Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan Türkçe edebiyat dersidir. Eğitimci, ÖSYM sınavlarına hazırlık amacıyla edebi akımları detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, edebi akımların tanımı ve özellikleriyle başlayıp, Batı'dan gelen bu akımların Türk edebiyatına etkisini açıklamaktadır. Ardından Eski Yunan ve Latin edebiyatının kaynakları ele alınmakta, ardından Hümanizm, Klasizm ve Romantizm akımları sırasıyla incelenmektedir. Her akım için önemli yazarlar, eserler ve akımların özellikleri detaylı şekilde anlatılmaktadır.
- Video, bir sonraki derste realizm akımının ele alınacağı bilgisiyle sonlanmaktadır. Eğitimci, bu akımların Divan edebiyatına benzerliklerini de vurgulamakta ve özellikle romantizmin Fransız İhtilali ortamında doğduğu, özgürlükçü bir akım olduğu, duygu ve hayal üzerine kurulu olduğu, zıtlıklar içeren ve bireyselliğe odaklanan bir akım olduğu konusunda detaylı bilgiler vermektedir.
- 00:06Edebi Akımların Tanımı ve Kaynağı
- Edebi akımlar, batıdan gelen ve Tanzimat'la birlikte Türk edebiyatına giren bir harekettir.
- Edebi akım, bir sanatkar grubunun ortak dünya görüşüyle veya sanat-edebiyat anlayışıyla bir araya gelerek oluşturduğu harekettir.
- Her edebiyat akımının bir kuralı vardır ve bunu manifesto, bildirge veya beyanname şeklinde ortaya koyarlar.
- 02:18Eski Yunan Edebiyatı
- Eski Yunan edebiyatının temelini Homeros'un İlyada ve Odessa'sı oluşturur.
- Eski Yunan edebiyatında çok tanrıcılık vardır; güç tanrısı Apollo, güzellik tanrıçası Afrodit gibi birçok tanrı ve tanrıçaları bulunur.
- Eski Yunan edebiyatının dönemleri: Epik Çağ (Homeros öncesi ve Homeros dönemleri), Lirizm Dönemi, Attik Dönemi (trajediler ve komedilerin oluştuğu dönem), İskender Dönemi ve Roma Dönemi'dir.
- 04:41Eski Yunan Sanatçıları
- İce Closs, trajedinin kurucusu kabul edilir ve Agamennon, Prometheus gibi eserlerin sahibidir.
- Sophokles, trajedinin önemli isimlerinden biridir ve Elektra, Herakles gibi eserler ortaya koymuştur.
- Aristophanes, komedinin ilk büyük ismi olarak kabul edilir ve Bulutlar, Kuşlar, Eşek Arıları, Kurbağalar gibi eserlerin sahibidir.
- 06:42Latin Edebiyatı
- Eski Yunanlılar Romalılara yenilince hakimiyet Roma İmparatorluğu'na geçer ve edebi olarak Latin edebiyatının etkisi başlar.
- Latin edebiyatının kaynağı Roma (günümüzdeki İtalya) olup, eski Yunan edebiyatından mitlerden ve mitoslardan geçiş yapılır.
- Latin edebiyatında Verculus (pastoral şiirleriyle ünlü), Enüs (Latin şiirinin kurucusu), Cicero (hitabet türüyle ünlü) ve Seneca gibi önemli sanatçılar vardır.
- 08:05Edebi Akımların Özellikleri
- Edebi akımların beyannameleri vardır ve öncüleri (kurucuları) vardır.
- Akımlar genelde önce felsefede veya psikolojide ortaya çıkar, sonra edebiyatta etkili olur.
- Hümanizm, klasizm, romantizm, realizm, naturalizm, parnasizm, sembolizm, varoluşçuluk, dadaizm, füturizm, kübizm ve sürrealizm gibi akımların kurucuları vardır.
- 09:41Hümanizm Akımı
- Hümanizm, insancılık anlamına gelir ve insana saygı, sevgi ve önem verir.
- Hümanizmde Platonist görüş vardır; yansıtma ve taklit, mağara kuramı ve gölge gibi kavramlar önemlidir.
- Hümanizm evrenseldir ve bütün insanları kapsar.
- 11:20Hümanizm Akımı
- Hümanizm aristokrat bir akımdır ve entelektüellerin çoğunun sanatçı veya asilzade olduğu görülür.
- Bu akım üslup, dil ve şekil biçim endişesine sahiptir ve Rönesans, Reform ve Protestanlık gibi akımların etkisini taşır.
- Dante, hümanizmin ve İtalyan edebiyatının kurucusu olarak kabul edilir ve "İlahi Komedyası" adlı eseri cennet, cehennem ve araf olmak üzere üç kısımdan oluşur.
