Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir konuşmacının deizm fikri, insanın kainat içindeki konumu ve vazifesi hakkında yaptığı dini bir sohbet formatındadır. Konuşmacı, Emre, Nuraniyet ve Yunus gibi kişilerle diyalog halinde konuşmaktadır.
- Videoda öncelikle deizm fikri, ateizm ve agnostizm arasındaki farklar açıklanmakta, ardından Allah'ın kayyumiyeti, kainatın düzenli yapısı ve insanın kainat üzerindeki konumu ele alınmaktadır. Konuşmacı, insanın maddi olarak küçük olmasına rağmen vazife itibariyle yeryüzünün sultanı olduğunu, Risale-i Nur'un "Yirmiüç Söz" eserindeki görüşleri aktararak anlatmaktadır.
- Sohbet, insanın dört farklı hayat mertebesi (cemadat, nebatat, hayvanat ve melek hayatı), Allah'a ubudiyet ve enaniyet arasındaki farklar, "ahsen-i takvim" kavramı ve insanın Allah'ın beklentilerine uygun şekilde en güzel kıvama gelmesi gibi konuları da içermektedir. Konuşmacı, günlük hayattan örnekler ve hadis anlatımlarıyla insanın kainat üzerindeki vazifesinin önemini vurgulamaktadır.
- Ateizm, Deizm ve Agnostizm
- Ateizm, bir yaratıcı olmadığını iddia ederken, deizm ateizmin mantıksız olduğunu anlayarak "B planı" olarak sahneye çıkar.
- Deizm, bir yaratıcı olduğunu ancak dünya ile alakası olmadığını, yarattıktan sonra çekip gittiğini ve hesap sormayacağını savunur.
- Agnostizm ise Allah'ın var olup olmadığı konusunda bilinemezlik iddiasında bulunur.
- 00:32Deizmin Doğuşu ve Temel İddiaları
- Ateizm yıllar içinde mantıksız olduğu anlaşılarak popülaritesini kaybetmiş, bu nedenle deizm ortaya çıkmıştır.
- Deizm, koca kainatı yaratan yaratıcının insanların yaptıklarıyla ilgilenmediğini savunur.
- Deizmin önermeleri arasında "Allah vardır ama dinler yoktur" ve "Allah kainatı yasalara bağlamıştır" ifadeleri yer alır.
- 02:39Deizmin Mantıksal Çelişkileri
- Deizm fikrinde, yaratan var olduğu kabul edilirken, dünya ile alakası olmadığı ve ilgilenmediği iddia edilir.
- İnsanın bir amacı olmadığı iddiası, her parçasının bir amacı olan bir varlığın kendisinin bir amacı olmaması mantıksızdır.
- Allah kainatta her şeye bir amaç vermişse, fikir ve akıl cihetinde düşünebilen en güzel sanatı olan insanı başıboş bırakmaz.
- 04:10Vücuttaki Organların Amacı
- Vücuttaki organların bir amacı vardır; örneğin karaciğer vücuttan çıkarıldığında vücut sistemi çöküyorsa, karaciğerin bir amacı vardır.
- İnsan kainatta başıboş olacak fikri mantıksızdır.
- Tiroid bezi, vücudun boynunun önünde yirmi gram ağırlığında, kelebek şeklinde bir organ olup, vücuttaki tüm düzen tiroid bezinin salgıladığı hormonlarda saklıdır.
- 04:55Tiroid Bezi ve Vücut Dengesi
- Tiroid bezi, kalp atım sayısı, solunum, bağırsak hareketleri, oksijen tüketimi, ısı üretimi, metabolizma düzeni ve doğurganlık gibi birçok vücut fonksiyonunu T3 ve T4 hormonları ile düzenler.
- Tiroid bezinin salgıladığı hormon miktarı vücutta anlık müdahale gerektirir, bu nedenle karaciğer tarafından parçalanmaması için proteinlere bağlı şekilde gezer.
