Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Mehmet Günay adlı bir öğretmenin öğrencilere sunduğu tarih dersidir. Öğretmen, sınavlarda çıkabilecek önemli bilgileri vurgulayarak ders anlatımını yapmaktadır.
- Video, Japonya'nın modernleşme süreci ile başlayıp, Meiji Restorasyonu, 1929 Dünya Ekonomik Krizi ve iki savaş arası dönemdeki kültürel, bilimsel ve teknolojik gelişmeleri kapsamaktadır. İçerikte Japonya'nın çağdaşlaşma süreci, Atatürk'in inkılapları ile benzerlikleri, 1929 Dünya Ekonomik Krizi'nin nedenleri ve sonuçları, Türkiye'deki etkileri, Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti'nin kuruluşu gibi konular ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca iki savaş arası dönemdeki önemli uluslararası anlaşmalar (Lokano Antlaşması, Briand-Kellogg Paktı), bilimsel keşifler (C vitamini, penisilin), teknolojik gelişmeler (gökdelenler, radyo), sanat akımları (surrealizm, Caz müziği) ve Picasso'nun Guernica tablosu, Charlie Chaplin gibi önemli sanatçılar hakkında bilgiler verilmektedir. Öğretmen, sınavlarda çıkabilecek önemli 18 maddeyi listeler ve öğrencileri sınava hazırlamaktadır.
- Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi Dersi
- Videoda çağdaş Türk ve dünya tarihinin ikinci videosu sunuluyor.
- Tarihi olayları farklı şekillerde ve teknolojik öznel olarak ele alacaklar.
- İlk videoda birinci dünya savaşı ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin kurulması işlenmiş.
- 00:59Uzakdoğu'da Yeni Güç: Japonya
- Uzakdoğu'da üç önemli millet bulunuyor: Japonlar, Çinliler ve Koreliler.
- Japonlar ve Çinliler birbirlerini sevmezler, bu iki devlet arasında büyük mücadeleler yaşanır.
- Japonya adalardan oluşan bir devlet ve 1867 tarihine kadar her adada feodal beyler (daimyo) tarafından yönetiliyordu.
- 02:16Japon Feodal Sistemi ve Samuray Kültürü
- Japon feodal sisteminde askeri ve vali olarak imparatorluğu temsil eden derebeylere "shogun" adı verilir.
- Japonya'da samuray kültürü önemli bir geleneksel kültürdür.
- Japonlar geleneklerine bağlı olmalarına rağmen modernize olmuşlardır.
- 03:14Japonya'nın Kapalı Politikası ve Meiji Dönemi
- Japonya'dan dışarı çıkmak ve yabancıların Japonya'ya girmek yasaktı, cezası ölüm idi.
- Amerika Birleşik Devletleri bu bölgede ticaret yapmak için Japonya'nın desteğine ihtiyaç duydu.
- 1867 tarihinde Meiji Mutsihito adında bir adam Japonya'nın başına geçti.
- 04:25Meiji İmparatoru'nun İnkılapları
- Meiji İmparatoru, Japonya'yı ileri seviyelere getirmek için birçok hanedanlığı ortadan kaldırıp tek bir İmparator'a bağlı bir sistem kurdu.
- Japonya'da erkeklere ve kadınlara zorunlu ilköğretim getirildi, askerlik dört yıla zorunlu hale getirildi ve Prusya modeli bir anayasa ilan edildi.
- Meiji İmparatoru, modern silahlar getirdi, sanayiye ve demiryollarına yatırım yaptı, fabrikalar açtı ve Tokyo başkent oldu.
- 05:36Meiji İmparatoru'nun Reformları ve Sonuçları
- Geleneksel Japonlar olan samuraylar karşı çıktı, ancak samurayların kılıç taşıması yasaklandı.
- Japonya, önce içerden bir şey satmanın ve dışarıdan bir şey almaya yasak olduğu kapalı bir ülkeden, Çin'i ve Kore'i işgal eden güçlü bir devlet haline geldi.
- 1905 Rus-Japon Savaşı'nda Ruslar yenildi ve Japonya, güçlü bir Uzak Doğu devleti olarak ilerlemeye başladı.
