Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen tarafından sunulan Cumhuriyet dönemindeki Türk roman türünü anlatan eğitim dersidir.
- Ders, 1950-1980 yılları arasındaki romanların farklı eğilimlerini kronolojik olarak ele almaktadır. Öncelikle milli ve dini duyarlılıkları yansıtan yazarlar, ardından toplumcu gerçekçiler, bireyin iç dünyasına odaklanan yazarlar, modernistler ve son olarak postmodernistler tanıtılmaktadır. Her eğilim için temsilci yazarların önemli eserleri, yazışma özellikleri ve edebi anlayışları detaylı olarak açıklanmaktadır.
- Ders içeriğinde Mustafa Necati Sepetçioğlu, Hüseyin Nihal Atsız, Kemal Tahir, Orhan Kemal, Yaşar Kemal, Ahmet Hamdi Tanpınar, Oğuz Atay, Orhan Pamuk gibi önemli yazarların eserleri ve edebi özellikleri anlatılmaktadır. Ayrıca Samiha Ayverdi, Cevat Şakir Kabaağaçlı, Yusuf Atılgan, Bilge Karasu, Adalet Ağaoğlu gibi modern ve postmodern dönem yazarları da ele alınmaktadır.
- 00:09Cumhuriyet Dönemi Romanları
- Cumhuriyet döneminde romanlar 1950-1980 arasında farklı eğilimlerle gerçekleşmiş ve bu eğilimler hala sürmektedir.
- Toplumcu gerçekçiler, köy romanı oluşturacak ve farklı bir yönde ilerleyecekler.
- Postmodernistler, toplumcu gerçekçiler ve modernistler arasında ortak noktalar olacak ve genellikle durum hikayesi tarzını kullanacaklar.
- 01:04Milli ve Dini Duyarlılıkları Yansıtan Eserler
- Milli ve dini duyarlılıkları yansıtan eserlerde Birinci Dünya Savaşı ve milli mücadele dönemi, Atatürk ilke ve inkılapların Anadolu'ya benimsetilmesi konuları ele alınmıştır.
- Bu tarz eserler yazanlar arasında Mithat Cemal Kuntay, Aka Gündüz, Bahattin Özkişi, Hüseyin Nihal Atsız, Mustafa Necati Sepetçioğlu, Münevver Ayaşlı ve Emine İşinsu Sevinç bulunmaktadır.
- Hüseyin Nihal Atsız'ın "Ruh Adam", Mustafa Necati Sepetçioğlu'nun "Kilit Çatı", Bahattin Özkişi'nin "Sokakta" isimli öyküsü ve "Köse Kadı" romanı önemli eserlerdir.
- 02:34Toplumcu Gerçekçiler
- Toplumcu gerçekçiler 1930'lu yıllardan itibaren hem şehirde hem köyde etkinlik gösteren bir grup olarak Nazım Hikmet'in şiirindeki yönelimle başlamıştır.
- Bu yazarlar köy romanlarını oluşturmuş ve köylüden, işçiden, dar gelirliden söz etmeye başlamıştır.
- Kemal Tahir, Orhan Kemal, Yaşar Kemal, Samimi Kocagöz, Fakir Baykurt, Aziz Nesin ve Rıfat İlgaz gibi yazarlar toplumcu gerçekçilerin temsilcileridir.
- 04:18Bireyin İç Dünyasında Esas Alanlar
- Bireyin iç dünyasında esas alanlar, toplumcu gerçekçilerden farklı olarak insan gerçekliğini iç dünyadan etkilenmiş ve insanın psikolojik yönünü ele almışlardır.
- Bu tarzda eser yazanlar arasında Peyami Safa, Abdülhak Şinasi Hisar, Ahmet Hamdi Tanpınar, Hayri İrdal, Halit Ayarcı, Tarık Buğra, Samiha Ayver, Mustafa Kutlu ve Yusuf Atılgan bulunmaktadır.
- Peyami Safa'nın "Yalnızız", Ahmet Hamdi Tanpınar'ın "Saatleri Ayarlama Enstitüsü" ve Halit Ayarcı'nın "Hayır Dalı" gibi eserler bu tarzın örnekleridir.
