Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Kıvanç Bey'in sunuculuğunda Zafer Kazankaya'nın dökme demir kaynaklama konusunda verdiği yaklaşık 45 dakikalık bir eğitim semineridir. Zafer Bey, uzun yıllar dökme demir kaynaklarını yapmış ve bu süreçte kazandığı tecrübeleri paylaşmaktadır.
- Seminer, dökme demirin tanımı ve özellikleri ile başlayıp, farklı dökme demir türlerini (beyaz, gri, temper ve küresel dökme demir) tanıtmaktadır. Ardından örtülü elektrod kaynak yöntemi, oksitlen kaynak yöntemi, argon kaynağı, tik kaynak yöntemi ve özlü kaynak yöntemi gibi çeşitli kaynak teknikleri detaylı olarak anlatılmaktadır. Özellikle soğuk kaynak yönteminin prosedürleri, çatlak boyutunun belirlenmesi, stop deliklerinin delinmesi, uygun elektrod seçimi ve kaynak ağzı açma teknikleri adım adım gösterilmektedir.
- Videoda ayrıca yarı sıcak kaynak yöntemi, sıcak kaynak yöntemi, dolgu kaynak yöntemi, saplama kaynak yöntemi ve özlü tel kaynak yöntemi gibi farklı kaynak teknikleri de açıklanmaktadır. Sunum sonunda katılımcıların soruları yanıtlanmakta ve Zafer Bey'in iletişim bilgileri paylaşılmaktadır.
- 00:22Dökme Demir Kaynakları Semineri
- Zafer Kazankaya, dökme demir kaynakları ile ilgili tecrübelerini ve bilgilerini paylaşacak.
- Seminerin amacı, dökme demir malzemesi geldiğinde hangi kaynak yöntemiyle en kolay ve sorunsuz şekilde kaynağı gerçekleştirebileceğimiz sorusuna yanıt bulmaktır.
- Zafer Bey, uzun yıllar dökme demir kaynakları yapmış ve bu süre zarfında kazandığı tecrübeleri seminer boyunca paylaşacak.
- 01:16Dökme Demirin Tanımı ve Özellikleri
- Dökme demir, bünyesinde %2'den fazla karbon, %1 ila %4 arasında silisyum ve fosfor, küküt içeren bir demirdir.
- Dökme demir çeliğe göre daha iri taneli, sert ve kırılgan bir yapıya sahiptir, şekil değiştirme kabiliyeti çok azdır.
- Dökme demirde karbon miktarı arttıkça kaynak yapma kabiliyeti düşmektedir.
- 02:03Silisyumun Önemi ve Dökme Demir Türleri
- Silisyum, dökme demirinin kaynak kabiliyetini ve işlenebilme özelliğine en çok rol oynayan alaşım elemanlarından biridir.
- Malzeme içerisindeki silisyum miktarı %1'in altına düştüğünde malzeme çok gevrekleşir, kırılgan olur ve kaynak kabiliyetini tamamen kaybeder.
- Dökme demir türleri arasında beyaz dökme demir, gri dökme demir (kır dökme demir), temper dökme demir ve küresel dökme demir bulunmaktadır.
- 04:08Dökme Demirin Kullanım Alanları
- Dökme demirden imal edilen örnek parçalar arasında vanalar, motor blokları, kanalizasyon kapakları, makine parçaları, döküm sobalar, tavalar, kalorifer radyatörleri ve mengeneler bulunmaktadır.
- Dökme demirler kaynak işlemi zordur ancak belirli prosedürleri yerine getirmek suretiyle rahat bir şekilde kaynak edilebilir.
- Beyaz dökme demir kaynak edilmesi çok zordur, hatta kaynak edilemez; diğer dökme demirlerin yaklaşık 150-300 binler varken beyaz dökme demir 450 binlerden 800 bine kadar çıkmaktadır.
- 06:04Dökme Demir Kaynak Yöntemleri
- Dökme demir kaynak yöntemlerinde genellikle örtülü elektrod kaynak yöntemi (OT-RED) ve oksitlen kaynak yöntemi kullanılmaktadır.