- 12:34Önemli Batı Edebiyatı Sanatçıları
- Petrka, İtalyan edebiyatından önemli bir isimdir ve "Dekameron Öyküleri" adlı eserini yazmıştır.
- Rebelias'ın "Gargantua" eseri ilk roman olarak kabul edilir ve şövalyelik unsurlarını anlatır.
- Montaigne, denemeleriyle dünya edebiyatında denemenin kurucusu olarak bilinir ve Cervantes'in "Don Kişot"u dünya edebiyatında ilk modern roman örneğidir.
- 14:34Klasizm Akımı
- Klasizm 16. yüzyılda başlamış, ilk büyük edebi akımdır ve en uzun süren akımlardan biridir.
- Akım Fransa'da doğmuş, mutlak monarşi ve aristokrat sınıf tarafından desteklenmiş, Fransız Akademisi'nin önemli bir rolü olmuştur.
- Akımın kuramcısı Boylau'dur ve "Art Poetika" (Şiir Sanatı) adlı eseri yazarak klasizmi ortaya koymuştur.
- 16:00Klasizmin Özellikleri
- Klasizm akıl ve sağduyuya dayanır, Descartes'ın akılcılığına dayanır ve kaynağı Eski Yunan ve Latin edebiyatıdır.
- Gerçek olanı seçme, sevme ve fanteziye, olağanüstülüklere pek yer vermeme klasmin ana özelliklerinden biridir.
- Doğa önemlidir ancak çevre değil, insan doğası ve mizaç ön plana çıkarılır.
- 17:00Klasizmin Diğer Özellikleri
- Klasizmde bireysellik değil evrensellik savunulur, modayı değil geleneksel değerler tercih edilir.
- Parçayı değil bütünü önemseme ve öznelik değil nesnellik klasmin temel özelliklerindendir.
- Klasizm büyük ölçüde bir tiyatro akımıdır, trajedi ve komediyi içerir, dramı içermez ve tenkit, mektup, vecize gibi türlerde de kendini gösterir.
- 18:49Üç Birlik Kuralı ve Klasizmin Sonuçları
- Klasizm kuralcı ve mükemmeliyetçi bir akımdır, divan edebiyatına benzer özelliklere sahiptir.
- Tiyatroda üç birlik kuralı uygulanır: olay birliği (tek bir olay), yer birliği (tek bir mekan) ve zaman birliği (tek bir gün).
- Klasizmde ne işlediği değil nasıl işlediği önemlidir, tipe önem verilir ve zevk vererek eğitmeye çalışan bir akımdır.
- 21:21Türk Edebiyatında Temsilciler
- Fenelon, Tanzimat edebiyatında ilk çeviri eseri olan "Tele"yi Yusuf Kamil Paşa ve Ahmet Vefik Paşa'nın çevirisiyle Türk edebiyatına kazandırmıştır.
- Corneil trajedi yazarıdır ve "Necid" adlı eseri vardır; ayrıca "Legit Korne", "Atlagit Kornel" ve "At Vecit Corney" gibi eserleri de bulunmaktadır.
- Moliere, dünya edebiyatına komedinin en önemli ismi olup, Ahmet Vefik Paşa'nın çevirileriyle Türk edebiyatına kazandırılmıştır.
- 24:03Romantizmin Kökeni ve Özellikleri
- Romantizm, "romans" kökünden gelmekte olup, Roma İmparatorluğu'nda Latince'nin bozulmuş bir haline göre kullanılmıştır.
- Romantizm, Jan Jak Rosso'da "ne kadar romantik bir yer" ifadesiyle duygu veren, duygulandıran ve etkileyen yer manasında kullanılmaya başlanmıştır.
- Romantizm, Türkçede coşkumculuk veya coşkuculuk anlamına gelmekte olup, Fransız Akademisi tarafından şiirde ve romanlarda insanların manzaraları tahayyül ettiren yer manasında kullanılmıştır.
- 26:12Romantizmin Gelişimi ve Önemli Temsilcileri
- Romantizm İngiltere'de duygu okulunun etkisiyle başlamış, Almanya'ya ve oradan Fransa'ya sıçrayarak diğer Avrupa ülkelerine yayılmıştır.
- Victor Hugo, "Kromwl" önsözünde akımı kuramsallaştırmış ve "Hernani" tiyatrosu dünya edebiyatında romantik özellik taşıyan ilk eser olarak karşımıza çıkmıştır.
- Alfred Musid'in "Romantizm ağlayan yıldız, inleyen rüzgar, ürperen gecedir" sözü romantizmi en güzel şekilde anlatmıştır.
- 28:43Romantizmin Özellikleri
- Romantizm, Fransız İhtilali'nden doğmuş bir akımdır ve hürriyet önemlidir; şairin ve yazarın yazma özgürlüğüne geniş yer vermiştir.
- Romantizm, eski Yunan ve Latin edebiyatından farklı olarak yakın tarihi ve milli edebiyatı ön plana almıştır.
