Buradasın
Ahmet Hamdi Tanpınar'ın "Saatleri Ayarlama Enstitüsü" ve Doğu-Batı Zaman Algısı
youtube.com/watch?v=spUCUO9MIakYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir konuşmacının Ahmet Hamdi Tanpınar'ın 1960 yılında yazdığı "Saatleri Ayarlama Enstitüsü" romanını incelediği ve Doğu-Batı kültürlerindeki zaman algısı hakkında düşüncelerini paylaştığı bir sohbet formatındadır.
- Video, Türkiye'nin doğu-batı çatışması ve göçebe kültürünün etkisini ele alan "Saatleri Ayarlama Enstitüsü" romanının incelemesiyle başlıyor. Ardından konuşmacı, Doğu ve Batı kültürlerindeki zaman algısının farklılıklarını dört farklı zaman kavramı üzerinden analiz ediyor. Doğu kültürlerinde zaman daha akışkan ve geniş bir algıyla algılanırken, Batı kültürlerinde geçmiş ve gelecek kavramları daha belirgin bir şekilde yer almaktadır.
- Konuşmacı, Türkiye'nin beş-onda bir yılda bir kendi ruhunu değiştirdiğini ve bu değişimleri anlamak için geçmişe bakmanın önemini vurgulayarak, kitabın 1960'lı yıllarda Osmanlı'nın kendi gelenek ve kültürünü daha safiyane halde hatırladığı bir dönemde yazıldığı için günümüzde bile okunabilecek bir eser olduğunu belirtiyor.
- 00:11Kişisel Okuma Deneyimi
- Konuşmacı, kendisinin okuma yazma işlerine çok ilgi duyduğunu belirtiyor ve çocukluğunda okuduğu Jülven ve Nick Card hikayeleri ile Arapça ve Farsça kelimeleri atlayarak okuduğu tarih kitaplarını ve "Binbir Gece" gibi eserleri anlatıyor.
- Enstitü kurulmadan önce işsizlik dönemlerinde çocukların mektep kitaplarına göz atmakta ve kahvelerde gazeteleri okumakta olduğunu söylüyor.
- 00:58Türkiye'nin Değişen Ruhu
- Türkiye'nin beş-on yılda bir kendi ruhunu değiştirip geliştirme veya değiştirmeye çalıştığını belirtiyor.
- Geçmiş dönemleri yaşasak bile onların duygusunu ve ruhunu anlayamadığımızı, Türkiye'yi anlamak için yaşadığımız dünyayı ve gelen kodları anlamamız gerektiğini vurguluyor.
- 01:47Türkiye'yi Anlamak İçin İki Temel Başlık
- Türkiye'yi anlamak için iki temel başlık olduğunu belirtiyor: göçebe kültürünün hala hikayelerimizdeki etkisi ve bitmez tükenmez doğu-batı çatışması hikayesi.
- Konuşmacı, "Saatleri Ayarlama Enstitüsü" adlı kitabın tam olarak bu doğu-batı çatışması sentezini ele aldığını söylüyor.
- 02:20"Saatleri Ayarlama Enstitüsü" Kitabı
- Kitabın 1960 yılında yazılmış olduğunu ve 60'lı yıllardan bu yana doğu-batı çatışması sentezini bulma çalışmasını devam ettirdiğini belirtiyor.
- Kitabı okuyunca, Farsça ve Arapça'nın etkisini çıkardığımızda modern ve bugüne ait bir romanla karşılaşıldığını, Ahmet Hamdi Tanpınar'ın evrensel bir metin yazdığını söylüyor.
- Kitabın arkasında kara mizah ve zaman kavramını kullanarak doğu ile batıyı karşılaştırdığını, kahramanın iki usta arasında kalan ve zamanı sorgulayan bir öyküsünü anlattığını belirtiyor.
- 03:46Doğu-Batı Çatışmasının Karmaşıklığı
- Türkiye'nin coğrafi olarak doğu ve batı arasında bir yerde kaldığı için her iki kültürden de göç yolu olma hikayesi üzerinden geçilmiş ve bu büyük bir fırsat olduğu ancak aynı zamanda kaosa neden olduğu belirtiliyor.
- Doğu ile batı arasındaki çatışmanın, doğuyu batı'nın oryantalist bakış açısıyla tarif ettiği için, doğuyu eğitimsiz ve sağlıklı düşünmeyen bir insan olarak tarif ettiğimiz belirtiliyor.
- Batıcıl sistemlerin ekonomik ve eğitim sorunlarını çözebileceği gibi, doğucu sistemlerin yalnızlık ve depresyon gibi sorunlara çözüm sunduğu vurgulanıyor.
- 06:33Kitapta Doğu-Batı Çatışmasının Anlatımı
- Ahmet Hamdi Tanpınar'ın kitabında, seküler ve muhafazakar olmak üzere iki tarafın kendi içerisinde birbirlerini doğu-batı unsurlarıyla itelediklerini gösterdiğini belirtiyor.
- Kitabın sembolik bir dilde, Osmanlı ile eski saat ustasını birleştirdiğini ve batı ile karşılaştığı yerlerde psikoloji gibi konuları sembolize ettiğini söylüyor.
- Kitabın ironik ve kara mizahi bir şekilde, boş ve beleş görünen süreçlerin aslında bize ne kadar iyi geldiğini anlattığını belirtiyor.
- 07:57Kitabın Önemi
- Kitabın 2021 Türkiye'sindeki doğu-batı karışımının sentezinin orijinal halini yakalamak için okunması gerektiğini belirtiyor.
- Kitabın kurgusal olarak muhteşem bir zeminde, doğu kültürü ile ilgili tarifin post-kolonyalist baskılarla değil, daha safiyane halde anlatıldığını vurguluyor.
- Osmanlı'nın kendi gelenek ve kültürü daha hatırlanır öykülerin içerisinde olduğu için daha lezzetli bir öykü grubuyla karşımıza çıktığını söylüyor.
- 09:04Zaman Algısının Doğu ve Batı Kültürlerindeki Farkları
- Dilin evrensel kalıba geçildiğinde, herkesin zihnindeki hikaye alıntılarına gönderme yapan bir hikaye tipiyle karşılaşılır.
- Zaman kavramı Doğu kültürlerinde daha akışkan ve geniş algıyla algılanırken, Batı kültürlerinde geçmiş ve gelecek daha belirgin bir şekilde önemlidir.
- Doğu kültüründe zaman ya şimdiki zamandır ya da geniş zamandır, yakın gelecek veya geçmiş ana konular değildir, mevsimler daha önemli.
- 10:27Doğu-Batı İlişkisinin Yeni Bir Bakış Açısı
- Zaman algısını dört zamanla (şimdiki, geniş, geçmiş, gelecek) birlikte ele almak ve bütüncül düşünmek avantajlıdır.
- Katman katman olduğu bir coğrafyada Doğu ve Batı kültürlerinin üst üste olduğu bir yerde, çatışan kavramlar yerine bütünleşen kavramlarla bakmak avantajlıdır.
- Ahmet Hamdi Tanpınar'ın eserlerini okumak zihinsel, duygusal ve eğlenceli bir deneyim sunar.