- Bir hormonun vücuttaki en ince dengesinin ayarlanması bile sürekli müdahale gerektiriyorsa, bu durum Allah'ın varlığını gösterir.
- 06:47Organların Amacı ve Gözün Hikmeti
- Organların bir amacı varsa, başıboş bırakılmadığının delili amaç verilmesidir.
- Bazı fikirler gözün insanda ilk olduğu dönemde görmek için değil, sonradan görme işini yaptığını iddia eder, ancak bu fikir göz gibi vazifeli bir şeyin kasıtlı konulmama ihtimalini reddeder.
- Memeliler sınıfında tek gözlü bir varlık yoktur çünkü iki göz, derinlik hissini verir; tek göz olursa derinlik hissi kaybolur.
- 09:15Derinlik Hissi ve Matematiksel İspat
- Derinlik hissi matematikte sinüs teoremi ile ispatlanır; üçgenin üç köşesi gözlerimiz, üçüncü köşe ise uzaklığını anlamaya çalıştığımız cisimdir.
- İki göz sayesinde sinüs teoremi ile süperpoze yapılarak derinlik hissi anlaşılmaktadır.
- Araba kullanırken mesafe hissi veya boksörün yumruk atarkenki tavrı gibi ani ve defi tavırlar, iki gözün var olmasıyla mümkün olmaktadır.
- 10:11Maddecilik ve Deizm
- Maddecilik (ateizmin bir şubesi) yapıları görür ama sanatkarı görmez; binayı kuran var der ama hücrenin ustası yok der.
- DNA'daki programı görür ama programcıyı inkar eder, kainatın ince programda genişlediğini görür ama bunun bir yazılımcısı, programcısı yoktur der.
- Deizm, Allah'ın yarattığını, bıraktığını ve işlere karışmadığını iddia eder; bir düzenin devamlılığı için düzeni kuranın devamlılığı şarttır.
- 13:36Nispeti Kayyumiyet
- Nispeti kayyumiyet, her şeyin Allah ile var olması demektir.
- Kainatı yaratmış, saat gibi çalıştırmış, sonra da bırakmış gitmiş olamaz çünkü mahlukatın kendisini devam ettirebilecek bir gücü yoktur.
- Kainatta bir an nispeti kayyumiyet kesilse yıldızlar, gezegenler tespih taneleri gibi düşer.
- 14:19Allah'ın Kayyum Olması ve Şiddet-i Zuhur
- Allah'ın kayyum olarak olmasının zorunluluğunu fark edemiyoruz, buna şiddet-i zuhur denir.
- Allah o kadar hummalı bir şekilde yaratıyor ve salisesine kadar müdahale ediyor ki, olayları şiddet-i zuhurundan göremiyoruz.
- Floresan ampul saniyede elli kez kendisini kırpıp açıyor, ancak o kadar şiddetli hareket ediyor ki boşlukları göremiyoruz.
- 14:53Sistem ve Kayyumiyet
- Floresanın hareketliliğine devam edebilmesi için elektriğin devamlı gelmesi gerekir, ampul çalışıyorsa Keban Barajı onun kayyumu demektir.
- Sinema kameralarından sahneye gelen ışık sayesinde film hareket etmektedir, ışık kesildiği anda film göremezsiniz.
- Bu anlatım kainattaki bütün işleyişi, karaciğer, göz, tiroid bezini, gezegenlerin ve zerrelerin birbirine engel olmadan dönebilmelerini kapsar.
- 15:46Sistem ve Güncellemeler
- Audi fabrikasında araçlar bantlara bindirip üretiliyor, mühendisler gittiğinde bantlar araçları üretmeye devam eder.
- Kainatta üretilen kar tanesinin bile bir tanesi bir diğerine benzememektedir, sistemdeki bütün parçalar o kadar hızlı değişiyor ki bir sonra doğan insan ile bir önce yaratılan insanın parmak izleri bile birbirine benzemiyor.
- Sistemde sürekli güncelleme varsa güncelleyenin aktif olması gerekir, yazılım mühendisi nöbet verirken bile 24 saat ulaşılabilir olması gerekir.
