Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, DASK (Doğal Afet Sigortaları Kurumu) tarafından hazırlanan bilgilendirici bir deprem belgeselidir. Belgesel, depremlerin oluşumu, türleri ve Türkiye'deki deprem tarihi hakkında bilgiler sunmaktadır.
- Video üç ana bölümden oluşmaktadır: İlk bölümde depremlerin oluşumu, türleri ve Türkiye'deki deprem tarihi anlatılmaktadır. İkinci bölümde DASK'ın amacı, işleyişi ve 3 Şubat 2012 Afyon Sultandağı depremi örneği üzerinden sigorta yaptırmış ve yaptırmamış kişilerin deprem sonrası durumları karşılaştırılmaktadır. Son bölümde ise DASK'ın hizmetleri ve deprem olacak gerçeğini kabul ederek uygulanması gereken dört temel öğreti (güvenli yapılar, eğitim, doğal afet sigortaları grubu ve zorunlu deprem sigortası) vurgulanmaktadır.
- Belgesel, Türkiye'nin deprem ülkesi olduğunu vurgulayarak, 2000'den itibaren uygulanan zorunlu deprem sigortasının önemini ve sigorta yaptırmış kişilerin deprem sonrası hasar ödemelerini alabildiği, sigorta yaptırmamış kişilerin ise maddi ve manevi zorluklarla karşılaştığı bilgisini paylaşmaktadır.
- 00:36Dünya ve Depremlerin Oluşumu
- Dünya, uzayda meydana gelen dev bir patlamadan birkaç milyar yıl sonra oluştu ve en ağır maddeler içe doğru çökerek çekirdeği, daha düşük yoğunluktaki maddeler ise çekirdeğin çevresindeki katmanları oluşturdu.
- Yeryüzü sürekli değişime uğruyor ve bu değişimler çok yavaş olduğundan ancak özel bilimsel yöntemlerle saptanabiliyor.
- Depremler oluş nedenlerine göre değişik türlere ayrılır; dünyada yaygınca görülen ve büyük hasarlara yol açabilen depremler tektonik depremlerdir.
- 01:50Tektonik Depremlerin Oluşumu
- Levhalar, dünyanın sıcak lav durumundaki ergimiş kayalardan oluşan bölümünün üzerinde devamlı hareket eder ve takıldıklarında birbirlerinin hareketini engelleyen levhalar arasında sürtünme başlar.
- Levhaların birbirine sürtünmesi sırasında büyük kaya kütlelerinin arasında kalan fay dediğimiz zayıf yerler zorlanır ve buralarda gerilme enerjisi birikir.
- Zorlanma ve sürtünmenin etkisiyle kısa bir zaman içinde çok şiddetli bir kırılma hareketi ortaya çıkar ve bu tektonik depremlerdir.
- 02:32Diğer Deprem Türleri
- Volkanların patlaması sonucu meydana gelen depremler volkanik depremler denir, yanardağlarla alakalı olduklarından yereldirler ve önemli hasarlara yol açmazlar.
- Türkiye'de aktif yanardağ olmadığı için volkanik depremler olmaz.
- Yer altındaki mağara, maden galerileri, tuz ve cipsli arazilerde erime sonucu oluşan boşlukların tavan bloğunun çökmesiyle oluşan depremlere çöküntü depremleri denir, etkileri yerel olup, enerjileri azdır.
- 03:26Türkiye'deki Depremler
- Türkiye'deki depremlerin büyük bir çoğunluğu tektonik kaynaklı depremlerdir ve enerjileri büyük, tahribatları geniş alanlarda olan depremlerdir.
- Bilim adamları bir depremin nerede ve ne büyüklükte olacağını tahmin edemezler, depremler genellikle gerilmenin biriktiği ve çok sayıda etken fayın yer aldığı levha sınırları üzerinde ya da yakınında meydana gelir.
- Bilim adamları yeryüzünde her yıl yaklaşık olarak sekizyüzbin deprem olduğunu tahmin ediyor, bunların büyük bir bölümü insanlar tarafından fark edilemeyecek kadar hafif şiddette olur.
- 04:18Deprem Etkileri ve Ölçümü
- Deprem sırasında yer sarsılmaya başladığı zaman binalar her yöne doğru dengesiz bir şekilde sallanır ve şiddetli bir deprem sırasında çöken duvarlar, çatılar ve bacalardan kopan tuğlalar, beton blokları ve kırılan camlar büyük bir gürültüyle çevreye saçılır.
- Aynı büyüklükte iki deprem, nerede meydana geldiklerine bağlı olarak çok farklı etkiler yaratabilir; sağlam bir zeminde yapılmış bina ile kötü bir zeminde yapılmış bina arasındaki deprem enerjisinin iletilmesi çok farklı olur.
