Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan döküm parçalarında görülen gaz hataları ve bunların çözüm yolları hakkında hazırlanmış bir eğitim içeriğidir.
- Video, döküm parçalarında görülen iki farklı gaz hata türünü ele almaktadır: karınca gaz boşlukları (pinholes) ve büyük gaz boşlukları (blow holes). Eğitmen, hidrojen, azot ve karbonmonoksit kaynaklı gaz hatalarının oluşum mekanizmalarını detaylı olarak açıklamakta ve bu hatalara karşı alınabilecek önlemleri sunmaktadır.
- Ayrıca videoda, alüminyum ve titanyum gibi elementlerin nemle tepkimeye girmesiyle başlayan hidrojen kaynaklı hatalar, kromlu çeliklerde oluşan azot kaynaklı gözenekler, döküm sıcaklığının etkisi, elementlerin miktarının gözenek oluşumuna etkisi, kalıp tasarımı, kumda bulunan nem, bağlayıcının homojen dağılımı ve döküm hızı gibi faktörlerin gaz hatalarına etkisi de açıklanmaktadır.
- 00:11Döküm Parçalarında Gaz Hataları
- Döküm parçalarda iki farklı gaz hata türü bulunur: karınca gaz boşlukları (pinholes) ve büyük gaz boşlukları (blow holes).
- Karınca gaz boşlukları birkaç yüz mikrondan başlayıp bazen beş milimetre kadar büyüyebilir, büyük gaz boşlukları ise çıplak gözle görülebilir.
- Karınca gaz boşlukları hidrojen, azot veya karbonmonoksit kaynaklı olabilir ve bazen sinerjik etkileşimle birbirine dönüşebilir.
- 02:04Hidrojen Kaynaklı Gaz Boşlukları
- Hidrojen kaynaklı gaz boşlukları genellikle maça yüzeyine veya dış yüzeye yakın yerlerde görülür.
- Alüminyum ve titanyum gibi kolay oksitlenen elementler, kalıp duvarındaki nemle tepkimeye girdiğinde hidrojen gazı oluşturur.
- Hidrojen atomları sıvı metal içerisinde gezinir ve alüminyum oksit ile karbon arasındaki tepkimenin sonucu olarak oluşan karbonmonoksit gazı kabarcıklarını şişirmeye neden olur.
- 05:46Alüminyumun Etkisi
- Hidrojen gözeneklerini engellemek için alüminyum miktarının elli ppm'in altında olması gerekir.
- Gri dökme demirde 50 ila 2000 ppm arasında, Sifero'da ise yaklaşık 500 ila 2000 ppm arasında alüminyum bulunması gaz gözenekleri için tehlikelidir.
- Alüminyum hem yüzey gerilimini düşürerek gaz gözeneklerinin oluşmasını kolaylaştırır, hem de sıvıdaki hidrojen çözünürlüğünü artırır.
- 09:05Önlemler ve Azot Kaynaklı Gaz Boşlukları
- Gaz hatalarını önlemek için kalıp, maça, şarj malzemeleri ve reflektörlerde nem bulunmasını engellemek, alüminyum ve titanyum kullanımından kaçınmak gerekir.
- Yağlı ve paslı hurdaların kullanımı da gaz hatalarına neden olabilir.
- Azot kaynaklı gaz boşlukları, çevresinde dekarbon atomlarının birikmesiyle belirtilir ve 70 ppm üzerindeki değerlerde gaz hataları ortaya çıkmaya başlar.
- 10:56Döküm Hatalarında Azot ve Hidrojen Etkisi
- Sifero'da ilk başta yüksek fakat azot özellikle kromlu parçalarda problem yaratıyor, bu nedenle kromlu çelik döken dökümhaneler dikkatli olmalı.
- Alüminyumla yapılan deoksidasyon sonrasında binde bir oranında zirkonyum eklenmesi gözeneklerin tamamen giderilmesini sağlayabiliyor.
- Titanyum dikkatli kullanılması gereken bir kaynak olabilir, çünkü gözenekler hem azot hem de hidrojen kaynaklı olabilir.
- 11:55Azot Gözeneklerinin Etkileri ve Önlemleri
- Azot kaynaklı gözenekler kalıp mukavemetini kaybetmesine ve döküm sonrasında kalıbın dağılabilirliğini azaltmasına neden oluyor.
- Sıcaklık önemli bir etken olup, indüksiyon ocağında mete'yi ne kadar o kadar çözünürlüğün arttığını görüyoruz.
- Gaz konsantrasyonunda artış olabiliyor, örneğin 2 ppm seviyesindeyken döküm sonrasında dörde kadar çıkabiliyor.
- 13:01Gaz Gözeneklerinin Oluşum Nedenleri
- Normalde sadece oksitler karbonla tepkimeye girerek gaz gözeneklerini teşvik ediyor.
- Çok zengin bir cüruf varsa veya bazı elementlerin miktarı yüksekse gaz gözeneklerinin oluştuğunu gözlemliyoruz.
- Boyutları büyümüş hidrojen türündeki gözenekler, özellikle kükürt yüksek miktarda olduğunda riskli bölgede olabilir.
- 14:10Büyük Gaz Boşlukları ve Nedenleri
- Büyük gaz boşlukları (blow holls) döküm sıcaklığının düşük olduğunun sinyallerini veriyor.
- Yaş kum çok iyi karıştırılmamışsa ısıyı atmakta yetersiz kalabiliyor ve kalıp içerisinde termal merkezler oluşuyor.
- Köşelerde gaz boşlukları oluşabiliyor, özellikle kalın ve ince kesitler varsa gaz kalıp içinde rahat hareket edemiyor ve atılamıyor.
- 16:02Gaz Gözeneklerini Önleme Yöntemleri
- Kumda yüksek nem bulunması gaz gözeneklerinin en yaygın sebeplerinden biri, özellikle alüminyum ve titanyum için tehlikeli.
- Maçaların pişme süresi dört saate çıkartıldığında gözenek oluşma indeksi beşte bir oranında azalıyor.
- Maçaları depoda beklerken nem kaptığı için fırında 120 derece civarında kurutmak gaz hatalarını teşvik edebiliyor, özellikle soğuk havalarda bu önemli bir faktör.