Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bilişim teknoloji öğretmeni ve Milli Eğitim Bakanlığı'nda merkezi eğitim görevlisi olan Yusuf Yıldırım'ın "Dijital Kültürde Çocuk Yetiştirmek" isimli çalışmasının sonuçlarını paylaştığı bir sunum formatındadır. Konuşmacı, "Dijital Anne Baba" etiketiyle bilinen bir uzman olarak görünmektedir.
- Video, dijital kültürün ne olduğu, çocuk yetiştirme sürecinde anne-baba-çocuk ilişkileri ve çocuklarda teknoloji bağımlılığı konularını ele almaktadır. Sunum, altı çocuk psikoloğu ve yirmi psikolojik danışmandan alınan tavsiyeler üzerine yapılmış olup, kültür kuşakları, aile modelleri ve anne-baba tutumlarının çocuk gelişimine etkisi incelenmektedir.
- Videoda ayrıca internet bağımlılığı, siber zorbalık ve oyun bağımlılığı gibi dijital kültürdeki tehlikeler, bağımlılık tanımı ve ekran bağımlılığı olmadan önce yapılması gerekenler detaylı olarak anlatılmaktadır. Konuşmacı, çocukların teknoloji kullanımı için önerilen sınırlamalar (3 yaşından önce teknolojiye maruz kalmaması, günde en fazla 2 saat) ve teknoloji bağımlılığından korunma yöntemleri üzerine odaklanmaktadır. Video, izleyicilerden gelen sorulara cevap vererek sona ermektedir.
- 00:04Giriş ve Sunum Amacı
- Yusuf Yıldırım, bilişim teknoloji öğretmeni ve Milli Eğitim Bakanlığı'nda merkezi eğitim görevlisi olarak görev yapmaktadır.
- "Dijital Kültürde Çocuk Yetiştirmek" isimli çalışmanın sonuçlarını paylaşacaktır.
- Sunum boyunca çocuk yetiştirme süreçlerinde anne-baba-çocuk ilişkisi, dijital kültür içinde yetişen çocukların sorunları, ailelerin sorumlulukları ve teknoloji kullanım kültürü oluşturma konuları ele alınacaktır.
- 01:00Dijital Kültür ve Çocuk Yetiştirme Kavramları
- Dijital kültür, bireylerin doğumuyla birlikte hayatlarını veritabanları ve çevrimiçi ortamlar içerisinde sürdükleri için bu ortamlarda davranışlarını etkileyen değer maddi değerler bütünüdür.
- Dijital kültür içerisinde e-devlet, e-banka, e-hastane gibi araçları etkili ve verimli kullanarak üretken ve aktif olmasını bekleriz.
- Çocuk yetiştirmek, bir anne babanın çocuklarının sosyalleşmesini ve kontrol etmesi için kullandıkları tutum ve davranışları ifade eder.
- 02:13Kültür Kuşakları ve Çalışmanın Amacı
- Kültür kuşakları: Geleneksel kuşak (1925-1945), Bebek patlaması kuşağı (1946-1964), X kuşağı (1965-1979), Y kuşağı (1980-2000), Z kuşağı (2000-2020) ve 2020 sonrası Alfa kuşağı olarak sınıflandırılmaktadır.
- Çalışmanın amacı, anne babalara dijital kültürün tehlikelerine karşı çocuklarının teknolojik kullanım kültürü kazanmalarını sağlamak için rol model olabilecekleri ile ilgili tavsiyeler sunmaktır.
- Çalışma için altı çocuk psikoloğu ve yirmi psikolojik danışmandan tavsiyeler alınmıştır.
- 03:10Z Kuşağı Çocuklarının Özellikleri
- Z kuşağı çocuklarının olumlu özellikleri: Sosyal ağlarda arkadaş çevresi ile ilgili bilgiyi hızlı edinebilme, bireysel ve küresel dünya vatandaşları olma, teknolojik gelişmelere hızlı adapte olma ve işlevsel çalışabilme yetenekleridir.