- Diğer yöntemler arasında argon kaynağı, tik kaynak yöntemi ve özlü kaynak yöntemi bulunmaktadır.
- Örtülü elektrod kaynak yöntemi birinci sıradadır, oksitlen kaynak yöntemi ise ikinci sıradadır.
- 06:49Kaynak Yöntemlerinin Türleri
- Örtülü elektrod kaynak yöntemi soğuk kaynak yöntemi, yarı sıcak kaynak yöntemi ve sıcak kaynak yöntemi olarak üç şekilde yapılmaktadır.
- Sıcak kaynak yönteminde parçayı 600 derecenin üstüne tavlayabilmek gerekir, yarı sıcak kaynak yönteminde ise 200-400 santigrat derece arasında tavlayabilmek gerekir.
- Soğuk kaynak yönteminde parçaya yaklaşık 60-80 santigrat derece arasında ısı verilir.
- 07:47Kaynak Yöntemlerinin Seçimi
- Kaynak yapılacak parça ilk etapta sıcak yöntemi ile kaynak yapılabiliyorsa, bu yöntem tercih edilmelidir.
- Parça büyük ve tavlanamıyorsa (örneğin motor bloğu, presin gövdesi), soğuk kaynak yöntemine yönelmek gerekir.
- Kaynak yapılacak parça ilk etapta sıcak kaynak yöntemiyle kaynak yapılabiliyorsa, ilk etapta sıcak kaynak yöntemi, yapılamıyorsa yarı sıcak kaynak ve son olarak soğuk kaynak yöntemi tercih edilmelidir.
- 09:38Soğuk Kaynak Yönteminde Prosedür
- Soğuk kaynak yönteminde temizlik, çatlak boyutunun belirlenmesi, stop deliklerinin delinmesi, uygun elektro seçimi, kaynak ağzı açmak, parça ön tal yapmak, geri adım usulü kaynak prosedürü ve yavaş soğumadır.
- Temizlik, kaynak yapacağınız yerin yağ, pas, boya ve diğer yabancı maddelerden arındırılmasıdır.
- Döküm üzerinde bulunan döküm kumu temizlenmelidir, yağ sızmışsa 250-400 santigrat derece arasında tavlanarak yağ dışarı atılabilir veya yalancı pasolar atılarak yağ yakılabilir.
- 11:12Çatlak Boyutunu Belirleme
- Çatlak boyutunun nereden ve nereye kadar gittiğini tam olarak bilmek gerekir, çünkü gözle görülen yerlerde dallanmış veya daha ileri gitmiş çatlaklar olabilir.
- Kaynakçıların dolabında penntra sıvıların olması gerekir çünkü bu sıvılar malzemenin yüzeyindeki çatlakları ve kaynak hatalarını gösterir.
- Penntra sıvıları üç aşamadan oluşur: CR60 spreyi (yağ gibi kaplamaları temizler), kırmızı sprey (çatlaklardan aşağıya iner) ve CR70 spreyi (pudralaşarak çatlakları gösterir).
- 13:41Alternatif Çatlak Tespit Yöntemleri
- Penntra sıvıları yoksa, yüzeye tentürdiyot bezle veya fırçayla sürülerek çatlakların içerisinde tentürdiyot kalır ve büyüteçle görülebilir.
- Çatlağın başlangıç ve bitişini bulduktan sonra, çatlağın bitiminden 2-3 metre sonraya stop delikleri açılır.
- Stop deliklerin amacı kaynak ağzı açma işleminde veya kaynak işleminde çatlağın ilerlemesini önlemektir.
- 15:07Kaynak İşlemi Hazırlığı
- Çatlağın tamamen malzeme kesitinde alınması gerekir, yukarıda 3-5 milimetre elektrotla kapatmak doğru değildir.
- Kaynak ağzı 80-90 derecelik bir açıyla açılır ve 10 milimetre genişliğinde, 1 milimetre derinliğinde taşlanmış bir yüzey oluşturulur.