- 17:15Kainattaki Sürekli Güncellemeler
- Dünyada sisteme saniyede üç bebek giriyor, her biri huyu, yüzü ve parmak izi farklı.
- Günlük 250 bin tane bebeğin her birisi güncel bir şekilde sisteme giriyor, yaratılan hayvanlar, karıncalar, bitkiler, pırasalar, mandalinalar, limonlar da birbirine benzemeyen bir sistemde.
- Limonda aynı yapı taşları varken (oksijen, hidrojen, karbon, azot) neden karpuz değil, Allah mürekkebe divitle batırıyor, limon yazıyor, batırıyor, armut yazıyor.
- 18:09Hayat ve Hayatlandırma
- Sürekli sisteme giren bebeklerde hayat var, bebeğin en küçük yapı taşına kadar inildiğinde maddede hayat yoktur.
- Maddede hayat yoksa hayatlandırma faaliyeti de olamaz, bebekte hayat vardır, birisi daimi ona hayat vermek zorundadır.
- Bir an boşluk kalmadan birisinin "Hay" ismini ona tecelli ettirmesi zorunludur.
- 19:00Termodinamiğin İkinci Yasası ve Sistem Korunması
- Su moleküllerini birbirine bağlayan hidrojen bağları saniyede yüz milyar kere kopup bağlanıyor, suyun sıvı olma sebebi budur.
- Termodinamiğin ikinci yasası olan entropiye göre madde ve enerji gittikçe düzensiz hale gelmek zorundadır.
- Kainatta sistem korunuyor, bu ancak müdahale edeni gösterir çünkü sistem milyarlarca yıldır korunuyor.
- 20:04İnsanın Kainattaki Konumu
- İnsan maddeten değeri çok küçüktür; kasaptaki et kadar pahalı değildir ve hiçbir şekilde kullanılmamaktadır.
- İnsan ekolojik dengeden çekildiğinde daha iyi çalışır, ancak sisteme zarar verir.
- İnsan maddeten hiçbir kıymeti olmayan bir varlıktır.
- 20:53Kainatın Büyüklüğü
- Dünya toplu iğnenin ucu gibi bile gözükmeyen bir varlıktır; çapı 12.732 kilometre iken, güneş dünyadan 1.300.000 kat daha büyüktür.
- Jüpiter'in içine bin tane dünya sığabilirken, güneşin içine bin üç yüz tane Jüpiter sığabilir.
- Samanyolu galaksisinde yaklaşık 400 milyar yıldız bulunur ve galaksinin çapı 100.000 ışık yılıdır.
- 24:02Evrenin Boyutu
- Bilinen evrenin çapı 93 milyar ışık yılıdır.
- Kainattaki sistemin muntazam dönmesi ve genişlemesi için mevcut kütle yeterli değildir, kainatın %95'i kadar karanlık enerji vardır.
- İnsan maddeten çok küçüktür ve kainatta gözükmez bir noktada bulunur.
- 25:38Deizmin Kaynağı
- Deizmin amacı önemli sorumluluktan ve vazifeden kurtulmaktır.
- Allah'ın insanı gördüğünü düşünmek, haram, günah, namaz ve zekat gibi konuları kabul etmek ve nefsin hayvani hürriyetini kısıtlamaktır.
- İnsan tarihte ilk kez kendisini değerli ve kibirli şekilde ortaya koyan bir varlık olarak, vazife ve sorumluluk konusunda kendisini zelil düşürmektedir.
- 29:28Allah'ın İnsanla İlgilenmesi
- Allah'ın bir insanla ilgilenmesini kudreti, ilmi veya vakti yetmezliği engelleyebilir mi?
- Nuraniyet sırrı sayesinde Allah bütün engelleri kırıp geçer; bir mumun bin aynaya yansıması gibi, Allah da bir güneş gibi her şeye ışık vurabilir.