- 06:42Meiji Restorasyonu ve Japonya'nın Gelişimi
- Meiji İmparatoru'nun yaptığı tüm yeniliklere "Meiji Restorasyonu" denir ve bu terim "aydınlanma dönemi" anlamına gelir.
- Meiji İmparatoru'nun hedefi "güçlü ordusu olan zengin bir ülke yaratmak" idi.
- Japonya, çağ atlayarak gelişti, kıyafetleri pahalı ve kaliteli hale geldi, ve birçok firma üretici oldu.
- 07:36Japonya'nın Türk İlişkileri ve Özellikleri
- Türk-Japon dostluğu, Ertuğrul Fırkateyni olayıyla başladı ve Türkler Japonya'ya gittiğinde büyük ilgi görüyor.
- Japonlar savaş bir kültür olarak görülüyor ve çok çalışkanlar, doğru yere yatırım yapabilmişler.
- Japonya'da şinto takviminden miladi takvime geçildi, ancak Japonların alfabe sistemi hiçbir zaman değiştirilmedi.
- 10:04Meiji Restorasyonu'nun Öncesi ve Sonrası
- 1850'li yıllara kadar Japonya, daimyo adı verilen derebeyliklerle yönetiliyordu ve içe ve dışa kapalı bir toplumdu.
- 1867'de Meiji Mutsuhito başa geçti, derebeylikleri kaldırdı ve ülkeyi tek bir merkezden yönetmeye başladı.
- Meiji İmparatoru, batı tarzı yenilikler yaptı ve bu yeniliklere "Meiji Restorasyonu" denildi.
- 12:25Meiji Restorasyonu'nun Detayları
- Meiji Restorasyonu'nda ilköğretim zorunlu ve ücretsiz hale getirildi, Prusya tarzı bir anayasa ilan edildi.
- Avrupa'ya öğrenciler gönderildi, ilk gazete çıkarıldı ve kılık kıyafet devrimi yapıldı.
- Bankacılık sistemi çağdaş hale getirildi, donanma geliştirildi, modern silahlar getirildi ve askerlik zorunlu hale getirildi.
- 15:26Japonya'nın Modernleşme Süreci
- Japonya'nın çağdaşlaşma sürecinde ağır sanayi, demir çelik ve gemi yapımına önem verildi.
- Japonya'da Şinto takvimi yerine miladi takvime geçildi.
- 16:391929 Dünya Ekonomik Krizi'nin Nedenleri
- Birinci Dünya Savaşı'nda Amerika Birleşik Devletleri'nin Mondrea Doktrini'nden taviz vermesi ve her iki tarafa kredi açmasıyla savunma sanayisinde büyük gelişme sağlandı.
- Savaş sonrası bazı devletlerin kredileri geri alamaması ve Amerika ekonomisinin 200 holding'e bağlanması yaşanan krizin temel nedenlerindendi.
- Amerika'da 5000 yakın banka açılarak insanlar farklı bankalardan kredi çekerek kendilerini zengin hissetmeye başladılar.
- 19:061929 Dünya Ekonomik Krizi ve Sonuçları
- Binlerce insan çektiği kredileri ödeyemezse ekonomik kriz yaşanır.
- Borsada hisse fiyatları yükseldikten sonra perşembe gününe gelindiğinde satış başlayarak borsa dibi gördü ve "Kara Perşembe" olarak adlandırılan bu olay tarihe geçti.
- Kriz sonucunda 200 holding'in yarısı batmış, binlerce banka kapanmış ve milyonlarca insan evsiz kalmıştır.
- 22:13Krizin Sonrası ve Türkiye'nin Durumu
- 1932 seçimlerinde Roosevelt geldi ve "Yeni Düzen" ilan etmesiyle Amerika tekrar toparlamaya başladı.
- Türkiye 1929 Dünya Ekonomik Krizi'nden daha az etkilenmiştir çünkü özel sektör çok gelişmemişti.
- Roosevelt'un maratoryum ilanı sayesinde Türkiye, Fransa ile Lozan'da yaptığı anlaşmada borç ödemelerini erteleme fırsatı bulmuştur.
- 24:201929 Dünya Ekonomik Krizi ve Türkiye
- 1929 Dünya Ekonomik Krizi'nde Osmanlı Devleti'nin dış borçları Fransa'ya ödenme konusu gündeme gelmiş ve Türkiye, Fransa ile lira üzerinden anlaşma yaparak taksit sayısını arttırmıştır.
