Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin tahtada notlar alarak çocuk gelişimi konusunu anlattığı eğitim dersi formatındadır. Öğretmen, öğrencilere hitap ederek konuyu detaylı şekilde açıklamaktadır.
- Video, çocuk gelişiminin farklı dönemlerini kapsamlı şekilde ele almaktadır. İlk olarak gelişimi etkileyen faktörler (kalıtım, çevre ve zaman) anlatılmakta, ardından doğum öncesi, doğum sırasında ve doğum sonrası çevre etkileri incelenmektedir. Daha sonra ilk çocukluk, son çocukluk ve ergenlik dönemlerinin fiziksel gelişimi, becerileri ve materyal tercihleri detaylı şekilde incelenmektedir.
- Video, Ericson ve Freud'un kişilik gelişim teorilerine göre farklı anne-baba tutumlarının gelişim üzerindeki etkilerini, ergenlik döneminde yaşanan problemleri (sivilce, şişmanlık, anoreksia, jinekomasti) ve erken/geç ergenliğin psikolojik etkilerini de içermektedir. Ayrıca ÖSYM sınavlarında çıkabilecek soru tipleri hakkında bilgiler verilmektedir.
- 00:06Gelişimi Etkileyen Temel Faktörler
- Gelişim dersinin ikinci videosunda gelişimi etkileyen temel faktörler ve fiziksel gelişim konusu ele alınacak.
- Gelişimi etkileyen üç ana faktör vardır: kalıtım, çevre ve zaman.
- Çevre faktörü doğum öncesinden itibaren, döllenme gerçekleştiği andan itibaren etkisini hissettirmeye başlar.
- 01:45Doğum Öncesi Çevre Etkisi
- Doğum öncesinde çevre faktörü olarak gelişimi etkileyen her şey bebeğin gelişimini etkiler: annenin beslenmesi, hastalıkları, depresyonu, radyasyona maruz kalması, aldığı ilaçlar, dinlediği müzikler ve izlediği filmler.
- Çevrenin çocuğu en fazla etkilediği zaman aralığı ilk ve son üç aydır.
- İlk üç ayda bebeğin temel organların oluştuğu dönem olduğu için alınan ilaçlar ve zararlı yiyecekler organ oluşumuna etki eder, son üç ayda ise erken doğum riski tetiklenir.
- 03:21Kan Uyuşmazlığı ve Çevre Etkisi
- Kan uyuşmazlığı kalıtımla aktarılan bir hastalık değil, çevreyle alakalı bir unsurdur.
- DNA ile aktarılan bir hastalık olsaydı, evlenmeden önce kan gruplarına bakıp varsa bir risk iğneyle çözülemezdi.
- Döllenmeden sonra çocuğun kan grubunun ürettikleri annenin kan grubuyla uyuşmuyor ve anne ve çocuk birbirine savaş açmaya başlıyorlar.
- 05:20Doğum ve Doğum Sonrası Çevre Etkisi
- Doğum sırasında hijyenik olmayan ortamlar, ebe tarafından yanlış uygulanan yöntemler ve travmalar çocuğun gelişimine etki eder.
- Doğum sonrasında yediğimiz içtiğimiz, iklim, bitki örtüsü, mikrop, hastalık gibi fiziksel çevre faktörleri ve sosyal çevre etkisi vardır.
- Anne-baba tutumları da çocuğun gelişimine önemli bir etki yapar.
- 07:03Anne-Baba Tutumları ve Kişilik Gelişimi
- Demokratik ve dengeli anne-baba tutumu olumlu bir tutumdur.
- Mükemmeliyetçi anne-baba tutumu, Ericson'ın kişilik gelişimine göre 6-12 yaş aralığındaki "başarıya karşı aşağılık" evresinde kriz yaratır.
- Aşırı koruyucu anne-baba tutumu, Ericson'a göre 1,5-3 yaş aralığındaki "özerkliğe karşı kuşku, utanç" evresinde tehlike yaratır.
