Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin Web Stüdyoları'nda sunduğu eğitim dersidir. Öğretmen, anayasa konularına hazırlık amacıyla ikinci üniteyi anlatmakta ve Başak adında bir öğrenciyle diyaloglar içermektedir.
- Video, devlet yapıları ve hükümet sistemleri konusunu kapsamlı şekilde ele almaktadır. İlk olarak devletin oluşması için gerekli kurucu unsurlar ve devlet biçimleri (monarşi, oligarşi ve cumhuriyet) açıklanmakta, ardından devlet yapıları (üniter, bölgeli, birleşik, federasyon ve konfederasyon) incelenmektedir. Son bölümde ise hükümet sistemleri (kuvvetler birliği ve kuvvetler ayrılığı ilkesi, meclis hükümeti, monarşi, diktatörlük, parlamenter, başkanlık ve yarı başkanlık sistemleri) detaylı olarak anlatılmaktadır.
- Öğretmen, ÖSYM sınavlarında çıkabilecek soru tiplerini örneklerle göstererek konuyu pekiştirmekte ve Amerika Birleşik Devletleri gibi örnekler üzerinden federasyon devlet yapısını açıklamaktadır. Video, bir ara verilerek devam edecektir.
- 00:10İkinci Ünite: Devlet ve Devlet Yapıları
- İkinci ünite konu başlığı "Devlet Yapıları, Biçimleri, Hüküm Sistemleri" olup, anayasa konularına hazırlık yapılacak.
- Devlet yapıları, devlet nedir, biçimleri neler ve nasıl oluşur konuları ele alınacak.
- 01:06Devletin Oluşması İçin Gerekli Kurucu Unsurlar
- Devletin oluşması için üç kurucu unsur gerekli: toprak parçası, millet ve egemenlik anlayışı.
- Toprak ve millet maddi unsurlar, egemenlik ise manevi unsur olarak değerlendirilir.
- Dil ve bayrak kurucu unsurlar değil, ek unsurlardır.
- 03:10Devlet Biçimleri
- Devlet biçimleri monarşi, oligarşi ve cumhuriyet olmak üzere üçtür.
- Monarşide egemenliğin kaynağı tek bir kişide (kral, padişah) bulunur, Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde mutlak monarşiden meşruti monarşiye geçiş yapılmıştır.
- Oligarşi, egemenliğin bir grup, zümre veya ailede toplanmış olduğu devlet biçimidir, Suriye'de Esad ve askeri zümre tarafından yönetildiği için oligarşik yapıya sahip olarak nitelendirilmektedir.
- Cumhuriyet, egemenliğin halka, millete tanındığı devlet biçimidir ve Türkiye'nin devlet biçimi 82 Anayasası'na göre cumhuriyettir.
- 06:47Devlet Yapıları
- Devlet yapıları tek yapılı devletler ve birleşik devletler olmak üzere ikiye ayrılır.
- Tek yapılı devletler üniter devlet ve bölgeli devlet olmak üzere ikiye ayrılır.
- Üniter devlette merkezi güç, yargı ve anayasa tek merkezde toplanır, Türkiye Cumhuriyeti üniter devlet yapısına sahiptir.
- Bölgeli devlette tek devlet sınırları içinde bir bölgeye özerklik tanınır, İspanya'nın Bask bölgesi, Kuzey Irak, Nahçıvan, Keşmir ve Sincan gibi bölgeler bölgeli devlet yapısına sahiptir.
- Birleşik devlet (federasyon) yapısında ana devlet ve federe devletler bulunur, federe devletler iç ilişkilerinde özgür olup kendi hukuk sistemleri ve yasaları vardır, ancak dış ilişkilerde ana devlet (federal devlet) söz sahibidir.
- 11:25Federasyon Devlet Yapısı
- Amerika Birleşik Devletleri (ABD) federasyon devlet yapısının en tipik örneğidir.
- ABD'de 52 eyalet bulunmakta olup, her eyaletin kendine ait hukuk sistemi, kolluk birimleri ve valileri vardır.
- Federe devletler uluslararası ilişkilerde ABD'nin tek gücü olarak davranırken, iç ilişkilerde özgür ve rahatlardır.