- Romantizm, klasizmin akıl ve sağduyusuna karşı duygu ve hayalin ön plana çıktığını göstermektedir.
- 30:14Romantizmin Diğer Özellikleri
- Romantizm, kötümserler, melankolikler ve bunalımlı bir akımdır; Fransız İhtilali sonrası ortaya çıkan belirsizlik nedeniyle böyle bir hava oluşmuştur.
- Romantizmde tiyatroda drama rağbet vardır çünkü dramda trajedi ve komedide üç birlik kuralı yıkılır.
- Romantizmde hayali beldeler, kaçış, ölüm ve intihar gibi konular eserlerde sıklıkla işlenmiştir.
- 31:40Romantizmin Zıtlıkları ve Etkileri
- Romantizmin ikinci önemli özelliği zıtlıktır; akara çatışması, iyi-kötü çatışması, hürriyet-esaret, hayat-ölüm gibi duygu zıtlıkları eserlerde işlenmiştir.
- Romantizmde bireysellik ve kişiselliğe dönülmüştür; fakirler, kimsesizler ve sakatlar ciddi manada anlatılmıştır.
- Romantizm, doğayı yeniden keşfetme (panteizm) ve sanatçıların sıkıntılarını doğaya kaçarak unutmak istemeleriyle ilgilidir; ileride sembolizmin kaynağını oluşturmuştur.
- 33:06Romantizm Akımının Özellikleri
- Romantizm akımı şiir ve nesri birbirine yaklaştırmış, duygu, ihtiras ve kişisellik merkezlidir.
- Romantizm ihtilalci ve isyankar bir akımdır, iyi-kötü, akkara gibi zıtlıklara yer vermiştir.
- Romantizm dış dünyadan ziyade insan doğasını önemsemiştir, klasisizmde ise iç dünya ve mizaç önemsenmiştir.
- 33:59Romantizmin İlkeleri
- Romantizmin ilkeleri arasında insanı merkeze alma, duygu ve hayali önem verme, bireysel ve lirizmi ele alma bulunmaktadır.
- Romantizm yeni yerler keşfetme, yerli ve milli olma, tasvire düşkünlük, sıcak ve samimi dil kullanma ve sanatçının özgürlüğü içermektedir.
- 34:30Romantik Sanatçılar
- Jan-Jak Ruso, romantizmin kurucularından biridir ve "Emile", "Toplum Sözleşmesi" ve "İtiraflar" gibi önemli eserleri vardır.
- Wolfgang Goethe, Almanların en önemli şair ve yazarlarından biridir, "Faust" ve "Genç Werther'in Acıları" gibi eserleri vardır.
- Schiller, romantik tiyatronun önemli isimlerinden biridir ve "Haydutlar" ve "William Tel" eserlerini yazmıştır.
- 36:00Diğer Romantik Sanatçılar
- Francis Rennet de Şataburyen, "Atala Veren'e ve Paris'ten Filistin'e Yolculuk" eserini yazmıştır.
- Lodbron, İngiliz bir şairdir ve "Sardan Appl" eserini yazmıştır.
- La Martin, "Şairane Düşünceler" ve "Grezilla" gibi önemli eserleri vardır.
- 37:02Rus ve Fransız Romantik Sanatçılar
- Walter Scott, İskoç bir şairdir ve "Kara Şövalye" adlı eserini yazmıştır.
- Puşkin, Rus edebiyatında tek romantik sanatçıdır ve "Çingeneler", "Kafkas Esiri" ve "Yüzbaşının Kızı" gibi eserleri vardır.
- Victor Hugo, "Cromwell Önsözü", "Sonbahar Yaprakları", "Akşam Şarkıları" ve "Yüzyılın Efsanesi" gibi şiirlerini yazmıştır.
- 38:15Victor Hugo'nun Önemli Eserleri
- Victor Hugo'nun romantizmi ortaya koyan ilk eseri "Her Nane"dir.
- "Sefiller" romanında kürek mahkumu Jan Valjan'ın hikayesi anlatılır ve Fransız ihtilalinin arkasında sefillik yaşanır.
- "Notre Dame'ın Kamburu" romanında bir papazın kilisesinde büyüyen çirkin bir çocuk ve Esmeralda adlı güzel bir kızın hikayesi anlatılır.
- 40:21Diğer Önemli Romantik Sanatçılar
- Edgar Allan Poe, "Morg Sokağı Cinayeti" adlı eserini yazmıştır.
- Alexander Dumas Pere, "Üç Silahşörler" ve "Monte Kristo Kontu" gibi eserleri vardır.
- "Monte Kristo Kontu" romanında bir denizci çocuk hapishaneye düşer, yaşlı bir adamın hazine haritasını alır ve Monte Kristo Kontu olarak zengin bir insan olur.