- 11:34Diğer Anne-Baba Tutumları
- Aşırı hoşgörülü anne-baba tutumu, Freud'un anal döneminde kriz yaratır ve çocukları şımarık, bencil, kendini beğenmiş ve ukalanın teki olarak yetiştirir.
- Aşırı hoşgörülü anne-baba tutumuyla alınan tuvalet eğitimi, büyüdüklerinde sorumsuz, galesiz, vurdumduymaz, savurgan, dağınık ve pisliğin teki olmalarına sebep olur.
- Baskıcı ve otoriter anne-baba tutumu, Ericson'a göre girişimciliğe karşı suçluluk, Freud'a göre de anal dönemde problem yaşar ve en büyük belayı ergenlikte bulurlar.
- 14:05Ergenlik Dönemi ve Kişilik Gelişimi
- Ergenlik döneminde çocuklar yaramazlık yapar, koşar, atlar, zıplar, tırmanır, takla atar, kırar, döker ve dağıtır.
- Bu dönemde azarlama ve bağırma yerine sabır göstermek gerekir, aksi takdirde çocuk içe kapanık, korkak ve hakkını arayan biri olur.
- Anal dönemde sert tuvalet eğitimi verilirse, çocuk asi, kuraldan taviz vermeyen, aşırı disiplinli, cimri ve titiz olur.
- 15:37Baskıcı Tutumun Etkileri
- Corberg'e göre baskıcı tutumla yetişen insanlar ahlaki açıdan itaat ceza evresine yığılır kalır.
- Baskıcı tutum ergenlik döneminde ters ve gölgelenmiş kimliğe sebep olur; ters kimlik baskıya başkaldıranların, gölgelenmiş kimlik ise baskıya boyun eğenlerin kimliğidir.
- İtici ve ilgisiz anne-baba temel güvene karşı güvensizlik evresinde problem yaratır, tutarsız anne-baba ise çelişkili bağlanmaya sebep olur.
- 17:41Fiziksel Gelişimin Önemi
- Fiziksel gelişim tüm gelişim alanlarının temelidir ve adım atmadan hiçbir gelişim alanı varlık gösteremez.
- Fiziksel gelişim kalıtımın diğer alanlara oranla en baskın, çevrenin ise en az etki ettiği alandır.
- Fiziksel gelişim bedensel (vücudumuzda meydana gelen büyüme ve olgunlaşma) ve psikomotor (büyüme ve olgunlaşma sayesinde ortaya koyduğumuz beceri ve hareket sistemindeki gelişmeler) olarak ikiye ayrılır.
- 20:05Fiziksel Gelişimin Dönemleri
- Doğum öncesi fiziksel gelişimin en hızlı olduğu dönemdir, bebeklik ise doğumdan sonra fiziksel gelişimin en hızlı olduğu dönemdir.
- Ergenlik fiziksel gelişimin yeniden hızlandığı dönemdir, ancak bu hızlanma ergenliğe girince değil, son çocukluğun son anlarında (10-12 yaş arası) başlar.
- Puberte (ön ergenlik) döneminde aniden hızlanınca kızlar erken girdikleri için yaşıtı olan erkeklere göre birdenbire serpilip gider.
- 21:06Doğum Öncesi Dönem
- Doğum öncesi üç evre vardır: dölüt (yumurtanın rahim duvarına kancasını atıp tutununcaya kadar geçen iki hafta), embriyo (farklılaşmanın devam ettiği ve organların oluşmaya başladığı dönem) ve fetüs (en uzun süren evre).
- Dölüt evresinde ilk bölünme ve farklılaşma meydana gelir, embriyo evresinde endoderm, mezoderm ve ektoderm tabakalarının temeli atılır.
- Fetüs evresinde organlar oluşur, insan şeklini alır ve çocuk doğsa da artık hayatını kendisi devam ettirebilecek noktaya gelir.
- 23:50Bebeklik Dönemi
- Yeni doğan bir bebeğin başının vücuduna olan oranı bir çeyrek'tür, yetişkinliğe geldiğinde ise bir sekiz'e kadar geriler ve dengeye ulaşır.