- Türkiye'de Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti kurulmuş, insanlar tasarrufa yönlendirilmiş ve kışlalarda "açıksa kapa, lüzumsuzsa söndür" şeklinde tasarruf tedbirleri uygulanmıştır.
- İstanbul Üniversitesi öğrencileri (Darülfünun) "Yerli Malı Haftası"nı ilan etmiş ve sadece yerli malların tüketilmesi için eylem yapmışlardır.
- 26:34Ekonomik Klinik Model ve Devletçilik
- Türkiye ekonomik klinik modeline geçerek "al ver ekonomiye can ver" prensibini uygulamış, ticareti döngüye sokmaya çalışmıştır.
- 1929 Dünya Ekonomik Krizi sonrası Türkiye, Misak-ı İktisadi kararlarına göre liberal ekonomi yapıyı terk ederek devletçilik politikasına yönelmiştir.
- Türkiye'de merkez bankası kurulmuş ve özel sektördeki kuruluşların devletleştirilmesi veya devletin direkt ekonomiye müdahale etmesi şeklinde devletçilik modeline geçilmiştir.
- 27:53Kükreyen Yirmiler ve Ekonomik Krizler
- "Kükreyen Yirmiler" dönemine 1920-1929 yılları denir, bu dönemde insanların kendini zengin hissetmesi ve bolca kredi çekmesi yaşanmıştır.
- Türkiye'de 1990'larda benzer bir durum yaşanmış, insanların ellerinde çok sayıda kredi kartı bulunmuş ve ekonomik zorluklar intiharlar, boşanmalar ve aile içi huzursuzluklara yol açmıştır.
- Ekonomik krizler Türkiye'nin kaderi olarak görülüyor, her iyi dönem sonunda kesin bir sıkıntı çıkıyor.
- 29:511929 Dünya Ekonomik Krizinin Nedenleri
- Birinci Dünya Savaşı'nın getirdiği ekonomik zorluklar ve Almanya'nın savaş tazminatını ödeyememesi krizi tetiklemiştir.
- ABD'nin savaş zamanı verdiği kredileri geri alamaması ve ekonominin 200 holding'in elinde olması, ekonomiye etkili bir şekilde yansıtmıştır.
- Savaş sonrası ekonominin iyimser bir havaya bürünmesi, ABD borsasının Wall Street'indeki suni yükselişi ve sterlinin aşırı değer kazanması ihracatta düşüşe sebep olmuştur.
- Almanya'nın savaş tazminatı ödeyebilmek için karşılıksız para basması hiperenflasyona sebep olmuş, ABD yönetiminin ekonomiye geç müdahale etmesi ise krizi daha da derinleştirmiştir.
- 34:451929 Dünya Ekonomik Krizi
- 1929 Dünya Ekonomik Krizi, ABD borsasında başlayan düşüşle başlamış ve "Kara Perşembe" olarak tarihe geçmiştir.
- Krizin sonuçları arasında 4,20 milyar doların ABD borsasında batması, çok sayıda bankanın çöküşü, açlık ve kıtlığın başlaması, takas usulü ticarete dönülmesi ve insanların ruh sağlıklarının bozulması bulunmaktadır.
- Madencilik ve inşaat sektörlerinde gerilemeler yaşanmış, 50 milyona yakın insan işsiz kalmış, dünya ticaret hacmi %65 azalmıştır.
- 37:48Krizden Çıkış Stratejileri
- 1932'de dünya ekonomik krizi karşı Hover Moratorumu ilan edilmiş, devletlerin kendi aralarındaki borçların ödemelerinin ötelenmesine izin verilmiştir.
- Roosevelt 1932 seçimlerinde Roset kazanmış ve krizden çıkmak için "Yeni Düzen" (New Deal) adlı bir program ilan etmiştir.
- Amerika'da bu krizin etkileri Dünya Savaşı'na kadar çok hissedilmiştir.
- 39:19Türkiye'nin Krize Karşı Alınan Önlemler
- Türkiye'de 1929 Dünya Ekonomik Krizi sırasında Osmanlı dış borçlarının ödenmesi konusu bir kere daha gündeme gelmiştir.
