Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan, katılımcılarla etkileşimli bir eğitim dersi formatındadır. Videoda Canan Hoca olarak hitap edilen bir uzman ve Arzu Hoca adında bir kişi de yer almaktadır.
- Ders, dijital hukukun tanımı ve kapsamıyla başlayıp, dijital hakların ne olduğunu açıklamaktadır. Ardından kişisel verilerin korunması kanununun tarihsel gelişimi, kapsamı, temel ilkeleri ve kullanıcıların hakları detaylı şekilde ele alınmaktadır. Video, dijital okuryazarlık önemi, çevrimiçi bilgi bulma ve değerlendirme teknikleri ile katılımcıların sorularına cevap verilerek sona ermektedir.
- Videoda ayrıca dijital hakların kullanımında karşılaşılan sorunlar (hükümet kısıtlamaları, milli güvenlik ve kamu düzeni kısıtlamaları, internet servis sağlayıcılarının şeffaflığı, kişisel verilerin korunması düzenlemelerinin yetersizliği ve sosyal medyanın tekelleşmesi), veri sorumlusu ve veri işleyen kavramları, hassas veri türleri ve kişisel verilerin silinmesi, aktarılması gibi konular da işlenmektedir.
- 00:26Dijital Hukuk Kavramı
- Dijital hukuk, çevrimiçi kaynakları teknolojiye uygun bir şekilde hukuk ve etik çerçevesinde kullanmak olarak tanımlanabilir.
- Dijital hukuk, telif hakkı ihlallerinin ortadan kaldırılması, özel hayatın gizliliği, etik meseleler ve korsanlıkla uğraşmaktadır.
- Dijital hukuk, mevcut düzenlemelerin dijital ortama uydurulmasıyla ilgilenir, yeni kurallar getirmez.
- 02:53Dijital Hak Kavramı
- Dijital hak, çevrimdışı dünyada insanların sahip olduğu temel insan haklarının çevrimiçi dünyada da sahip olmaları demektir.
- Temel insan hakları, insanın yalnızca insan olmasından kaynaklanan eşit, özgür ve onurlu yaşama hakkına sahip olmasını sağlayan haklardır.
- Uluslararası kuruluşlar dijital hak kavramı konusunda yeni bir tanım getirmek yerine bu kavramı kullanmayı tercih etmişlerdir.
- 05:53Dijital Hakların Karşılaştığı Sorunlar
- Hükümetlerin kısıtlamaları: Web sitelerini engelleme, filtreleme, içerik sahibinden kaldırma talep etme veya tamamen kapatma gibi uygulamalar dijital hakları kısıtlamaktadır.
- Milli güvenlik ve kamu düzeni kısıtlamaları, demokratik katılımın engellenmesine neden olmaktadır.
- İnternet servis sağlayıcıları ve şirketlerin şeffaflıkları konusunda bilgi sahibi olmamak, kişisel verilerin korunması düzenlemelerinin yeterli olmaması dijital hakları kullanmakta zorluk yaratmaktadır.
- 08:54Sosyal Medyanın Tekelleşmesi
- Sosyal medyanın kontrolünün tekelleşmesi, dijital hakları kullanmakta en büyük engel teşkil etmektedir.
- Facebook, Google, Instagram ve WhatsApp gibi sosyal medya platformları aynı an içerisinde durmaktadır.
- Cambridge Analytics skandalı, Facebook'un kullanıcılarının izni olmadan kişisel verilerini üçüncü kişilerle paylaştığına ilişkin bir skandal olarak ortaya çıkmıştır.
- 10:39Dijital Hakların Kullanımında Karşılaşılan Engeller
- Yalan haberlerin yayılmasını sorumlusunun kim olduğunun tespitinde güçlükler yaşanıyor, örneğin Facebook "medya organizasyonu olmadığımız için sorumluluğu üstlenemeyiz" diyerek sorumluluğu reddediyor.
- Troll ve bot hesaplar, siber suçlar, şirketlerin şeffaflıklarının sağlanmaması ve çevrimiçi takip gibi konular dijital hakların kullanılmasında engel oluşturuyor.
- Şirketler katılımcıların IP adreslerini belirli bir süre ellerinde tutabiliyor, bu da güvenlik açığı oluşturuyor ve dijital hakları kullanmayı engelliyor.
- 12:08Dijital Vatandaşlık Kavramı
- Dijital vatandaşlık, teknoloji kullanımında uygun ve sorumlu davranış normları olarak tanımlanıyor.