- Yeni doğan bir bebeğin ağırlığı yaklaşık 3-3,5 kilogramdır, 6 aylıkken 6-7 kilo, 1 yaşındayken 9-10 kilo ve 2 yaş bebekliği bitirirken 12-13 kilogram olmalıdır.
- Normal doğan bir bebekte boy 50-55 santimetre, bir yıl sonra doğum uzunluğunun %50 artarak 75 santimetreye, ikinci yıl ise doğum uzunluğunun %75'e kadar artarak 88-90 santimetreye kadar gelir.
- 25:52Bebeklik Döneminde Duyu Organları ve Refleksler
- Bebeklik döneminde duyu organları gelişmiştir, ancak görme duyusu diğerlerine oranla daha az gelişmiştir ve normal yetişkin seviyesine 8 yaşına doğru ulaşır.
- Erkek çocuklar kız çocuklara göre daha iri ve uzun doğar, ancak kemik yoğunluğu kızlarda daha fazladır.
- Bebeklik döneminde emme, yutkunma, nefes alma, göz kırpma, göz bebeğinin büyüyüp küçülmesi ve kökünü arama gibi refleksler vardır.
- 28:01İlkel Refleksler
- Babinski refleksi, çocuğun ayak tabanını dürttüğünüzde yelpaze gibi açıp kapatmasıdır.
- Moro refleksi (irkilme refleksi), ses geldiğinde hızla arkaya irkilip gerilip tekrar içe kapanmasıdır.
- Plantar tonik boyun refleksi, ayak tabanından geri çekildiğinde bastırarak elini ayağının tabanı büzmesidir.
- Sesin geldiği tarafa komple dönme, yakalama refleksi (palmer-hop) ve yürüme refleksi de ilkel reflekslerdir.
- Bu ilkel refleksler altı aydan itibaren ortadan kaybolur.
- 28:51Çocukluk Dönemleri
- İlk çocukluk (okul öncesi dönem), oyun dönemiyle okul öncesi erken çocukluk olarak adlandırılır.
- İkinci çocukluk veya geç çocukluk, son çocukluk olarak da bilinir.
- Son çocuklukta fiziksel gelişim ergenliğe kadar yavaşlar, ancak yapabileceğimiz becerilerin çeşidi artmaya devam eder.
- Bu dönem büyük kasların olgunlaştığı, küçük kasların ise dönem sonuna doğru olgunlaşmaya başladığı evre olup, parmaklarını kullanarak yapacağı becerilerde acemidir çocuklar.
- 30:04Fiziksel Beceriler ve Materyaller
- Büyük kaslar koş, atla, zıpla, topa vur, pedal çevir, takla at, ağaca tırman, merdiven çık, amuda kalk gibi kaba hareketleri yapar.
- Küçük kaslar düz çizgi çek, makasla dümdüz kes, taşırmadan boya sıkıca bağlanan bir düğümü çöz, bağcıklı ayakkabı giy, küçük legolarla oyna gibi becerileri yapar.
- Bu dönemde parmakları etkili kullanamadıkları için büyük materyallerden oluşan araç gereçler kullanılır: sabun kalıbı büyüklüğündeki legolar, iri düğmeler, cırt cırtlı ayakkabılar, kalın kurşun kalemler ve kalın saplı hafif plastik yemek kaşıkları.
- 31:09Enerji ve Dinlenme
- Bu dönemin dezavantajı inanılmaz hareketli olmalarıdır.
- Yorulduğunun ve enerjisinin bittiğinin bir sensörü olmadığı için, klozette, düğün salonunda hoparlörün dibinde, yemek yerken dabağın içine küt uyuyup kalabilirler.
- Uzmanlar, bu çocukların sensörünün olmadığı için ebeveynlerin ayık olup, yorulduklarını fark edip dinlendirmeleri gerektiğini belirtir.
- 32:27Küçük Kasların Gelişimi
- Bu dönem büyük kasların yanında artık küçük kasların da yol kat ettiği bir dönemdir.