- 05:46Modernizm Esas Alanları
- Modernizm, geleneksel olanı yeni olana tabi kılma tavrı olarak tanımlanır ve teknolojinin ortaya çıkmasıyla kültürel değişimlere neden olur.
- Modernizmle birlikte gerçeklerin göründükleri gibi olmadığı, yerleşik kurallara ve toplumun bayağılığına isyan düşüncesi ağırlık kazanmıştır.
- Yusuf Atılgan'ın "Aylak Adam Oteli", Oğuz Atay'ın "Tutunamayanlar", Ferit Edgü'nün "Hakkari'de Bir Mevsim", Adalet Ağaoğlu'nun "İnce Günü" ve Orhan Pamuk gibi yazarlar modernist eserler yazmıştır.
- 08:12Orhan Kemal'in Edebi Kişiliği
- Orhan Kemal, Türk edebiyatında toplumcu, gerçekçi yazarlardandır ve asıl edebi kişiliğini hikaye ve roman türünde göstermiştir.
- Eserlerinde Çukurova ve İstanbul'un kenar mahallelerinde yaşayan yoksul insanların dünyası konu edinilmiştir.
- "Baba Evinden Çocukluk", "Avare Yıllar", "Murtaza", "Bereketli Topraklar Üzerinde", "Hanımın Çiftliği", "Suçlu Devlet Kuşu" ve "Sokakların Çocuğu" gibi eserleri önemlidir.
- 09:49Mustafa Necati Sepetçioğlu
- Mustafa Necati Sepetçioğlu, 1932-2006 yılları arasında yaşamış önemli bir tarih anlatıcısıdır.
- "Kilit", "Anahtar", "Kapı", "Konak", "Çatı" gibi eserleri Türk tarihini anlatan bir nehir roman yazarı olarak tanınmıştır.
- Eserlerinde Malazgirt Savaşı'ndan Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluşuna kadarki Türk tarihi anlatılmıştır.
- 11:11Milli ve Dini Duyarlılıkları yansıtma yazarlar
- Mithat Cemal Kunta, "Üç İstanbul" adlı eseriyle şöhretlenen, ikinci meşrutiyet'in ilanından sonra kahramanlık, yurtseverlik ve tarihi bağlılık duygularını dile getiren önemli bir yazar.
- "Üç İstanbul" romanı, ikinci Abdülhamit, ikinci meşrutiyet ve mütareke yıllarının İstanbul'unu anlatan üç farklı İstanbul'u işleyen eser.
- Aka Gündüz Kutbay (1885-1958), hem milli edebiyat dönemi hem de cumhuriyet döneminde yaşamış, savaş dönemini anlatan ve milli duyarlılıkları yoğun bir yazar.
- 12:52Aka Gündüz Kutbay'ın özellikleri
- Aka Gündüz, edebi anlamda çok kuvvetli bir dil sahibi olmasa da, toplumsal sorunları işleyen ve sanatı toplum için kullanmak isteyen bir yazar.
- İmparatorluktan ulusal devlete geçiş dönemini işleyen Aka Gündüz, Rumeli'de düşman elinde kalan Türk topraklarının karşısında duyduğu ızdırabı konu alıyor.
- "Dikmen Yıldızı", "Şoförün Gezi Defteri", "Zekeriya Sofrası" ve "Odun Kokusu" Aka Gündüz'ün önemli eserleri.
- 14:33Sevinç Çokum ve Hüseyin Nihal Atsız
- Sevinç Çokum, milli edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren, "Hilal Görününce" (Kırım Savaşı) ve "Ağustos Başında" (Kurtuluş Mücadelesi) gibi savaş romanları yazan bir yazar.
- Sevinç Çokum, Behçet Necatigil'in tavsiyesiyle daha çok hikaye türünde eser veriyor.