- Kaynak ağzında keskin köşeler üstlenir çünkü sivri kısımlar yanar ve oksit şeklinde dikişe karışır, bu da çatlamaya sebebiyet verir.
- 16:41Oluk Açma Yöntemleri
- Oluk açmama le elektrodları (EC900) kullanılır, elektron açısı yaklaşık 10-15 dereceye getirilir ve çatlağı kesitten yok etmek için kullanılır.
- Plazma kesme makinaları, kesme işleminden oluk açma işlemine dönüştürülebilir ve basınçlı hava 3-4 bara düşürülerek oluk açma işlemi yapılabilir.
- Spiral taşlama yöntemi tavsiye edilmez çünkü taş sıkışabilir, patlama meydana gelebilir ve taşın dönme hızından dolayı çatlak kapanabilir.
- Karbon elektrotları dökme demirde kullanılmamalıdır çünkü yüksek karbon içeriği dökme demiri istemeyen bir şeydir ve çatlamaya sebebiyet verir.
- 20:50Örtülü Elektrod Yönetimi ve Elektrod Seçimi
- Örtülü elektrod yönetiminin soğuk kaynağında en iyi 402 ve 412 nikelli elektrodlar kullanılabilir.
- Elektrodlar eksi kutupta olmalı ve pense makinesinde eksi kutuya bağlanmalıdır.
- Elektrotlar sertlikleri 160-175 binlerdir, yumuşak olduğundan mekanik olarak işlenebilir ve özellikle dökme demirin soğuk kaynağında kullanılır.
- 22:14Elektrod Seçimi ve Kaynak İşlemi
- Kaynak ağzı dizaynına göre en ince çaplı elektrod seçilmeli, düşük akımla çalışılmalı ve 2,5 veya 3,25 atılmalıdır.
- Parça yaklaşık 60-80 derece arasında tavlanmalı, bu sıcaklık el ısısına denk gelir.
- Kaynak işlemi esnasında salınım kaynak yapılmamalı, düz kaynaklar atılmalı ve kaynak ağzı genişse V-paso olarak bindirme kaynakları kullanılmalıdır.
- 24:31Kaynak Tekniği ve İşlem Adımları
- Kaynak işlemi sırasında açık krater kapatılmalı, normal kaynak dikişinin yüksekliğinden daha düşük olan krateri eşitlemek gerekir.
- Kaynak işlemi bittikten sonra yuvarlak başlı, sivri olmayan bombeli çekiştir kullanılarak çekiçleme yapılır.
- Her stepten sonra çekme gerilimlerini önlemek için kaynaklar dövülür ve tel fırçasıyla fırçalanır.
- 27:05Geri Adım Kaynak Usulü Tekniği
- İşlem sırasında parça ısındığında işlem ara verilmeli, el ısısına düşmesi gerekir.
- Her dikişten sonra çekiçleme ve fırçalama işlemi tekrarlanır.
- Bu yönteme "geri adım kaynak usulü tekniği" denir ve tüm pasolar aynı yöntemle atılır.
- 29:04Kaynak Sonrası İşlemler ve Dallı Çatlaklar
- Elektrod savunmasız ve açısı yaklaşık 85-90 derece olmalıdır.
- Ufak parçalar kumda soğutulabilir veya fırına sokulabilir, büyük parçalar için cam yünü veya taş yünü ile kapatılmalıdır.
- Dallı çatlaklar varsa, çatlağı keserek almak gerekir ve bu işlem matkap, spiral veya plazma ile yapılabilir.
- 32:24Dökme Demirlerin Yarı Sıcak Kaynak Yöntemi
- Yarı sıcak kaynak yönteminde temizlik, çatlak boyutunun belirlenmesi, stop çelikten açılması, kaynak ağzı açılması ve elektro seçimi yapılır.
- Elektro seçiminde en iyi 406 modelli elektrod ve en iyi 416 perik elektrod kullanılır, en sondaki elektrot diğerlerine göre daha serttir ve aşınmaya maruz kalan yerlerde kullanılır.