- Allah galaksileri yaratmakla sinek yaratmak arasında hiçbir fark görmez ve sinek yaratmadaki teşekkür hakkını başkalarına bırakmaz.
- 31:16Allah'ın İnsanlara İlişkin Vazifesi
- Marifetli aşçılar masadaki her şeyin teşekkürünü başkasına bırakmaz çünkü gücü yettiği için, Allah'ın insanla ilgilenmesine engel yoktur.
- Allah için zerre sinek yaratmak ile ağrıdan yaratmak arasında hiçbir fark yoktur, istediği ile ilgilenir.
- Allah gerçekten bize şah damarımızdan daha yakın olup, başka varlıkların yanında da olması benim yanımda daha az olması demek değildir.
- 32:36İnsanın Vazife ve Madde İlişkisi
- Deizmin düştüğü hata, maddenin basit olduğunu kabul etmesine rağmen kendisine vazife itibariyle bakmayı unutmasıdır.
- İnsan madde itibariyle küçük olsa da vazife itibariyle yeryüzünün sultanıdır; güneşler, yıldızlar, çiçekler ve sular onun için yaratılmıştır.
- Dil, insanın tüm mevcudatta bulunan hazineleri keşfedebilmesi için takılmış bir anahtar gibidir.
- 34:23Vazife ve Sorumluluk
- İnsanlar eleştiri yaparken edilgen cümleler kurarak sorumluluğu üstünden düşürmeye çalışırlar.
- Hiçbir müslümanın başka müslümana karşı "şu yapılmalı" cümlesini kurma hakkı yoktur çünkü hiç kimse bu hizmetlerde seyirci olarak vazifelendirilmemiştir.
- Sahabenin iman ettikten sonra ilk cümlesi "şimdi bize hangi vazife düşer" olmuştur, bu da temiz bir imanın yeryüzünde nasıl sorumlu ve görevli olduklarını anlayabilecek temizlikte olduğunu gösterir.
- 37:45İslam'da Şerrin Aslı
- İslam'da şerrin aslı yanlışı yapmaktan değil, doğruyu yapmamaktan doğar.
- Hayrı yapmamakla şerleri yapıyorlar çünkü mehalik ve şer tahribat devinden olduğu için illetleri mevcuttur.
- Yeryüzünde gördüğümüz hiçbir şeyde kudret yoktur; kuşun uçmasında, şeftalinin büyümesinde, bir insanın elini kaldırmasında Allah'ın kudretiyle yaratılıyor.
- 39:27İnsanın İradesi ve Meyli
- İnsanın iradesi ve meyli çok küçüktür, gözü çevirmek bile iktidar değildir.
- Allah, insanın meyline göre istediği şeyi yaratır, bu meyle bir tasarruf hakkı vardır.
- İmam Maturidi ve İmam Eş'ari, insanın vücudu olmadığından dolayı "emri itibari" olarak tanımlamışlardır.
- 40:11İtibari Kıymet Kavramı
- Altın kıymetli olsa da kağıt paranın kendisi kıymetli değildir, merkez bankası itibar ettiği için kıymet verilir.
- "Üst" ve "alt" kelimeleri de itibari bir söylemdir, çünkü bir şeyin üstünde veya altında olması itibar edilerek belirlenir.
- İnsanın iktidarı çok küçük olduğundan, nasıl günah işleyebileceği sorusu ortaya atılır.
- 41:17Şerrin Gerçek Anlamı
- Şerrin aslı yapmakta değil, yapmamakta olduğundan, yani meyletmemekte olduğundan dolayı yapmayarak büyük günahlar işlenir.
- Şerrin aslı ve hakikisi yanlışı yapmaktan değil, doğruyu yapmamaktan doğar.
- İnsan irade ile şer yapmaz, terk ile şer yapar.
- 42:39Süveyş Kanalı Krizi Örneği
- 2021 Mart ayında Ever Given isimli konteyner gemisi Süveyş Kanalı'na oturdu ve bir hafta kanalın kullanılamaması 10 milyar doların üstünde zarar yarattı.