- Depremler sismograf adı verilen aletler tarafından ölçülüp kaydedilir, sismografların olmadığı dönemlerde depremin ölçüsünü belirlemek amacıyla depremlerin etkileri sınıflandırılmış ve şiddet adı verilen ölçek ortaya çıkmıştır.
- 05:35Deprem Şiddeti Ölçeği
- Deprem şiddetleri oniki grupta incelenebilir; bir, iki, üç ve dört şiddetindeki depremler genelde hissedilmez, binalar ve eşyalar zarar görmez.
- Şiddet beş olduğunda mutfak eşyaları ve pencere camlarından bir kısmı kırılabilir, altı şiddetinde sıva çatlakları oluşur, pencere camları ve cam eşyalar kırılır, ağır eşyaların bir kısmı yerinden oynar.
- Şiddet yedi olduğunda ayakta durmak zorlaşır, asılı cisimler düşer, kerpiç, taş gibi malzemeden yapılmış zayıf yapılarda çatlak ve hasarlar oluşur, sekiz şiddetindeki depremlerde araba kullanmak zorlaşır, iyi işçilik, harç ve tasarımlarla yapılmış yapılarda hasar olmaz.
- 07:19Tarihsel Depremler
- 20. yüzyıldaki en büyük depremlere baktığımızda çoğunun Pasifik bölgesinde olduğunu görürüz, sismik moment büyüklüğü açısından tarihteki en büyük deprem 22 Mayıs 1960'ta meydana gelmiş Şili depremidir (büyüklüğü 9,50).
- Can kaybı açısından bakıldığında tarihsel kayıtlardaki en büyük felaket, bir milyon yüz bin kişinin hayatını kaybettiği Mısır ya da Suriye'de olduğu sanılan 1201 yılındaki depremdir.
- Son on yıl içindeki en büyük felaket ise 20 Haziran 1990 tarihinde İran'da meydana gelen 7,70 büyüklüğündeki depremdir (50 bin kişi hayatını kaybetmiş, 100 bin kişi yaralanmış, 500 bin kişi de evsiz kalmıştı).
- 08:55Türkiye'nin Deprem Riski
- Türkiye'nin üzerinde yer aldığı Kuzey Anadolu Fay Hattı, doğuda Karlı Ovayla batıda Mudurnu Vadisi arasında doğu-batı doğrultusunda bir yay gibi uzanır ve uzunluğu yaklaşık 1200 kilometredir.
- Türkiye'de meydana gelmiş depremlerin tarihçesine baktığımızda Kuzey Anadolu Fay Hattının ne kadar aktif olduğunu görebiliriz; 14 Eylül 1509 yılında İstanbul'da meydana gelen depremde yaklaşık 5 bin kişi hayatını kaybetmiş, 15 bin kadar kişide yaralanmıştır.
- Cumhuriyet dönemimizdeki depremlere baktığımızda büyüklüğü 5,50'in üzerinde 80'e yakın depreme rastlıyoruz; 1939 yılında Erzincan'da 5,90 büyüklüğünde bir deprem olur, yaklaşık 43 kişi hayatını kaybeder.
- 11:07Türkiye'deki Önemli Depremler
- 21 Kasım 1939'da Cumhuriyet tarihinin en büyük depremi meydana gelir, Richter ölçeğine göre 7,90 büyüklüğündeki bu depremde yaklaşık 33 bin kişi hayatını kaybetmiş, 117 bin konutsa ağır hasar görmüştür.
- 1 Şubat 1944'te Kastamonu, Ankara, Bolu deprem olur, çok geniş bir alanda meydana gelen ve 7,20 büyüklüğünde olan bu deprem sonucunda yaklaşık 3.960 vatandaş hayatını kaybederken, 21 bine yakın konut ağır hasar görür.
- 17 Ağustos 1999 tarihli Kocaeli depremi ve üç ay sonra 12 Kasım 1999'da Düzce'de meydana gelen 7,20 büyüklüğündeki deprem çok büyük neden oldu, binlerce insan bir gecede evlerinden oldu, sokaklarda yaşadılar.
- 13:43Türkiye'nin Deprem Riski ve Sigorta
- Son altmış yıl içerisinde doğal afetlerin yol açtığı yapısal hasar istatistikleri dikkate alındığında bu tür hasarların üçte ikisinin deprem nedeniyle meydana geldiği görülmektedir.
- Şu anda geçerli bulunan deprem bölgesi haritası esas alındığında Türkiye topraklarının %96'sının farklı oranlarda tehlikeye sahip deprem bölgesi içerisinde olduğu ve nüfusun %98'inin bu bölgelerde yaşadığı görülmektedir.
- 17 Ağustos Kocaeli depreminden sonra yapılan yasal düzenlemelerle depremin meskenlerde yaratacağı maddi zararları tazmin edebilmek amacıyla 27 Eylül 2000 tarihinden itibaren devlet tarafından zorunlu deprem sigortası uygulamaya kondu ve bu sigortayı sunmak üzere Doğal Afet Sigortaları Kurumu kuruldu.