- Kaynak işlemi sırasında parça ısısının 200-400 santigrat derece aralığında tutulması ve elektrodun yarısı kadar atılması önemlidir.
- 33:47Sıcak Kaynak Yöntemi
- Sıcak kaynak yönteminde de temizlik, çatlak boyutunun belirlenmesi, toplu açılması ve kaynak ağzı açılması yapılır.
- Bu yöntemde en iyi 412 ve 416 döküm elektrotlar yanı sıra bazik elektrotlar (7000-2018) da kullanılabilir.
- Bazik elektrotlar kullanıldığında kaynak bölgesi çok gevrek ve kırılgan olur, bu nedenle işlenebilirlik açısından sorun yaratır.
- 35:00Döküm Malzemeleri Dolgu Yöntemi
- Döküm malzemeleri dolgu yöntemi, kırılan bölgeyi temizleyip oluk açarak yapılır.
- Döküm elektroduyla (E416 veya diğer döküm elektrotlar) sıvı atılarak dikişlerin altına temel oluşturulur.
- Doldurulan bölge diğer dişlinin ölçülerine göre işlenir ve işlenebilir hale getirilir.
- 36:18Saplama Kaynak Yöntemi
- Saplama kaynak yönteminde kaynak ağzına 6-8 milimetre delik açılıp saplamalar konulur.
- Saplamaların boyu kaynak ağzından yaklaşık 5-6 metre çıkar ve saplamaların çevresi önce kaynatılır.
- Bu yöntem özellikle pres gövdelerinde kullanılır ve yükü saplamaların üzerine alarak kaynak malzemesini korur.
- 38:18Oksitlen Kaynak Yöntemi
- Oksitlen kaynak yöntemi, parçayı tavlayabilmek için daha çok ufak malzemelerin kaynağında kullanılır.
- Bu yöntemde B101 TL veya B1211 TL teller kullanılır, tellerin ergime derecesi 899-20 santigrat derecedir.
- Kaynak işlemi tamamlandıktan sonra yüzey temizlenerek ve taşlanarak yerine monte edilir.
- 39:31Argon Kaynak Yöntemi
- Argon kaynak yöntemi iki yöntemle yapılır: tik brazing yöntemi ve tik kaynak yöntemi.
- Tik brazing yönteminde sertlenme teli kullanılır ve nikel kaynak çubukları doğru akım kaynak makinesi ile kaynaklanabilir.
- Alüminyum bronz telleri kullanıldığında tek kaynak yöntemi (AC) kullanılmalıdır ve döküm yüzeyinin iyi temizlenmesi gerekir.
- 41:08Özlü Tel Kaynak Yöntemi
- Özlü tel kaynak yöntemi çok az kullanılır çünkü çok pahalı bir yöntemdir.
- Bu yöntemde %45 nikel, %50 veya %98 nikel teller kullanılmaktadır.
- Piyasada genellikle MG2 telleri ile kaynak yapılır, ancak bu tellerle yapılan kaynak bölge çok sert, gevrek ve kırılgan olur.
- 41:48Özlü Tel Kaynak Yönteminin Avantajları
- %98 nikel tel kullanıldığında kaynak bölge çok rahat bir şekilde işlenebilir.
- Bu yöntemde koruyucu gaz olarak %98 argon ve %10 oksijenli bir gaz kullanılmalıdır.
- Özlü tel kaynak yöntemiyle dökme demir kaynakları yapılır ancak çok nadir kullanılır çünkü tel çok pahalıdır ve Türkiye'de üretilmez, yurt dışından getirilmesi gerekir.
- 42:49Soru-Cevap ve Kapanış
- Katılımcılardan Selçuk Bey'in sorusu "CNC'de oluk açmamak için ne önerirsiniz?" şeklindeydi.
- Zafer Bey, CNC'de oluk açılabileceğini ve dökme demirin özel şeyler varsa açılabileceğini belirtti.
- Zafer Bey, dökme demirlerle ilgili veya kaynak hakkında sorular için iletişim numaralarını ve mail adreslerini paylaştı.