- Hüseyin Nihal Atsız, turancı ideali ve milliyetçi kimliğe sahip, Türk tarihini ve kahramanlıklarını konu alan "Bozkurtların Ölümü", "Bozkurtlar Diriliyor", "Deli Kurt", "Ruh Adamı", "Dalkavuklar Gecesi" ve "Z Vitamini" gibi eserler yazan bir yazar.
- 16:44Münevver Ayaşlı ve Emine İşınsu
- Münevver Ayaşlı (1906-1999), milli mücadele dönemini anlatan, Osmanlı'nın başarılarını, İslam'ın hoşgörüsünü ve Rumeli-Balkan sorunlarını işleyen bir yazar.
- Münevver Ayaşlı'nın "Pertevbe" isimli eserleri, Türk tarihini anlatan seri romanlar.
- Emine İşınsu, milliyetçi ve ülkücü bir görüşlü, Zorlu Tuna'nın kızı olan önemli bir yazar.
- 19:49Toplumcu Gerçekçiler
- Kemal Tahir, Orhan Kemal, Yaşar Kemal ve Aziz Nesin gibi yazarlar toplumcu gerçekçi akımını temsil ediyor.
- Kemal Tahir ve Orhan Kemal birbirlerine karıştırılır, Kemal Tahir daha çok Türk tarihini, Orhan Kemal ise Çukurova'yı eserlerinde işliyor.
- Kemal Tahir'in "Devlet Ana" adlı romanı, Osmanlı Devleti'nin kuruluşunu anlatıyor.
- 21:35Kemal Tahir ve Eserleri
- Kemal Tahir, "Devlet Ana" romanıyla Osmanlı toplumunun gelişim sürecinin batıdan farklı olduğunu ileri sürmüş, "Yorgun Savaşçı" romanıyla Kurtuluş Savaşı yıllarını konu edinmiştir.
- "Yorgun Savaşçı" romanı, Kuvayi Milliye hareketini anlatırken, "Cehennem Yüzbaşı" isimli karakteri ana karakter olarak kullanmıştır.
- "Devlet Ana" romanı, Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan Kemal Tahir'in yaşadığı döneme kadar olan süreçleri anlatmaktadır.
- 22:29Kemal Tahir'in Diğer Önemli Eserleri
- "Yedi Çınar", "Yaylası Köyün Kamburu", "Eski Şehrin İnsanları" (veya "Eski Şehrin Mahpusu") romanları Kemal Tahir'e aittir.
- "Bozkırdaki Çekirdek" romanı tarımda makinalaşmanın getirdiği sıkıntılardan bahsedir.
- "Kurt Kanunu" romanı, Atatürk'e düzenlenen İzmir suikastini konu edinirken, "Büyük Mal Yol Ayrımı" romanı tek partili dönemden çok partili döneme geçişi anlatır.
- 23:48Kemal Tahir'in Roman Yazma Anlayışı
- Kemal Tahir, bir eserindeki yan karakterin bir sonraki eserin baş kahramanı olmasına benzer bir birbirine bitişik roman yazma anlayışı kullanmıştır.
- 24:02Aziz Nesin
- Aziz Nesin, dünya çapında çok fazla ödül almış, toplumcu ve gerçekçi yazarımızdır.
- Türk edebiyatında en çok mahlas kullanan yazarımız olarak bilinir ve gerçek adı değil, babasının adı olan Aziz Nesin'dir.
- Aziz Nesin, asker kökenli olup sonradan istifa etmiştir ve babasının adıyla yazdığı yazılar dolayısıyla bir daha girmesin diye babasının adıyla sonlanmıştır.
- 25:28Aziz Nesin'in Önemli Eserleri
- Aziz Nesin'in en önemli romanı "Yazar Yaşar, Ne Yaşar Ne Yaşamazdır" olup, kimliksiz bir insanın yaşadığı sıkıntıları anlatır.
- "Kadın Olan Erkeğin Hatıraları", "Erkek Sabahat" gibi kadınlar üzerine yazdığı eserleri vardır.
- "Zübük" romanı hem roman hem de dergi olarak çıkmıştır.
- 26:23Yaşar Kemal
- Yaşar Kemal, 15 sene önce vefat etmiş önemli bir yazarımızdır.