- 14:49Zorunlu Deprem Sigortası Sistemi
- Devlet ve sigorta sektörü işbirliği ile oluşturulan yeni sigorta sistemi, belediye sınırları içindeki konutları depreme karşı sigorta güvencesi altına almayı amaçlamaktadır.
- Sistem, yurt içinde risk paylaşımını sağlamak, deprem hasarlarının mali yükünü uluslararası piyasalara dağıtmak ve devletin depremlerden kaynaklanan mali yükünü azaltmayı hedeflemektedir.
- Zorunlu deprem sigortası, vatandaşlardan toplanan küçük primler karşılığında konutların sigorta yaptırılmasına ilişkin bir sistemdir ve DASK'ın hasar ödeme kapasitesi kısa sürede bir milyar doların üzerine çıkmıştır.
- 16:17Zorunlu Deprem Sigortasının Faydaları
- Zorunlu deprem sigortası, büyük bir güvence satın almayı sağlar.
- Uzun vadeli bir fon yaratır ve bu birikimler sayesinde uzun vadeli bir çözüm sunar.
- Küçük primlerle, ev hasar görmese bile hasar gören insanlara yardım etme imkanı sağlar.
- 16:43Sigorta Sahiplerinin Deneyimleri
- 3 Şubat 2012 Afyon Sultandağı depreminden önce DASK zorunlu deprem sigortası yaptıranlar, deprem sonrası sigorta sayesinde maddi destek almışlardır.
- Sigorta sahipleri, günlük bir ekmek parası gibi düşük primlerle büyük bir güvence sağladıklarını belirtmişlerdir.
- Sigorta şirketleri, deprem sonrası kısa sürede (6-7 gün) hasar ödemelerini yaparak vatandaşların acısını paylaşabilmeyi sağlamışlardır.
- 21:19Sigorta Yapmayanların Durumu
- 3 Şubat 2012 Afyon Sultandağı depreminden önce DASK zorunlu deprem sigortası yaptırmayanlar, deprem sonrası evlerine girememiş ve çadırlarda yaşamak zorunda kalmışlardır.
- Sigorta yapmayanlar, ekonomik sıkıntılar yaşamış ve evlerini kendi imkanlarıyla güçlendirmek zorunda kalmışlardır.
- Sigorta yapmayanlar, deprem sonrası sigorta sahiplerinin 18 milyar lira gibi büyük miktarda para çektiğini ve geleceklerini güvenceye aldıklarını fark etmişlerdir.
- 22:57Sigorta Yapmanın Önemi
- Sigorta yaptıranlar, deprem sonrası sigorta şirketlerinin elemanlarının kontrol ettiğini ve zararlarını karşıladığını belirtmişlerdir.
- Sigorta yaptıranlar, maddi hasarların önlenebilmesi için tedbir almanın önemini vurgulamışlardır.
- Türkiye'nin bir deprem bölgesi olduğu için zorunlu deprem sigortasına sahip olmanın kolay olduğu belirtilmiştir.
- 24:31DASK Sistemi ve İnternet Hizmetleri
- DASK.gov.tr adlı resmi internet sitesi, yetkili kullanıcıların poliçe kesim işlemi yapabildiği ve vatandaşların çeşitli hizmetler alabildiği bir platformdur.
- Vatandaşlar bu platform üzerinden prim ödemelerini öğrenebilir, poliçe kayıtlarını görüntüleyebilir, sigortaların bitiş tarihlerini öğrenebilir ve hasar ihbarı yapabilir.
- Bilişim sisteminin kurgulanma biçimi, deprem bölgesine anında uzmanların ulaşmasını ve ertesi gün çalışmaya başlamasına olanak sağlıyor.
- 25:26İstanbul'daki Çağrı Merkezi
- İstanbul'da kurulan çağrı merkezi üç ana işlevi yerine getiriyor: vatandaşlara deprem sigortası hakkında bilgi vermek, hasar ihbarlarını almak ve sonuçları ile ilgili bilgi vermek, yetkili kullanıcılara yardım masası hizmeti sunmak.
- 25:55Deprem Hazırlığı İçin Dört Temel Öğreti
- Deprem olacak gerçeği kabul edilerek dört temel öğreti kucaklanmalıdır: güvenli yapılar, eğitim, devletin kurduğu doğal afet sigortalar grubuna sahip olmak ve zorunlu deprem sigortası yaptırmak.
- Yapısal olmayan hasarlara karşı önlem alınmış ve deprem sırasında doğru davranılmışsa, ev ağır hasar alsa dahi can kurtarılabilir.
- Zorunlu deprem sigortası, deprem hasarına karşı mutlu yuvanın güvencesidir.