- Olumsuz özellikleri: Sosyal ağlarda arkadaş çevresi geniş olmaması, konuşarak iletişim kurmak yerine mesajlaşmayı tercih etmesi, dikkat toplamada zorluk yaşaması, sosyal olmaması, çalışmayı sevmemesi, sabırsız olması, özgürlüğüne düşkün olması ve sadakatsiz olabilmesidir.
- Anne-baba tutumlarının çocuklarının bağımlılık ve zorbalık gibi kötü alışkanlıklara başlama, sürdürme ve sonlandırmada çok etkili olduğu belirtilmektedir.
- 05:01Anne-Baba Tutumları ve Aile Ortamları
- Anne-baba tutumları uzmanlar tarafından altı gruba ayrılmakta ve demokratik aile ortamlarının çocukların gelişimi için olumlu özellikler kazanacağı belirtilmektedir.
- Demokratik ailelerde anne-babalar tutarlı ve kararlı tavır sergiler, güven verici, hoşgörülü ve destekleyici davranışlar sergilerler.
- İlgisiz ailelerde anne-babalar çocuğun ilgi ve isteklerine karşı sınırlama getirmez ve kayıtsız kalırlar, bu durumda çocuklarda önemsenmediğini ve ihtiyaçlarını görmezden gelindiğinin farkındalığı oluşur.
- 06:30Diğer Aile Ortamları
- Tutarsız ailelerde anne-babalar tutarsız ve değişken tavır sergiler, bu durumda çocuklar hangi davranıştan onaylanacağı konusunda kanaate sahip olmazlar.
- Otoriter ailelerde anne-babalar çocuktan kurallarına mutlak itaat istenir, bu durumda çocuklar güven duygusunu yitirir, depresyon, anksiyete ve somalizasyon gibi olumsuz benlik belirtilerine sahip olabilirler.
- Mükemmeliyetçi ailelerde anne-babalar yaşam boyu kendilerine ulaşan hakları başarılı çocukların elde etmesini isterler, bu durumda çocuklar beklenti altında ezilir ve başarısız olduğunda kendine değersiz hisseder.
- 08:06Koruyucu Aileler
- Koruyucu ailelerde anne-babalar çocuğun her türlü hareketine kısıtlama getirerek çocuk adına karar verme davranışı sergilerler.
- Koruyucu aileler genellikle evde teknoloji bulundurulmaz, akıllı telefon, bilgisayar ve internet bağlantısı bulunmaz.
- Koruyucu tutumlar çocuklarda bağımsızlaşma, deneyim fırsatlarını engellemekte, olumlu benlik algısı gelişmesini engellemekte ve temel alışkanlıkları kazanmasına engel olmaktadır.
- 09:40Ebeveynlerin Çocuklara Kullandığı Cümlelerin Etkileri
- Ebeveynlerin çocuklarına kullandığı cümleler, çocuklarda öfke ve saldırganlık gibi psikolojik etkiler yaratabilir.
- "Bilgisayarını çabuk kapat, hemen git odana ders çalış" cümlesi, çocuğun isteklerinin önemsiz olduğunu hissettirir.
- "Oyun oynamaya devam edersen sınavla öğrenci alan hiçbir okulu kazanamazsın" cümlesi, çocuğun değersizlik hissetmesine neden olur.
- 10:34Ebeveynlerin Kullandığı Cümlelerin Olumsuz Etkileri
- "Sen en iyisi oyun oynamayı bırak, git biraz ders çalış" cümlesi, çocuğun tek başına karar veremeyeceğini hissettirir.
- "Biz senin yaşındayken ödevimizi bitirir üstüne roman bitirirdik" cümlesi, çocuğun mantıksız ve bilgisiz görüldüğünü düşünmesine neden olur.
- "Sen senin bu yaptığına inanamıyorum, aklı başında bir insan asla senin gibi davranmaz" cümlesi, çocuğun değersizlik ve yetersizlik duygularını uyandırır.