- Orhan Pamuk'un 2006'da Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanmasından önce yaşar Kemal'in aday gösterilmesi tartışmalı bir konu olmuştur.
- Yaşar Kemal, Çukurova bölgesini anlatan toplumcu ve gerçekçi yazarlardan biridir.
- 27:29Yaşar Kemal'in Kelime Haznesi ve Eserleri
- Yaşar Kemal, sözlük yayınladığı kadar kelime dağarcığı yüksek bir yazar olup, romanlarında kullandığı bir kelimeyi ikinci kere kullanmamaya çalışmıştır.
- "İnce Mehmet" en önemli eseridir ve Neşet Ertaş'ı "Bozkırın Teyzesi" lakabını takmıştır.
- "Yılanı Öldürseler", "Çakırcalı Efe", "Deniz Küstü Kuşlarda Gitti", "Yağmurcuk Kuşu", "Al Gözlüm Seyreyle" önemli romanlarıdır.
- 28:33Yaşar Kemal'in Seri Romanları
- Yaşar Kemal'in "Dağın Öte Yüzü" serisi ve "Akça Sızın Ağları" serisi bulunmaktadır.
- "Fırat Suyu Kan Ağlıyor Baksana", "Karıncanın Su İçtiği", "Tam Bir Horozlar" romanlarıdır.
- "Efsane Derlemeleri" kategorisinde "Üç Anadolu Efsanesi" (Ağır Ağruda, Bir Boğalar Efsanesi) bulunmaktadır.
- 29:34Necati Cumalı
- Necati Cumalı, toplumcu ve gerçekçi önemli yazarlardan biridir.
- "Tütün Zamanı" ve "Susuz Yaz" ile ünlenmiştir.
- 29:55Türk Edebiyatında Kırsal Roman Yazarları
- Necati Cumalı, Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu ve Çukurova bölgelerini anlatırken, Samimi Kocagöz Edebiyatı, Ege bölgesinin kırsal yaşamını ele alır.
- "Susuz Yaz" eseri, adı üstünde susuz yaz sorununu anlatır ve hem tiyatro hem hikaye biçiminde yazılmıştır.
- "Tütün Zamanı", "Viran Dağlar", "Acı Tütün", "Susuz Yaz" ve "Samimi Kocagöz" en önemli eserlerinden biridir.
- 31:29Kurtuluş Savaşı Dönemi Romanları
- Samimi Kocagöz, "Kurtuluş Savaşı" dönemini anlatan "Kapaklar" ve "Doludizgin" romanlarıyla tanınır.
- "On Binlerin Dönüşü" İstanbul Üniversitesi çevresinde gelişen olaylardan, sağ-sol çatışmasından bahsedilir.
- "İki Dünya", "Bir Şehrin İki Kapısı", "Yılan Hikayesi", "Kalpaklılar" ve "Doğu Dizgin" Kurtuluş Savaşı dönemi romanlarıdır.
- 33:08Fakir Baykurt ve Abbas Sayar
- Fakir Baykurt, Orta Anadolu'yu konu edinen "Yılanların Öcü" adlı romanıyla toplumsal eşitsizlikleri ve güçlü ile güç mücadelesini dile getirir.
- Abbas Sayar'ın en önemli eseri "Yıl" kadınıdır; öleceği düşünülen atı doğaya salmak ve onun kendini toparlayıp güçlü bir at olma hikayesidir.
- Abbas Sayar'ın diğer önemli eserleri "Dik Bayır", "Tarlabaşı" ve "Salkım Saçak" olup, "Yıl" kadını köyü anlatır.
- 35:19Muzaffer İzgö ve İş Dünyası Edebiyatı
- Muzaffer İzgö hem toplumcu gerçekçi romancı hem de çocuk edebiyatı yazarıdır; "Zıkkımın Kökü" en önemli eserlerinden biridir.
- Memduh Şevket Esendal, 1883-1952 yıllarında yaşamış, iş dünyasını esas alan eserler yazan ve Türk edebiyatında çarşılık tarzı öykünün ilk temsilcisi olarak bilinir.