- Türkiye korumacı iktisatçı politikalar (devletçilik) benimsemiş, ithalatta kısıtlamalara gidilmiş, gümrük vergileri yükseltilmiş ve yerli malların kullanımı teşvik edilmiştir.
- Milli iktisat ve tasarruf cemiyeti kurulmuş, CLI (Malımı sattığım devletten mal alırım) sistemi uygulanmıştır.
- 42:58Milletler Cemiyeti
- Dünya Savaşı bittikten sonra yenilginin topraklarını paylaşmak ve Avrupa'nın sınırlarını kesinleştirmek için Cenevre'de toplanılmış, Paris Barış Konferansı'nda ABD'nin isteğiyle Milletler Cemiyeti kurulmuştur.
- Milletler Cemiyeti'nin fikir babası Amerika'dır ancak kendisi üye olmamıştır çünkü monreo doktrini (yalnızlık politikası) nedeniyle.
- Türkiye, 1920'de TBMM'nin kurulmasıyla kurulan devlet, 1932'de İspanya'nın önerisiyle ve Yunanistan'ın desteğiyle Milletler Cemiyeti'ne üye olmuştur.
- 45:49Locano Antlaşması
- Almanya, Versay Antlaşması'yla 36 milyar dolar tazminat yüklenince ödeme yapamadı ve bu durum Avrupa'da sıkıntı yarattı.
- Locano Antlaşması, birçok devletin katıldığı Avrupa'daki bir anlaşmayla Almanya'nın Dünya Savaşı'ndan sonra dışlanmış olduğu Avrupa ve dünya siyasetine geri dönmüş olmasına neden oldu.
- Almanya'nın komşularına saldırmama garantisi verdiği Locano Antlaşması, uluslararası statüye geri döndüren bir anlaşmadır.
- 47:55Briand-Kellogg Paktı
- Briand-Kellogg Paktı, Amerikan ve Fransız dışişleri bakanlarının ortaklaşa kurduğu, sonra tüm Avrupa ülkeleri dahil olduğu ve Türkiye ile Sovyetler Birliği'nin de katıldığı bir pakttır.
- Bu paktta "savunmaya dayanmayan savaş kanun dışı sayılmıştır" ilkesi kabul edilmiştir.
- Paktın amacı bir savaş olmaması olsa da, uygulanması mümkün olmamıştır.
- 52:04İki Savaş Arası Dünya'daki Gelişmeler
- İki savaş arası dönemde C vitamini keşfedildi ve bu, denizcilerin skorbit hastalığına yakalanmasını engelledi.
- DDT adında böcek ilaçları keşfedildi ve tarım için önemli bir gelişmeydi.
- Bu dönemde gökdelen sayıları artmaya başladı ve Empire State Building, bir dönem dünyanın en yüksek binası oldu.
- Mimari alanında dar yaşam alanlarında hacimsel ferahlık sağlayan çalışmalar yapıldı, özellikle Japonya'da 60-65 metrekarelik evlerde çok çeşitli dizaynlar geliştirildi.
- 53:56İkinci Dünya Savaşı Öncesi Sanat ve Kültür
- Pablo Picasso, kübizmin kurucusu olup, İspanya'daki Guernica kasabasının Alman hava kuvvetleri tarafından bombalanmasını anlatan "Guernica" adlı tablosuyla dikkat çekmiştir.
- Bu dönemde elektrik evlere girmiş, sinema sektörü gelişmeye başlamış ve çizgi film endüstrisi oluşmuştur.
- Charlie Chaplin, Sherlock karakteriyle ünlü modern zamanlar ve diktatör filmleriyle sesli sinemanın öncüsü olmuştur.
- 55:52İkinci Dünya Savaşı Öncesi Teknolojik ve Bilimsel Gelişmeler
- Amerika Birleşik Devletleri'nde 1950'lere kadar etkili olan caz müzik türü ortaya çıkmıştır.
- Alexander Fleming tarafından penisilin keşfedilmiştir.
- BCG aşısı, insülin ve Einstein'ın görelilik kuramı bu dönemde önemli bilimsel gelişmeler arasındadır.