- 11:54Teknolojiye Bağlı Olma ve Bağımlılık Arasındaki Fark
- Çalışmanın sloganı "teknolojiye bağlı olun fakat bağımlı olmayın" olarak belirlenmiştir.
- Bağlı olmak kötü bir şey değil, ancak bağımlı olmak kötü bir şeydir.
- Teknolojiye bağlı olmak normaldir, ancak bağımlı olmamak önemlidir.
- 12:34Türkiye'deki Teknoloji Kullanımı Verileri
- Türkiye İstatistik Kurumu'na göre 2017 yılında Türkiye'deki hanelerin %96,80'inde akıllı telefon bulunmakta ve bunların %85,70'sinde internet erişimi mevcuttur.
- Çocukların %59'u kendi sosyal medya hesapları bulunmakta ve %54'ü dijital oyun oynamaktadır.
- Bilgi Teknoloji İletişim Kurumu'na göre çocuklar için sosyal medya kullanımı 13-18 yaş aralığında olabilir, ancak çocuklar 9-10 yaşlarından itibaren sosyal medya hesabı açabilmektedir.
- 13:56Dijital Kültürü İçinde Yetişen Çocukların Tehlikeleri
- Çocuk psikologları ve psikoloji çalışmaları, dijital kültürü içinde yetişen çocukları zorbalık, sosyal medya bağımlılığı, dijital oyun bağımlılığı ve televizyon bağımlılığı gibi tehlikelerle karşı karşıya olduğunu belirtmektedir.
- Amerikan Psikiyatri Birliği'ne göre bağımlılık, tekrarlama isteği uyandıran, kontrol edilemeyen, giderek artan oranda zaman ve efor gerektiren, azaldığında huzursuzluk yaratan ve kişinin genel işlevlerini ciddi şekilde etkileyen bir davranış sendromudur.
- Uzmanlar, kimyasal bağımlılık (uyuşturucu, sigara, madde bağımlılığı) ve davranışsal bağımlılıklar (teknoloji bağımlılığı) arasında herhangi bir fark olmadığını belirtmektedir.
- 14:55Tehlike Sinyalleri ve Bağımlılık Tanımı
- Tehlike sinyalleri, teknoloji kullanım süresinin devamlı artması ve diğer günlük etkinliklerden vazgeçecek şekilde sürekli artması durumunda başlar.
- Kullanım süresi kısıtlandığında ve yokluğunda çocuğun huzursuzluk düzeyi, okul ve sosyal yaşam öğretmenlerinin dikkatini çeken değişmeler tehlike sinyalleridir.
- Bağımlılık bir hastalık olarak algılanmışsa, Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından kabul edilmişse, bu durumun belirtisini bir çocuk psikoloğu tarafından verilmesi gerekir.
- 16:42Ekran Bağımlılığı ve Tehlikeleri
- Günümüzde televizyon yerine akıllı telefon veya tabletlerden televizyon dizileri ve internet ortamında izlenir hale gelmiştir.
- Ekran bağımlılığının en büyük tehlikesi, ekranda sergilenen saldırganları taklit etmektir.
- Ekranda görünen olumsuz sahnelerin her zaman olabilecek sıradan, normal bir durum olacak ve olmakta, bu da çocukların yemek yeme alışkanlığı kazanmasına engel olmaktadır.
- 17:33Ekran Bağımlılığının Diğer Tehlikeleri ve Önleme Önerileri
- Çok hızlı görüntü değişimi ve ses efektleri, dikkat eksikliğine, dikkatini toplayamamaya ve öğrenme güçlüğüne neden olmaktadır.
- Çocukların yaş ve gelişim seviyesine uygun programların seçilmesi, akıllı işaretlerin takip edilmesi ve gerektiğinde çocuğu televizyona uzaklaştırmak gerekmektedir.
- Üç yaşına kadar teknoloji ile tanışmaması, 3-5 yaş arasında en fazla bir saat, 5 yaşından sonra ise en fazla iki saat televizyon izlemesi önerilmektedir.
