Buradasın
Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri Dersi: Çağdaş Türk Şiiri (1970-2000)
youtube.com/watch?v=Y53qLVECxPEYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Dr. Öğretim Üyesi Serap Cav Kaytar tarafından sunulan "Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri" dersinin dokuzuncu ünitesinin özet video çekimidür.
- Video, 1970-2000 yılları arasındaki Türk şiirinin genel özellikleri, temsilcileri ve şiir anlayışlarını ele almaktadır. İçerik, 1970-1980 yılları arasındaki toplumcu-gerçekçi şiir ve İkinci Yeni akımından başlayarak, 1980 sonrası saf şiire geçiş sürecini, dönemin önemli şairlerini (Ebubekir Eroğlu, Haydar Ergülen, Hüseyin Atlansoy, İhsan Deniz, Lale Müldür, Murathan Mungan) ve şiir anlayışlarını detaylı şekilde incelemektedir. Video, Türk şiirinin bu dönemdeki çeşitliliğini ve gelişimini kronolojik olarak sunmaktadır.
- 00:01Çağdaş Türk Şiiri Ünitesi Tanıtımı
- Cumhuriyet dönemi Türk şiiri dersinin dokuzuncu ünitesi "Çağdaş Türk Şiiri 1970-2000" konusunu ele alıyor.
- Bu ünitede 1970-1980 yılları arasındaki Türk şiiri incelenecek ve 1960'ların ikinci yarısından itibaren siyasal tansiyonun yükselişine paralel olarak şiirde politik söylemin ağırlığını hissettirmeye başladığı belirtiliyor.
- 1970-1980 arası Türk şiirinin genel görünümü, siyasal söylemin ve düşünsel eylemin politik niteliği geriye ettiği bir dönem olarak ifade edilebilir.
- 01:06Dönemin Şiir Anlayışının Gelişimi
- Bu dönemde edebiyatın ideolojilerle yoğun ilişkiye girmesini sağlayan etkenler arasında sosyalist ve kapitalist bağlamdaki iki kutuplu dünya algısı, modernist politikaların akılcı ve seçkinci tavırlarından doğan insana ve toplumlara yön verme iddiaları ve soğuk savaş dönemi şartları sayılabilir.
- 1970-1980 arası Türk şiiri çeşitli ideolojik ve düşünsel tabanı olan söylemler geliştirmiştir ve bu dönemin şiirini siyasal ve düşünsel arka plana göre kümeleştirmek gerekir.
- 1980 sonrası süreçte biçim, dil, imge gibi kuramsal algılar daha ön plana çıkmaktadır.
- 02:07Toplumcu-Gerçekçi Şiir
- 1970'lerin eşiğindeki yıllarda yeniden canlılık kazanmaya başlayan toplumcu-gerçekçi şiirin temelleri Nazım Hikmet'e bağlanabilir, ancak genç şairlerin harekete geçişlerinin ilk etkeni İkinci Yeni şiiridir.
- İsmet Özel, Ataol Behramoğlu, Süreyya Berfe, Eray Canberk, Refik Durbaş, Afşar Timuçin, Nihat Behram gibi şairler başlangıçta İkinci Yeni uzantısı sayılabilecek bir görüntü sergilerler.
- Bu dönemde yazılan şiirin genel özellikleri arasında siyasal mücadelenin bir aracı olarak görülmesi, duyarlılığın yerine duygusallığın öne çıkışı, biçimsel özellikler yerine sınıf çatışması ve toplumsal mücadele gibi tematik ögelerin belirleyici olması bulunmaktadır.
- 03:21Necip Fazıl ve Sezai Karakoç Çizgisini İzleyen Şiir
- Toplumcu-gerçekçi şairler dışında Necip Fazıl ve Sezai Karakoç çizgisini izleyen poetik oluşumların da bu dönem edebiyatında dikkati çektiği görülür.
- Özellikle 1969'da Ankara'da Nuri Pakdil'in öncülüğünde yayınlanan Edebiyat dergisi ile 1976'da Ankara'da Cahit Zarifoğlu, Rasim Özdenören, Akif İnan ve diğerleri tarafından yayınlanan Mavera dergisi çevresi, dönemin topluma dönük edebiyat ve eylemci karakterini taşıyan oluşumlar olarak dikkati çeker.
- Bu dönemde edebiyat ortamına giren ve genel koşulların etkisini kendi tutum ve yetenekleriyle aşmayı başaran, zaman içerisinde kendi şiirini bu ortalamadan uzaklaştırarak kuran ve geliştiren şairler de bulunmaktadır.
- 04:23Ebubekir Eroğlu
- Ebubekir Eroğlu'nun şiirleri içerik bakımından tasavvuf kültüründen gelen öz ile çağdaş bireyin insan, tabiat ve toplumla karşılaşmasını imgesel göndermelerle aktarır.
- Gelenekten beslenme konusunda da pek çok klasik şairin şiirlerini çağın diliyle yeniden metinlerarası tekniğini kullanarak üreten özgün yapısıyla dikkat çeker.
- Eserleri arasında "Kuşluk Saatleri", "Kayıpların Şarkısı", "Yirmidört Şiir", "Şahitsiz Vakitler", "Berzah", "Sınır Taşı", "Sesli Harfler" adlandırılabilir.