- 13:10Federasyon Devlet Yapısının Özellikleri
- Federasyonda tek bir anayasa kullanılır, ancak hukukta birlik yoktur; ceza kanunları, medeni borçlar ve ticaret kanunları eyaletler arasında farklılık gösterir.
- Federasyonda çift yapılı meclis vardır; eyaletlerin kendi meclisleri ve ABD'nin büyük senato meclisi bulunmaktadır.
- Federe devletler federasyondan çıkmak istese bile, hiçbir ülke kendi toprak bütünlüğünü bozmak istemediği için bu mümkün değildir.
- 16:18Federasyon Devlet Yapısına Sahip Devletler
- ABD, Rusya, Kanada, Almanya, Çin ve Arap Emirlikleri federasyon şeklinde yapılanmış devlet yapılarına sahiptir.
- 16:49Konfederasyon Devlet Yapısı
- Konfederasyon, ortak bir amaç, gaye ve menfaat birliği adına devletlerin bir araya getirdiği bir topluluktur.
- Konfederasyonda üye devletler istedikleri zaman bu yapıdan ayrılabilirken, federasyonda federe devletler ayrılamaz.
- Günümüzde dünyada konfederasyon yapı sergileyen bir devlet yoktur; eskiden Çekoslavakya, Yugoslavya ve SSCB gibi devletler konfederasyon yapısındaydı.
- 18:55Hükümet Sistemleri
- Hükümet sistemleri, devletin erkleri (yasama, yürütme ve yargı) arasındaki iletişim ve bağlantıyı kurgulayan sistemlerdir.
- Kuvvetler birliği sisteminde yasama ve yürütme tek bir yerde toplanmıştır; bu sistem meclis hükümeti, monarşi ve diktatörlük sistemlerini içerir.
- Kuvvetler ayrılığı sisteminde yasama ve yürütme birbirinden ayrılmıştır; bu sistem parlamenter, başkanlık ve yarı başkanlık sistemlerini içerir.
- Hukuk devletinde olması gereken sistem kuvvetler ayrılığı ilkesini benimseyen sistemdir; kuvvetler birliği hukuka aykırıdır.
- 22:34Meclis Hükümeti Sistemi
- Meclis hükümeti sisteminde yasama ve yürütme tek bir merkezde, tek bir yerde toplanmıştır.
- Bu sistem hukuka aykırıdır çünkü yasama organı meclisi, yürütme kanadında bakanlıklar ve icra vekilleri bulunmaktadır.
- Meclis bakanları seçer, göreve getirir ve görevden alır, bu nedenle yürütme kanadı sesi soluğu çıkamaz.
- 23:57Meclis Hükümeti Sisteminin Özellikleri
- Meclis hükümeti sisteminde yasama yürütmeyi denetleyebilirken, yürütme yasamayı denetleyemez.
- Bakanlar kurulu, hükümet veya kabine yoktur, bu nedenle bakanların bireysel sorumlulukları vardır.
- Yasamayı kimse dağıtıp pes edemez, çünkü en üstün organ yasamaydı ve ancak kendi kendini dağıtıp feshedebilirdi.
- 25:39Meclis Hükümeti Sisteminde Devlet Yönetimi
- Bu dönemde başbakan, bakanlar kurulu ve cumhurbaşkanı yoktur.
- Meclis başkanı aynı zamanda devletin başkanıydı ve ilk meclis başkanı Mustafa Kemal Atatürk'tü.
- 21 Anayasası döneminde bu sistem uygulanmış, sonra terk edilmiştir.
- 27:07Diğer Kuvvetler Birliği Sistemleri
- Monarşide yasama ve yürütme yürütmeden toplanır, Osmanlı Devleti'nde vezir ve vezir-i azam padişah'tan birlikte yürütürlerdi.
- Diktatörlükte yasama ve yürütme tek bir kişide toplanır, tarihte Lenin, Stalin, Adolf Hitler, Saddam ve Kuzey Kore'deki Kim Jong-un gibi örnekler vardır.
- Bu sistemler kuvvetler birliğini benimseyen kümes sistemlerdir.