- 18:43Çocukların Dış Dünyaya Bağlılığı
- Çocukların televizyon dışında kitap okuma, parka gitme, oyun oynama, spor ve sanatsal etkinliklerle bir hobi geliştirmesine imkan verilmelidir.
- Çocukların ekran yerine dış dünya ile bir hayat yaşaması ve bunun benimsenmesi gerekmektedir.
- İnternet ve sosyal medya bağımlılığı, çocukların zihin gelişimini ve kişiler arası iletişimi tehlikeye atmaktadır.
- 19:22İnternet Bağımlılığı ve Önlemler
- İnternet bağımlılığı, çocukların içine kapanık, anti-sosyal düşüncelere sahip olmasına ve fiziksel sağlık sorunlarına yol açabilir.
- Anne babaların güvenli internet kullanımı hakkında bilgi edinmesi, çocukların davranışlarını gözlemlemesi ve rehber öğretmenlere danışması gerekiyor.
- Aile içi iletişimi güçlendirmek için kitap okuma, parka gitme, oyun oynamak, spor ve sanat gibi nitelikli zaman geçirmek önemlidir.
- 20:20Siber Zorbalık ve Önlemler
- Türkiye'de her beş çocuktan biri siber zorbalığa maruz kalmaktadır.
- Siber zorbalık, yoğun öfke, üzüntü, depresyon, anksiyete, okula gitmeme ve intihar gibi problemlere yol açabilir.
- Anne babaların güvenli internet kullanımı hakkında bilgi edinmesi, çocukların davranışlarını gözlemlemesi ve rehber öğretmenlere danışması gerekiyor.
- 21:25Oyun Bağımlılığı ve Tehlikeleri
- Oyun bağımlılığı, yalnızlık, depresyon, saldırganlık, endişe, şiddet eğilimi ve dikkat sorunları gibi sorunlara yol açabilir.
- Çocukların ne kadar, nerede, ne zaman ve ne tür oyunları oynayabileceği ile ilgili kurallar koymak ve yaşına uygun eğitici oyunları seçmeleri için yönlendirmek gerekiyor.
- Anne babaların çocuklarıyla beraber oynaması, gerçek ve dijital dünya arasındaki farkı anladığından emin olmaları ve en fazla iki saat oyun oynamaları gerekiyor.
- 23:35Bilinçli ve Güvenli Teknoloji Kullanımı İçin Tavsiyeler
- Ailelerin aile içi iletişim kurması ve güçlendirmesi, çocukların mesajlara karşı güven duyması için önemlidir.
- Teknoloji kullanımını ödül veya ceza olarak kullanmamak, aile bireyleriyle ortak kurallar kurmak ve bu kurallara uymak gerekiyor.
- Yeni gelişmeleri çocuklarla birlikte öğrenmek, oyun alırken ve televizyon izlerken çocukla birlikte olmak önemlidir.
- 26:31Rol Model Olmak ve Teknoloji Kullanım Alanları
- Anne babaların çocuklara rol model olmaları, kural koymaktan ziyade örnek olmaları gerekiyor.
- Ev içinde ortak teknoloji kullanım alanları oluşturmak, sofra ve aile sohbetlerinde teknolojinin olmaması önemli.
- Ekransız alan ve zamanlar belirlemek, çocuklara spor ve sanat gibi alternatif etkinlikler yönlendirmek gerekiyor.
- 29:41Kitap Temini Bilgileri
- Kitap, Facebook ve Instagram sayfalarından, dijitalanne-baba linkinden veya bilgi-ship.com adresinden temin edilebilir.
- Kitap ayrıca Kitapyurdu ve D&R gibi internet satış adreslerinden de satın alınabilir.
- 31:06Teknolojiye Maruz Kalma Süresi
- Günde en fazla iki saat teknolojiye maruz kalınmalı, üç yaşından önce çocuklara teknolojiyle muhatap olmaması gerekmektedir.
- Üç yaşından önce çocukları teknolojiye maruz kalmaması için hobi geliştirmesi, dışarıdaki eğitim kurumlarına yönlendirilmesi ve aile içi iletişim kurulması önemlidir.