- "Çarşılık ve Kiracıları" eserinde, bir apartmanın farklı kesimleri temsil eden kiracıları anlatılarak "küçük bir Türkiye portföyü" oluşturur.
- 38:07Tarık Bu ve Selim İleri
- Tarık Bu, bireyin iç dünyasını yansıtan ve milli mücadele dönemi yazarları arasında kabul edilen bir yazardır.
- "Firavun İmanı" eseri, Sakarya Savaşı öncesi ve sonrası, kurtuluş savaşı dönemindeki Anadolu halkını anlatır.
- Selim İleri, son dönemlerde tanınmış kişilerin yaşamlarını anlatan biyografik eserler yazarken, ilk eserlerinde modernist çizgide ve iş dünyasına önem veren bir yazar olmuştur.
- 40:36Samiha Ayverdi'nin Eserleri
- Samiha Ayverdi, "Destan Gönüller", "Her Gece Bodrum", "Cehennem Kraliçesi", "Ölüm İlişkileri", "Bir Akşam Alıcısı", "Yalan", "Şafak Salca Yaşarken Ölürken" ve "Cumartesi Yalnızlığı" gibi eserler yazmıştır.
- Ayverdi'nin eserleri, özellikle "Mesih Paşa İmamı" ve "İbrahim Efendi Konağı" gibi konak yaşamını anlatan romanlardır ve kendisi bu hayatın içerisinden geldiği için bu konuyu kıymet vermiştir.
- Ayverdi'nin eserlerinde batılılaşma ile birlikte meydana gelen uygarlık değişimi ve bu değişimin toplumda ve aile içinde sebep olduğu sorunlar, tasavvufi mesajlar ve dinsel öğeler önemli yer tutmaktadır.
- 43:51Cevat Şakir Kabaağaçlı
- Cevat Şakir Kabaağaçlı, Bodrum yazarı olarak bilinir ve Mavi Anadoluculuk anlayışının temsilcilerinden biridir.
- Kabaağaçlı'nın hikayeleri ve romanları Ege ve Akdeniz'deki deniz olaylarından esinlenerek yazılır ve deniz hayatını ele alır.
- Bodrum'a sürgün edilen yazar, cezası bittiğinde de orada yaşamını sürdürmeye devam etmiştir ve "Aganta Burina Burinata", "Ötelerin Çocuğu", "Reis Turgut Reis", "Deniz Gurbetçileri" gibi denizle bağlantılı eserler yazmıştır.
- 46:06Modernizm ve Postmodernizm
- Modernizm, modern yaşamın getirdiği yeni kurallara ve geleneksel değerlerle modernizm arasında köprü oluşturmaya çalışır.
- Postmodernizm, modern ötesi bir anlayıştır ve modernizmden alır, ancak metinlerarasılık, üst kurmaca, parodi, pas ve bilinç akışı gibi tekniklerle modernizmden ayrılır.
- Yusuf Atılgan, Oğuz Atay ve Orhan Pamuk gibi yazarlar hem modernist hem de postmodernist olarak değerlendirilir.
- 47:31Yusuf Atılgan
- Yusuf Atılgan'ın "Aylak Adam" ve "Ana Oteli" gibi önemli eserleri vardır ve bu eserlerde bireyin iç dünyası anlatılır.
- "Aylak Adam" romanında C karakteri, "Ana Oteli"nde Zebercet karakteri psikolojik yabancılaşma ve yalnızlık temalarını işler.
- "Ana Oteli"nde hem psikolojik hem de sürrealist roman özellikleri söz konusudur ve Zebercet karakteri, bir kadına aşık olup onu arayışında birini öldürür ve kendini öldürür.
- 50:17Oğuz Atay ve Orhan Pamuk
- Oğuz Atay, "Tutunamayanlar" romanıyla ilk gerçek postmodern eseri olarak kabul edilir ve bu eser "Tehlikeli Oyunlar" tarafından tamamlanır nitelikte bir eser olarak görülür.
- "Bir Bilim Adamının Romanı" adlı eseri, Mustafa İnan'ın hayatını anlatan biyografik bir romanıdır.
