koymayı amaçlar.
- Ekspresyonizmin temsilcileri arasında Kafka, Joyce ve Dadaizm'de Tris Antia bulunmaktadır.
- 18:15Kübizm ve Füturizm
- Kübizm, 20. yüzyılda empresyonizme tepki olarak ortaya çıkmış, resim alanında etkili olmuş ve söylenmemiş, görülmemiş olanı söylemeyi amaçlamıştır.
- Füturizm, makineyi ve hızı öven, geçmişten kopuşu savunan bir akımdır ve Marinette öncülük etmiştir.
- Füturizmde geçmiş reddedilir, geleneksel kurallar terkedilir ve Nazım Hikmet'in "Makineleşmek İstiyorum" adlı şiiri bu akımdan etkilenmiştir.
- 19:24Dadaizm ve Sürrealizm
- Dadaizm, Tris Antia'nın öncülük ettiği, tüm kurallara karşı çıkma prensibiyle bir akımdır.
- Dadaizmde kelimeler rastgele kullanılarak şiirler yazılmış ve edebiyatımızda Garipçiler kısmen bu akımdan etkilenmiştir.
- Sürrealizm, Andre Breton öncülüğünde gerçekçilere tepki olarak ortaya çıkmış, Freud'un psikanaliz kuramından etkilenmiş ve bilinçaltı sanatın gerçek kaynağı olarak görülür.
- 20:41Varoluşçuluk ve Postmodernizm
- Varoluşçuluk, Sarter'in öncülük ettiği, insanın kendi özünü kendisinin seçtiği bir akımdır.
- Varoluşçuluk, sezgicilik ve sunuculuk olarak da adlandırılır ve akılcılığa tepki olarak doğmuştur.
- Postmodernizm, 1960'lardan günümüze etkili olan, modern yaşamı sorgulayan ve geleneksel estetik değerlerini reddeden bir akımdır.
- 21:21Postmodernizm Teknikleri ve Etkilenen Yazarlar
- Postmodernizm'de gerçek ile kurmaca ve türler iç içe geçer, metinler arasılık, kolaj ve montaj teknikleri kullanılır.
- Postmodernizm'de romanın yazılış sürecinin romana konu edilmesi, okuyucuyu belirsizliğe sürükleme ve kahramanların karmaşık iç dünyasının yansıtılması sıkça uygulanan tekniklerdir.
- Postmodernizmden etkilenen Türk yazarlar arasında Hilmi Yavuz, Orhan Pamuk, Oğuz Atay, Latife Tekin, İhsan Oktay Anar, Hasan Ali Toptaş, Yusuf Atılgan, Elif Şafak, Metin Kaçan ve Bilge Karasu bulunmaktadır.