- 57:09İkinci Dünya Savaşı Öncesi Sosyal ve Medya Gelişmeleri
- Radyo, insanların en büyük iletişim araçlarından biri haline gelmiş ve Hitler'in propaganda aracı olarak kullanılmıştır.
- Türkiye'de 1980'lerden sonra radyo kullanımının yaygınlaşmasıyla birçok radyo kahramanı olmuştur.
- Radyo, haber radyoları, Türk'ü radyoları, dini radyoları ve spor radyoları şeklinde farklılaşmıştır.
- 59:14İkinci Dünya Savaşı Öncesi Diğer Önemli Gelişmeler
- Petrol ve elektrik evlere girmiş, C vitamini keşfedilmiş ve elektron mikroskobu bulunmuştur.
- DDT adlı ilk böcek ilacı keşfedilmiş, insülin bulunmuş ve taşıt üretimi artmıştır.
- Uluslararası uçaklar faaliyete geçmiştir, Bauhaus şehir planlaması ortaya çıkmış ve gökdelenler inşa edilmiştir.
- 1:01:14İkinci Dünya Savaşı Öncesi Kültür ve Sanat Alanındaki Gelişmeler
- Çizgi film endüstrisi oluşmuş ve farklı dönemlerde farklı çizgi filmler izlenmişdir.
- Psikoloji önem kazanmış, varoluşçuluk ve fenomenoloji akımları ortaya çıkmıştır.
- Tarih yazıcılığında ekonomik, sosyal ve medeniyet konuları öne çıkmış, 1929 dünya ekonomik krizinden sonra John Steinbeck'in "Gazap Üzümleri" eseri önem kazanmıştır.
- Sürrealizm ve ekspresyonizm akımları önemli hale gelmiş, Amerika'nın caz tüm Avrupa'ya yayılmıştır.
- 1:05:11Müzik ve Sanat
- Müzik türlerinin çoğu Afrika'dan gelmektedir ve özellikle Afrikalıların kölelik dönemlerinde söyledikleri ağıtlar yaşam bağlamında müzikle ilgili olmuştur.
- Afro Amerikan sanatçıların müzikleri, özellikle Amerika Birleşik Devletleri'nde ırkçılığın yok edilmesinde önemli rol oynamıştır.
- Jazz, müziğin başlangıcını temsil eden ve çok kıymetli bir müzik türüdür.
- 1:06:16Önemli Sanatçılar ve Eserler
- Charlie Chaplin, "Modern Zamanlar" ve "Büyük Diktatör" filmleriyle ünlenmiştir.
- Pablo Picasso, kübizmin kurucusu olarak "Guernica" tablosuyla ünlenmiştir.
- Guernica tablosunda geometrik şekiller kullanılmış ve Guernica kasabasının bombalandıktan sonraki insanların korkuları gösterilmiştir.
- 1:08:52Meiji Restorasyonu
- Japonya'da Meiji İmparatoru Mutsuhito, güçlü ordusu ve zengin bir ülke yaratma hedefiyle Meiji Restorasyonu gerçekleştirmiştir.
- Meiji Restorasyonu sırasında ordu düzenlenmesi, gazete çıkartımı, banka kurulması, anayasa ve takvim gibi değişiklikler yapılmıştır.
- 1:09:341929 Dünya Ekonomik Krizi
- 1929 Dünya Ekonomik Krizi, Amerika Birleşik Devletleri borsasının (Wall Street) aniden çökmesiyle başlamıştır.
- Kriz sonucunda Roosvelt'ın "New Deal" politikası uygulanmış ve Türkiye Cumhuriyeti devletçilik politikasına geçmiştir.
- 1927'de çıkarılan Teşviki Sanayi Kanunu'nun başarısız olması 1929 Dünya Ekonomik Krizi'nin etkisiyle olmuştur.
- 1:11:37Diğer Önemli Olaylar ve Kişiler
- Milli Sat ve Tasarruf Cemiyeti, 1929 Dünya Ekonomik Krizin sonunda kurulmuştur.
- İtalo-Almanya anlaşması "Kellogg-Briand" anlaşmasıdır ve "savunmaya dayanmayan savaş kanun dışı sayılmıştır" prensibine dayanmaktadır.
- John Steinbeck'in 1929 Dünya Ekonomik Krizi'ni yansıttığı eseri "Gazap Üzümleri"dır.