- Teknolojisiz bir hayat düşünülebileceği gibi, teknolojinin olumlu yönleri olduğu gibi bağımlılık da vardır.
- 33:45Bağımlılık Durumunda Uzman Desteği
- Çocuk bilgisayarda oyun oynarken yemek yemiyor ve okula gitmek istemiyor gibi olumsuz durumlarda, oyun kesildiğinde saldırganlık veya huzursuzluk oluşuyorsa uzman desteği alınmalıdır.
- Bağımlı hale gelmiş durumlarda çözüm noktası uzman elleridir.
- 34:46Hobi Geliştirme ve Teknoloji Kullanımı
- Z kuşağına dedeler bakıyor, Y kuşağı ise çalışan olduğundan, çocukların parklara götürülmesi, kitap okuması veya hobilere yönelmesi gerekmektedir.
- Her başarılı çocuğun arkasında bir hobinin olduğu, hobi insanın kendisi için yaptığı bir eğitim etkinliği olduğu ve mutlu etmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
- Telefonlar artık işin kolayına kaçarak çocuklara bakıcı rol istiyor, anne-babaların yorgun geldiklerinde çocuklara tablet vererek kendilerinin ajans izlemesi en büyük tehlike olarak belirtilmektedir.
- 36:58Tehlikeli Oyunlar ve Aile İçi İletişim
- Mybyne adlı oyun, çocuklara mesaj göndererek basit görevlerle bağlanıyor ve zamanla intihar etme gibi tehlikeli görevler vererek çocukları etkilemektedir.
- Aile içi iletişim kurmanın çok önemli olduğu, çocuklara karşı dinlenilmediği ortamlarda çocuklar bilgi ve ilgi istedikleri belirtilmektedir.
- Çocukların ellerinde telefona %96,70'si 77 milyon telefon var ve bunlar 80 sisteminde internet içeriyor, çocukların ayda 8 GB video izlediği belirtilmektedir.
- 39:11Çocukların Mutsuzluk Deneyimlemesi
- Günümüzde çocuklar biraz mutluluk ve hassas hale gelmiş, hayatından mutsuzluk olabileceğini ve üzüntülü anların mutsuzluk anlamında olabileceğini bilmeleri gerektiği vurgulanmaktadır.
- Çocuğun umutsuzluğunda yaşaması ve bu tecrübe edilmesi gerektiğini, hep mutlu olmanın çocuğa en büyük kötülük olduğu belirtilmektedir.
- 39:59Aile İçinde Bilinçli ve Güvenli İnternet Kullanımı
- Aile içinde bilinçli ve güvenli internet kullanım kültürünün kazandırılması gerekiyor.
- Anne-babaların kendilerinin bilinçli ve güvenli internet kullanması, çocuklara örnek olması önemlidir.
- Bilgisayar, oyun ve sosyal medya bağımlılığı her yaştan insan için bir risk ve hastalık olarak tanımlanmaktadır.
- 41:03Çocukların Teknoloji Kullanımını Kontrol Etme Yöntemleri
- Çocukların teknoloji bağımlılığına maruz kalmasını önlemek için anne-babaların ve öğretmenlerin rolü büyüktür.
- Çocuklar için birlikte zaman geçirmek, parka gitmek, sinemaya gitmek ve kitap okumak önemlidir.
- Televizyon izlemek yerine kitap okuma, sohbet ve etkinlik saatlerinin olması gerekir.
- 41:48Teknolojinin Aile Ortamında Kullanımı
- Günümüzde kablosuz çağda yaşıyoruz ve çocuklar telefonlarda, tabletlerde kendi odalarında ne yaptıklarını kontrol etmek zorlaşmıştır.
- Teknolojinin herkesin bulunduğu bir ortamda olması ve aile olarak bu kuralı çiğnenmemesi gerekmektedir.
- Konuşmacı, iletişim bilgilerini paylaşarak izleyicilerden sorularını iletmelerini istemektedir.