- Küçük kaslar ilk çocuklukta olgunlaşmaya başlar, son çocuklukta yol kat eder, ancak ergenlikte tamamlanır.
- Fiziksel gelişim yavaşladığı halde yapabildiği becerilerin çeşidi artar.
- Çocuk parmaklarını etkili kullanabildiği için yemek kaşını mağara adamı gibi tutmaz, kalemleri doğru şekilde tutup karalamaz, düz çizgi çizebilir, düğüm atabilir, çözebilir ve küçük düğmeleri yükleyebilir.
- 33:46Büyüme ve Kilo Alma
- Bu dönemde boyuna büyüme yavaş, enine büyüme hızlıdır.
- İlk çocuklukta kıpır kıpır hareketli olan çocuklar, hareket kısıtlanınca kilo alır, göbek çıkmaya başlar ve yanaklar fosur fosur dolmaya başlar.
- Ergenliğe girince hızlı fiziksel değişimler bu enerjiyi yakar ve çocuk uzar, ancak zayıflamaz.
- Toplum genellikle "ergenliğe gelince boya verin inşallah enden daralacak" diyerek bu durumu açıklar.
- 35:40Ergenliğe Erken ve Geç Girmek
- Ergenliğe erken veya geç girmek, erkek ve kız çocuklarda farklı etkilere sahiptir.
- Erkek çocuklarda erken ergenliğe girmek makbul, kız çocuklarda ise geç ergenliğe girmek makbul olarak görülür.
- 6-12 yaş arası, özellikle 10-12 yaş arası çok sporla uğraşmak sakat olabilir.
- 36:53Ergenlik Dönemi
- Ergenlik, 11-14 yaş arasında başlar ve kızlar için 18, erkekler için 22'ye kadar devam eder.
- Erkeklerde boyca uzama olayı daha uzun süre devam eder çünkü kızlar erinliğe erkeklerden iki yıl kadar erken girerler.
- Kızlar erinliğe erken girince hızla uzayıp yaşıt olan erkekleri geçerler, erkekler ise bir-iki yıl sonra yakalarlar.
- 38:34Ergenlik Dönemindeki Değişimler
- Ergenlik döneminde ikincil cinsiyet özelliklerinin ön planda olduğu bir dönem yaşanır.
- İkincil değişimler arasında sesin çatallaşması, kalınlaşması, sakalların çıkması, omuzların genişlemesi, göğüslerin ve basenlerin büyümesi bulunur.
- Birincil değişimler (üremeyle alakalı değişimler) alttan alttan, yavaş yavaş gelir ve çok hissedilmez.
- 40:01Ergenliğin Başlangıcı
- Üreme ile alakalı değişimler ön plana çıktığında, erinlik bittiği ve ergenliğin başladığı anlaşılır.
- Ergenlik döneminde östrojen ve testosteron hormonlarının salgısı yeniden canlanır.
- Kız çocuklarında yağ artışı, erkek çocuklarda kas artışı daha fazladır ve bu nedenle kilo artışı kız çocuklarında daha çok görülür.
- 43:14Ergenlik Dönemindeki Problemler
- Kızlarda sivilce, şişmanlık, anoreksia nevrosa, iştahsızlık ve iskelet bozukluğu daha fazla görülür.
- Erkeklerde jinekomasti (göğüslerindeki aşırı büyüme ve şişme) olayı yaşanabilir ve tek çaresi ameliyat olabilir.
- Ergenliğe erken girmek erkeklerde dışa dönük, lider, popüler ve özgüvenli sonuçlar doğururken, kızlarda içe kapanık, çekingen ve utangaç sonuçlar doğurur.
- 45:34Ergenlik Döneminin Sonuçları
- Kızlar geç girince özgüveni yüksek, lider ve popüler olurlar.
- Erkekler geç girince lider olamazlar ancak enerjik ve hareketli tavırlarıyla ilgi çekmeyi başarırlar ve kızlar gibi içe kapanmazlar.
- Bir sonraki ünite bilişsel gelişim ünitesi olup, ÖSYM'nin her yıl en az iki soru sorduğu önemli bir ünitedir.