- 05:241980-2000 yılları Arasındaki Şiir
- 1980-2000 yılları arasındaki Türk şiirinin genel özelliğinin, 12 Eylül darbesinin ardından toplumsal-siyasal ortamın değişmesine paralel olarak şiir anlayışının söylevci-slogancı anlayıştan saf şiire doğru değişmesi olduğu ifade edilebilir.
- Bu dönem şairleri kendilerinden önceki 70 kuşağı şiirini atlayarak, 60. kuşağı özellikle İsmet Özel ve Cahit Zarifoğlu gibi şairlerden yine oradan geçerek İkinci Yeni ve önceki dönemlerin şiirlerinden beslenme yolunu seçmişlerdir.
- 80'li yıllarda beliren saf şiire geçiş eğilimi, 90'larda da kimi değişikliklerle sürmüştür.
- 06:44Dönemin Önemli Temsilcileri
- Bu dönemin önemli temsilcileri arasında Adnan Özer, Ahmet Erhan, Arif Ay, Cevdet Kara Özer, Ahmet Erhan, Arif Ay, Cevdet Kanal, İhsan Deniz, Lale Müldür, Murathan Mungan, Osman Konuk, Haydar Ergülen gibi isimler sayılabilir.
- 1980 öncesi siyasal merkezli katı şiir teorilerinin buharlaştığını gösteren yaklaşımlar bu tarihten sonra sıkça görülmeye başlar.
- Haydar Ergülen'deki bu yaklaşımların temeli Behçet Necatigil, Atilla İlhan, Hilmi Yavuz gibi şairlerle atılır.
- 07:34Hüseyin Atlansoy ve İhsan Deniz
- Hüseyin Atlansoy genel olarak Sezai Karakoç'un açtığı modern şiirin işaret levhalarının bulunduğu yolda ilerleyen şairlerden dir ve eserleri arasında "Intihar İlacı", "Balkon Çıkmazında Efendilik", "Tarihi Şehir Konuşmaları", "Yarın Bekleyebilir", "Kaçak Yolcu Karşılama Töreni" sayılabilir.
- Atlansoy, Cahit Koytak ve Osman Konukla aralarındaki yakınlık sadece kuşaktan olmalarından kaynaklanmaz, bu üç şair de Diriliş, Edebiyat, Yönelişler ve Hece Derbileri çevresinde oluşan edebiyatın önemli temsilcilerinden dir.
- İhsan Deniz, bir şiirin ve şairin en çok ihtiyaç duyduğu şeyin metafizik algı olduğunu söyleyen şair, Baki Aslantürk'ün mistik metafizikçi şairler grubuna dahil etmesi bu anlamda yerinde bir tespittir.
- 09:04Lale Müldür ve Murathan Mungan
- Lale Müldür, "Kuzey Defterleri", "Bu Hurumu Meryem", "Uzak Fırtına", "Seriler Kitabı", "Divan Lügatit Türk", "Saatler", "Geyikler" adlı şiir kitapları ile tanınmakta ve şiirleri geniş bir kültür ve coğrafya haritasından izler taşımaktadır.
- Sürekli biçim arayışları, metinlerarası göndermeler, yer yer çarpıcı bir dizimden sıradışı eğilimlere uzanan söyleyiş özellikleri Müldürün şiirinin dikkat çekici özellikleri arasındadır.
- Murathan Mungan, 1981'de yayımladığı "Osmanlı'ya Dair Bir Hikaye" ile kültürel ve edebi geleneği şiirinde kendine özgü bireysel bir duygu atmosferi haline getirmekle dikkat çekmiştir ve şiirlerinde masallardan, mitolojilerden, halk öykülerinden diğer geleneksel anlatılarda yabancılaşma sorunlarını kimi zaman anlatımcı bir üslupla dile getirmektedir.
- 10:321980-2000 yılları Arasındaki Şiirin Özellikleri
- Bu dönemin şairleri imgeyi ve sesi önceleyen genel şiir ortamı içerisinde kendi bireysel ürünlerini ortaya koyarken, Türk şiirinin önceki dönemlerindeki verimlerinden yararlanan bir şairler kuşağı temsilcileri olarak 80 sonrası şairlerin her biri bu genel çerçeve içerisinde kendi şiirlerini hemen önceki dönemden keskin bir kopuş, buna karşılık daha önceki olgun örneklerin dikkatle değerlendirilerek özgün bireysel verimlerin ortaya konulması çabası göstermektedir.
- Bu dönemin şiirinin önemli özellikleri arasında metafor ve metadomi teknikleri içerisinde söyleyerek anlamdan ziyade bir duyuş oluşturmaya çalışmak, yeni şiiri olmak üzere Türk şiirinin çeşitli şair ve akımlarından yararlanmak bulunmaktadır.
- Dünya görüşü taviz vermeyen bir denge gözetmek, yer yer halk ve divan şiiri gelenekleri ile dünya şiirinin çağdaş örnekleri ile ilişkiler kurmak, toplum, kültür ve varlık karşısındaki konumunu farklı bakış açılarından ve farklı referanslara dayanarak belirleme çabaları taşımak, bilemeye, imgecilikten somut şiire uzanan geniş bir uygulama yelpazesi oluşturmak bulunmaktadır.