Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, dil politikaları ve dünya dilleri hakkında bilgi veren eğitici bir ders formatındadır.
- Video, dil politikalarının açık ve kapalı olma biçimlerini açıklayarak başlar ve ardından siyasal ve etnik bakımdan dil türlerini, bölgesel ve bölgesel olmayan dilleri anlatır. Daha sonra dillerin köken, yapı ve sözdizimi bakımından sınıflandırılması detaylı olarak ele alınır. Son bölümde ise Türkçenin dünya dilleri arasındaki yeri ve özellikleri incelenir. Video, Türk Dili İ kitabının birinci ünitesi olan "Dil ve Kültür" bölümünden daha ayrıntılı bilgilere ulaşılabileceğini belirterek sona erer.
- 00:09Dil Politikaları ve Sınıflandırma
- Her ülkenin açık veya kapalı dil politikaları vardır ve bu politikalar farklı biçimlerde adlandırılabilir.
- Dünya dilleri evrensel özellikler sergilerken ortak veya yakın özellikler de sergilerler ve bu durum dillerin sınıflandırılmasında etkili olur.
- Diller köken bakımından, yapı bakımından ve sözdizimi bakımından üç ölçüte göre sınıflandırılmaktadır.
- 00:59Dil Türleri ve Sınıflandırma Ölçütleri
- Dillerin sınıflandırılmasında devlet dili, resmi dil, yerli azınlık dili, göçmen azınlık dili, uluslararası dil ve çalışma dili gibi anahtar kavramlar kullanılır.
- Dil politikaları tek dillilik, eşit çok dillilik ve ulusal veya bölgesel dil sistemleri şeklinde üçe ayrılır.
- Devlet dili kamusal alanda yasal ve zorunlu olarak kullanılan bir dildir, resmi dil ise bir ülkenin tamamında veya bir bölgesinde yönetim dili olarak kullanılan ve yasal statüsü bulunan bir dildir.
- 03:41Dil Türleri ve Örnekleri
- Bölgesel dil, ülkenin farklı bir bölgesinde farklı bir grup tarafından kullanılan dildir, bölgesel olmayan dile ise dünyanın birçok farklı yerinde konuşulan Romanların dili gösterilebilir.
- Yerli azınlık dili, devletin resmi dilinden farklı dillerdir, göçmen azınlık dili ise Avrupa'ya göç etmiş Türklerin konuştuğu Türkçe'dir.
- Uluslararası dil, 19. yüzyılda İngiltere'nin ve 20. yüzyılda Amerika Birleşik Devletleri'nin küresel süper güç olmaları ve İngilizce konuşulan ülkelerin sağladığı üstünlüktür.
- 05:03Dil Sınıflandırma Yöntemleri
- Dillerin sınıflandırılmasındaki en temel yöntemler köken sınıflaması ve yapı bakımından sınıflamadır.
- Köken sınıflamasında genetik akrabalık esas alınırken, yapı bakımından sınıflamada morfolojik ve sentaktik benzerlikler esas alınır.
- Dillerin biçim bilgisi bakımından eklemeli, çekimli ve yalınlayan diller olarak üçe ayrılır.
- 05:24Köken Bakımından Dünya Dilleri
- Hami-Sami dillerinin en önemli üyesi, İslam öncesi dönemde yalnızca Arap Yarımadası'nda konuşulan Arapça'dır.
- Altay dilleri Türk, Moğol ve Mançu-Tunguz dillerinden oluşan bir ailedir ve bu grupta metinlerinin eskiliği ve bolluğu bakımından en önemli dil Türkçe'dir.
- Hint-Avrupa dilleri günümüzde en fazla konuşula sahip olan ve üzerinde en fazla çalışılmış ailedir, ailenin ana kolunu oluşturan Avrupa kolu Germen dilleri, Kelt dilleri, Latin dilleri, Baltık dilleri, Slav dilleri ve Yunanca ve Arnavutça gibi bağımsız dillerden oluşur.
- 06:34Yapı Bakımından Dil Sınıflandırması
- Eklemeli diller, zaman, kişi ve aidiyet gibi dilbilgisel ulaların sözcüklerin sonuna eklenmesiyle gösterildiği dillerdir, Türkçe sondan eklemeli bir dil.
- Çekimli dillere en güzel örnek Arapça'dır, Arapça'da fiillerin farklı çatıları, kelimenin farklı vezinlerde çekimlenmesiyle oluşur.
- Yalınlayan dillerde dilbilgisel ulamaların sözdizimi ve işlev sözcükleriyle karşılandığı, çekim yoktur, Çince bu grubun en tipik üyesidir.
- 07:29Sözdizimi Bakımından Dil Sınıflandırması
- Dünya dilleri, cümle içinde yer alan temel ögeler olan özne, nesne ve yüklemin dizilişine göre de sınıflandırılırlar.
- Bu dizilişe göre dünya dilleri altı gruptan oluşur, Farsça, Japonca, Türkçe, Moğolca gibi diller özne-nesne-yüklem yani kısaca öny grubunda yer alırlar.
- İngilizce ve Rusça ise özne-yüklem-nesne yani öyn grubunda yer alan dillerden bazılarıdır.
- 07:59Türkçenin Dünya Dilleri Arasındaki Yeri
- Ural-Altay dil ailesi ilk defa 18. yüzyılda dile getirilir, ilerleyen yıllarda dilbilimsel karşılaştırma ve yöntemlerin gelişmesiyle bu dil ailesi Ural ve Altay olarak ikiye ayrılır.
- Türkçe, köken bakımından Altay dilleri ailesi içinde yer alır, yapı bakımından ise sondan eklemeli bir dil.
- Türkçe, 8. yüzyıldan bu yana bir devlet ve kültür dili olarak dünya dilleri arasındaki en eski dillerden biridir, ancak Türkiye Türkçesi ve diğer Türkçe değişkenler en az 1500 yıldır Avrupa'da konuşulmalarına karşın Batı bilim ve siyaset dünyasında bir Avrupa dili olarak kabul edilmiyorlar, göçmen dili olarak sayılıyorlar.