- Dijital vatandaşlık, çevrimiçi ortamları uygun ve sorumlu şekilde kullanarak siyasete ve yönetime katılım anlamına geliyor.
- Dijital vatandaşlık, internet kaynaklarını kullanırken eleştirebilme ve çevrimiçi davranışlara etik kaygılar taşıma iç kontrol mekanizmasını içeriyor.
- 13:59Dijital Vatandaşlığın Dokuz Esası
- Dijital vatandaş olabilmek için gereken nitelikler arasında dijital erişim, dijital ticaret, dijital iletişim ve dijital okuryazarlık bulunuyor.
- Dijital etik, teknolojiyi kullanırken kurallara uyma ve dijital hakları ve sorumlulukları anlamak anlamına geliyor.
- Dijital sağlık, teknolojiyi ölçülü kullanmak ve kişisel verilere sahip çıkmak anlamına geliyor.
- 17:24Kişisel Verilerin Korunması Kanunu
- Kişisel verilerin korunması kanunu 1 Nisan 2016'da yürürlüğe giren bir kanun olup, Avrupa Birliği düzenlemeleriyle uyumlu olmak için hazırlanmış.
- Kanunun temel amacı kişisel verilerin işlenmesinin disiplin altına alınması, temel hak ve özgürlüklerin korunması, mahremiyet hakkı ve bilgi güvenliği hakkının korunması.
- Kişisel veri, kimliği belirli ya da belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgiyi ifade etmektedir.
- 21:24Kişisel Veri Tanımı ve Önemi
- Kişisel veri, bir kişiyle ilişkilendirilebilen her türlü bilgidir; ad, soyad, TC kimlik numarası, sigorta numarası, konum ve zaman gibi.
- Kişisel veri, kişinin fiziksel, ekonomik, kültürel, sosyal ve psikolojik özelliklerini içerebilir.
- Kişisel veriler, insanların yönlendirilmesine, reklamlara yönlendirilmesine ve düşüncelerinde değişikliğe neden olabilir; örneğin 2016 Amerikan seçimlerinde kişisel verilerin çalınmasıyla oy verme davranışları manipüle edilmiştir.
- 23:53Kişisel Verilerin Korunması Kanunu
- Kanun, gerçek kişileri (ilgili kişi) kişisel verilerini işleyen gerçek veya tüzel kişilere karşı korur.
- Kişisel verilerin işlenmesi, toplanması, kaydedilmesi, depolanması ve aktarılması gibi işlemlerdir; istatistik veriler ise anonim veri olarak değerlendirilir.
- Veri sorumlusu, kişisel verilerin işleme amaçlarını belirleyen ve veri kayıt sisteminin kurulmasından sorumlu olan kişidir; gerçek kişiler, kamu kurumları, şirketler, dernekler ve vakıflar veri sorumlusu olabilir.
- 26:38Kişisel Verilerin Korunması İlkeleri
- Kişisel verilerin korunmasında hukuka ve dürüstlük kurallarına uygun, doğru ve güncel bilgilerin saklanması, belirli amaçlar için işlenmesi ve sınırlı olarak alınması ilkeleri benimsenir.
- Kişisel veriler, işlendikleri amaç için gerekli olan süre kadar muhafaza edilmelidir.
- Kişisel verilerin işlenmesinin ilk kuralı, ilgili kişinin açık rızasıdır; ancak fiili imkansızlık veya kişinin kendisi tarafından alenileştirilmiş olması durumlarında açık rıza olmadan da işlenebilir.
- 29:21Hassas Veriler ve Özel Nitelikli Veriler
- Hassas veriler, ırk, etnik köken, siyasi düşünce, felsefe inancı, dini, mezhebi gibi özelliklerini tasvir eden veriler ve biyometrik, genetik verilerdir.
- Hassas verilerin işlenmesi için ilgili kişinin açık rızası alınmalıdır; ancak sağlık ve cinsel hayat dışındaki özel nitelikli kişisel veriler, kanunlarda açıkça öngörülen hallerde rıza aranmaksızın işlenebilir.
- Özel nitelikli verilerin işlenmesi konusunda fazladan önlemlerin alınması gerekir ve bunun için Kişisel Verilerin Korunması Kurulu'nun 2018 yılında yayınlanan bir kararı vardır.