- Kaptan, 15 dakika dümeni bırakıp dinlendiği için bu büyük zararı yarattı, şer burada yapmayıp terk ettiğinde ortaya çıktı.
- Vazifesini terk ederek şer işledi, bu da bir Müslüman kulluğunun anlamadığında ahirette karşılaşacağı yıkımı gösterir.
- 44:39İnsanın Vazifesinin Önemi
- Yeryüzünde insandan başka cehennemle tehdit edilen, cennetle mükafat verilen bir mahluk daha yoktur.
- Mükafatın yoğunluğu ve cezanın şiddeti, insanın vazifesinin büyüklüğünü gösterir.
- İnsan, kainattaki kaptanlık vazifesi itibariyle çok önemlidir, çünkü yeryüzünde bütün mevcudat bu geminin sakinleridir.
- 46:17Fıtrat ve Vazife
- Allah'ın bize takdir ettiği vazife dışarıda değil, içeride, fıtratımıza yazılmıştır.
- Nefis, doğru olanı mı yapayım, kolay olanı mı diye sorgular, bu kader okumalarındaki en zor sorulardan biridir.
- Evliya asfiya mukarrabin, fıtratlarındaki vazifeyi doğru okudu ve kendilerini yapmaya mecbur bildi.
- 47:38Vazife ve Ahiret
- Bu dünyaya doktor, öğretmen, mühendis gibi mesleklerle gelmek değil, asıl vazifemiz olan kulluğu öğrenmek için geldik.
- Ahirete giden doktor yoktur, bu meslekler dünyada boş kalıp sıkılmayalım diye Allah'ın itibari olarak verdiği mesleklerdir.
- Vazifesinin ne kadar yaptığından hesaba çekilecek ama daha vazifesinin olduğunu bu manayı bilmeden giden var, bu çok acı bir durumdur.
- 49:55İnsanın Kainattaki Konumu
- İnsan maddi olarak hiç olsa da, vazife ve mertebe açısından bütün kainat için yaratılmıştır.
- İnsan, kainatın dikkatli bir seyircisi, hikmetli mevcudatın konuşan dili ve kitab-ı alemin anlayışlı bir mütalaacısıdır.
- Muhattap kitaptan önce gelir ve yazılır; insan kainat kitabından evvel yazılmıştır.
- 55:29İnsanın Vazifeleri
- İnsan, tesbih eden mahlukatın hayretli bir nazırı, diğer varlıkların ibadetini gözlemleyen kişisi ve ibadet eden masnuatın hürmetli bir ustabaşısıdır.
- İnsanın dört hayat mertebesi vardır: cemadat (cansız), nebatat (bitki), hayvanat ve melek hayatı.
- İnsan bazen cemadat, bazen nebatat, bazen hayvan hayatı yaşar, bazen de melek hayatı yaşar.
- 56:53İnsanın Gerçek Durumu
- İnsan nebati cismaniyetin cihetiyle anlaşılıyor ve hayvani nefsin itibarıyla ele alındığında küçücük kalır.
- Deizmin fikri, insanın ceset olarak basit ve başıboş olduğu düşüncesinden gelir.
- Allah'a merbudiyetin itibariyle insan yeryüzünde sultandır, ancak bazı insanlar bu vazifeleri görmezden gelir.
- 58:30Vazife ve Ölüm
- Ölüm, vazifenin bitmesi demektir; zahiri sebeplerde enteresan gözükse de hakiki cihette vazifenin bitmesiyle son bulur.
- Nefes geldiği müddetçe vazife de gelir.
- Kabre tek başımıza girip en ufak zerreden hesap verebileceğimizi anlayamıyoruz.
- 1:00:10İnsanın Sultanlık Durumu
- İslamiyet'in terbiyesiyle insaniyet cihetinde tekemmül eden insan, cesetten cisimden çıkarıp vazifeye getirilir.