- Orhan Pamuk, son dönem postmodern yazarlarından biridir ve 2006'da Nobel Edebiyat Ödülü'nü almıştır.
- 51:52Orhan Pamuk'un Eserleri
- Orhan Pamuk'un ilk romanı "Cevdet Bey ve Oğulları" modernist bir roman olarak karşımıza çıkar ve Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanan ilk ve tek Türk yazarıdır.
- "Babamın Bavulu" isimli eseri, roman değil, söyleşileri, konuşmalarını ve yazılarını topladığı deneme tarzında bir eserdir.
- "Yeni Hayat" romanı, "Dert yeni hayatta bir" ilk cümlesiyle başlayan ve postmodern bir eserdir.
- 53:03Orhan Pamuk'un Diğer Eserleri
- "Benim Adım Kırmızı" Osmanlı nakkaşlarının hayatını anlatır.
- "Kar" Doğu Anadolu bölgesi ve Türkiye'nin fotoğrafı olarak görülür, Kürtler, Türkler, Aleviler, Ermeniler gibi çeşitli etnik grupları objektif bir bakış açısıyla kurguya aktarmıştır.
- "Masumiyet Müzesi" okuması kolay ve eğlenceli bir eserdir.
- 53:40Bilge Karasu
- Bilge Karasu, Amerika'da on yılda bir verilen Pegasus Ödülü'nü alan tek Türk yazarımızdır.
- "Gece" ve "Kılavuz" çok önemli iki romanıdır; "Gece" tamamen postmodern, "Kılavuz" ise polisiye bir roman.
- "Gece" fantastik bir roman olup, bilim kurgu romanlar arasında postmodern romanlar arasına girer.
- 54:32Adalet Ağaoğlu
- Adalet Ağaoğlu, 2020 yılında vefat eden değerli bir yazarımızdır ve eserlerinin bir kısmı diziye aktarılmıştır.
- "Ölmeye Yatmak" 1939-1970 yılları arasındaki dönemi anlatan, bireylerin psikolojisini ve Türk toplumunda görülen sosyal değişiklikleri eleştirel bir tutumla işleyen bir romanıdır.
- "Ölmeye Yatmak", "Bir Düğün Gecesi" ve "Hayır" üç romanı "Dar Zamanlar Üçlemesi" adı altında bir araya gelmiştir.
- 56:18Ferit Önder
- Ferit Önder'in en önemli romanı "O" ismiyle bilinir, ancak film uyarlaması "Hakkari'de Bir Mevsim" adıyla daha çok bilinir.
- "Hakkari'de Bir Mevsim" filmi 1984'te ikinci Akdeniz Kültürleri Film Festivali'nde ödül almıştır.
- Ferit Önder, askerlik yapmaya Hakkari'ye gitti ve oradaki yaşamlardan etkilenmiş, Paris'te yaşadıktan sonra eserlerinde Doğu ve Batı'nın sentezini aktarmıştır.
- 57:48İnce Aral
- İnce Aral, feminist yazarlarımızdan biri olup, ilk feminizmi benimsemiş ve eserlerinde aktarmıştır.
- İlk eseri "Ölü Erkek Kuşlar" önemlidir ve genel itibariyle kadın sorunlarını, kadının toplumdaki yeri ve kadınlara verilmeyen haklar üzerinde duran bir yazardır.
- "Yeni Yalan Zamanlar" hem romanı hem üçlemesinin adıdır ve "Hiçbir Aşk", "Hiçbir Ölüm", "Mor İçimden Kuşlar Geçiyor", "Taş Veten" önemli romanlarıdır.
- 59:19Latife Tekin
- Latife Tekin'in "Sevgili Arsız" ve "Berci Kristal Kristin Çöp Masalları" çok ünlü romanlarıdır.
- Anadolu'daki köy yaşamını ve insanların atmosferini anlatan bir yazar olarak bilinir.
- Postmodern romanlar tadında fantastik romanlar yazan Latife Tekin, "Sevgili Arsız" ile ünlenmiş bir isimdir.