- 30:59Kişisel Verilerin Silinmesi ve Aktarılması
- Kişisel veriler, işlemekle alakalı neden ortadan kalktığında veri sorumlusu tarafından veya ilgili kişinin talebi üzerine silinmelidir.
- Kişisel veriler, ilgili kişinin açık rızası olmadan yurtiçinde ve yurtdışında üçüncü kişilere aktarılamaz.
- Kişisel veriler, ilgili kişinin açık rızası olmadan devrenin alınamaz.
- 32:37Kişisel Verilerin Korunması Kanunu
- Veri sorumlusu, kişisel verilerin hukuka aykırı işlenmesini ve erişilmesini önlemek ve verilerin muhafazasını sağlamak için gerekli güvenlik önlemlerini almak zorundadır.
- Veri sorumlusu, olası bir veri ihlali söz konusu olduğunda hemen durumu kuruma bildirmek zorundadır.
- Kişisel verilerin korunması kurumunun web sitesinden kanun metnine ulaşılabilir.
- 34:18Çevrimiçi Bilgi Bulma ve Değerlendirme
- Postmodernizm döneminde kişisel düşünceler, duygular ve inanışlar objektif gerçekliğin önüne geçebiliyor, bu nedenle bilginin doğruluğunu kanıtlamak zorlaşabiliyor.
- Bilgiye ulaşma kolaylığı yalan haberlerin yayılmasına da olanak sağlıyor ve bu durum demokratik katılım ve sosyopolitik katılımın gerçekleşmesini engelliyor.
- Sahte, yönlendirici veya manipülatif haberler troll ve bot hesapları, sosyal mecralarda yönlendirici içerik üretimi, ses ve görüntü manipülasyonları ve siber korsanlık faaliyetleri yoluyla yayılabilir.
- 36:50Bilgi Doğrulama Yöntemleri
- Haber doğrulama platformları (Teyit.org gibi) algoritmalarla gelen haberlerin doğruluğunu teyit ediyor.
- Dijital okuryazarlık seviyesinin arttırılması gerekiyor; bilgiyi tek kaynaktan almak yerine farklı kaynaklardan teyit etmek ve paylaşan kişinin güvenilirliğini değerlendirmek önemlidir.
- Resmi kaynaklardan da bilgi almak için yararlanılabilir, ancak önünüze gelen her internet sitesinden bilgi çekmemek gerekir.
- 38:52COVID-19 ve Bilgi Doğrulama
- COVID-19 ile ilgili tedavi, aşı veya ilaç bulunması konusunda hızlı haberler yayılabilir, ancak bunların güvenilir olup olmadığını öncelikle başka kaynaklarla teyit etmek gerekir.
- Bilgi doğrulama için okumak, çalışmak ve kendini geliştirmek önemlidir.
- 40:11Kişisel Verilerin Korunması Soruları
- Kişisel verilerin yanlış paylaşılması durumunda önce veriyi rızanızı aldığını iddia eden kişilere başvurup yazılı kanıt istemek, sonra kuruma başvurmak gerekir.
- Öğretmenlerin öğrencilerinin fotoğraflarını paylaşmak için velilerden yazılı izin alması gerekiyor.
- Velilerden alınan izin belgesinin (aydınlatma metni) ne amaçla kullanılacağı detaylı olarak belirtilmelidir.
- 43:59Kişisel Verilerin Korunması
- Bir katılımcı, forex firması ile iletişime geçtikten sonra sürekli arandığını ve bu durumdan rahatsız olduğunu belirtiyor.
- Herkesin verisi günümüzde altın değerinde olup, geleceği tasarlamak, stratejik kararlar almak ve pazarlama için kullanılıyor.
- Kişisel verilerin satılması gibi durumlarla karşılaşılabilir ve bu konuda kanun getirilmiş.
- 45:11Kişisel Verilerin Silinmesi
- Kişisel verilerin silinmesi için başvuru yapılabilir, örneğin "verimlerin bulunma sebebi sona erdi, lütfen kişisel verim silin" şeklinde.
- Başvuru yapıldığında cevap alınamazsa prosedürler ve kanunlar devreye girecek.
- Katılımcılar, Canan Hoca'ya mail adresinden ulaşabilirler.
- 46:29Sunumun Sonu
- Canan Hoca'ya yararlı bilgiler için teşekkür ediliyor.
- Katılımcıların her gün sorduğu soruların cevapları Canan Hoca tarafından verilmiş.