- Gazze'de bir anne yedi evladını şehit verip "daha olsun Allah için yeter ki razı olsun onları da şehit veririm" diyerek Allah'ın himayesinde olduğunun ispatı gösterir.
- Bu duygular, Allah'ın himayesinde olan kişinin kainata sultan olup kainatın dilenciliğinden kurtulduğunu gösterir.
- 1:02:00İnsanın Küçüklüğü ve Büyüklüğü
- İnsan cüziyetin içinde bir küllisin, yani ufaksın ama bütün mevcudatı temsil eden bir büyüklüğün var.
- Namaz gibi ibadetlerde, ufaksın ama bütün mahlukatın ibadetini Allah'a sunmaya gittiğin bir secde vardır.
- Ceset olarak küçüksün ama vazife ve mertebe olarak alemler geride kalıyor senin yanında.
- 1:02:36Vazife ve İhlas
- Çocuğunu sabah namazına kıyamayarak asıl kıyıyorsun, çünkü onu toprağa ekmediğinde kayısı çekirdeğinin odun parçasına bırakıyorsun.
- İnsan kendisine acıyarak vazife almıyor, "ben yapmayın başkası yapsın" diyerek vazifeyi başkasına bırakıyor.
- İhlas problemimiz var, Allah ile arasındaki ilişkiyi göremeyecek kadar topluma indirgemişiz.
- 1:05:04Kalp Çekirdeği Metabı
- Kalp çekirdeği böyle bir terbiye görmezse, kuru bir çekirdek kalarak nura inkılap edinceye kadar ateş ile yanması lazımdır.
- Çekirdeğini kurutursan yanıp kül olursun.
- Cismin küçük, vazifen tarifsiz, hakaretin içinde perişan, o makamın büyük ve daire-i nezaretin geniş bir nazırsın.
- 1:06:02Dünyanın Hane Olarak Görülmesi
- Rabb-i Rahimim dünyayı bana bir hane yaptı.
- Ay ve güneşi o haneme bir lamba, baharı bir deste gül, yazı bir sofrayı nimet ve hayvanı bana hizmetkar yaptı.
- Nebatatı o hanemin ziynetli levazımatı yapmıştır.
- 1:06:25Dünyanın Yaratılışı ve İnsanın Vazifesi
- Dünya güneşten kopmuş gaz parçası olarak yaratılmış, Allah onu sıvı hale getirip katılaştırmıştır.
- Dünyanın her yeri sıvı veya demir olsaydı insan yaşayamazdı, biraz sıvı, biraz toprak, biraz demir olması ve atmosferle örtülmesi gerekir.
- İnsanın vazifesinin en üst seviyesi "ala-yı iliyyin" (ubudiyet) olarak adlandırılır ve kullukla çıkılır.
- 1:08:29İnsanın Mertebeleri ve İman Meselesi
- İnsanın mertebe olarak en düşük seviyesi "esfel-i safilin" (cehennemin dibinin dibinin dibidir) olarak adlandırılır ve enaniyet (küfür) ile ilgilidir.
- Ubudiyette Allah'ın nasıl razı olacağını anlamaya çalışırken, enaniyette "namaz, oruç bize yeter" diyerek nefsin istediği gibi yaşanır.
- İnsanın ala-yı iliyyine çıkarken en güzel hale gelmesine "ahsen-i takvim" denir ve bu Allah'ın kulunu görmek istediği durumdur.
- 1:11:16Cehennemden Cennete Giren Kişi Hikayesi
- Cehennemden çıkıp cennete en son giren kişi Allah'ın huzuruna getirildi ve Allah ona gözünün ve gönlünün ihata edebildiği her şeyi verdi.
- Allah kuluna iki tane daha dünya verdi, kul şaşırıp "radiytu billah" (senden razıyım) dedi, Allah ise ona on kat dünya verdi.
- Dünyadaki ticaret faniyi bakiye çevirme ticareti olarak tanımlanır ve insanların iman meselesinin yeterli ölçüde anlaşılmaması ruhların beslenip tatmin olmamasına neden olur.