Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan kapsamlı bir hukuk dersidir. Eğitmen, öğrencilere hitap ederek borçlar kanunu ve haksız fiil hukuku konularını detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, sözleşme şekli ve irade açıklaması arasındaki uyumsuzluklar ile başlayıp, muvazza kavramı, hata, aldatma ve aşırı yararlanma (kabin) gibi özel geçersizlikler üzerine odaklanmaktadır. Daha sonra temsil kavramı, haksız fiilin dört temel unsuru ve tazminat sorumluluğu detaylı olarak ele alınmaktadır. Son bölümde ise maddi ve manevi tazminat türleri ve özellikleri açıklanmaktadır.
- Ders boyunca her konu için örnekler verilmekte, kanunun şekil şartları, sözleşmeyi iptal etme hakları, hak düşürücü süreler ve tazminatın zamanaşımı gibi önemli hususlar üzerinde durulmaktadır. Özellikle muvazza kavramı, haksız fiilin unsurları ve kusursuz sorumluluk halleri gibi detaylı konular örneklerle açıklanmaktadır.
- 00:08Sözleşme Şekli ve Ön Sözleşmeler
- Sözleşmenin şekline uymazsa yaptırma geçersizlik olur.
- Ön sözleşmeler kural olarak asıl sözleşme hangi şekle tabi ise o şekle tabidir.
- Taşınmaz satış vaadi sözleşmesi noterde gerçekleştirilebilen bir sözleşmedir, ancak yakın zamanda noterlerin taşınmaz satışını da gerçekleştirebileceği değişiklik yapılmıştır.
- 01:31İrade ve İrade Açıklaması Arasındaki Farklar
- Sözleşmenin kurulması için irade ve irade açıklaması olması gerekir, ancak bazen bu iki arasında uyumsuzluk doğabilir.
- İrade kişinin istediği şey, irade açıklaması ise bunu dış dünyaya yansıttığı şeydir.
- Bu uyumsuzluklar istenerek veya istemeden yaratılabilir.
- 02:41İstenerek Yaratılan Uyumsuzluk Halleri
- İstenerek yaratılan uyumsuzluk halleri üçtür: latife beyanı (şaka beyanı), zihni kayıt ve muvazza.
- Latife beyanı, karşı tarafın ciddiye almaması gerekiyordu düşüncesiyle yapılan bir irade açıklamasıdır.
- Zihni kayıt, kişinin istemeden irade açıklamasında bulunmasıdır ve hukuk bu beyanı bağlayıcı olarak kabul eder.
- 03:12İstemeden Yaratılan Uyumsuzluk Halleri
- İstemeden yaratılan uyumsuzluk halleri üçtür: meşhur hata, hile-tehdit üçlemesi.
- Bu haller eski isimleriyle irade fesadı halleri olarak, yeni isimleriyle yanılma, aldatma, korkutma halleri olarak geçer.
- Kabine, bu uyumsuzluk halleri tablosundan ayrı bir başlık olarak düzenlenmiştir.
- 06:46Muvazza Nedir?
- Muvazza, iki kişinin anlaşarak üçüncü bir kişiyi kandırmak üzerine kurdukları sözleşmedir ve hukuki nitelik itibariyle bir danışıklılıktır.
- Muvazza, hileli bir sözleşmedir ve ana amacı üçüncü kişiyi kandırmaktır.
- Muvazza, hukuki nitelik itibariyle iki kişi anlaşarak üçüncü bir kişiyi kandırır ve ikiye ayrılır: mutfak muvazza ve misli muvazza.
- 07:30Mutfak Muvazza
- Mutfak muvazza'da, kandırmaca sözleşmesini yapan kişiler aslında hiçbir sözleşme yapma iradeleri olmadığı halde sözleşme yapma iradeleri varmış gibi davranırlar.
- En çok icra hukukunda muvazza yapılır; borçlu alacaklılarından mal kaçırmak için evini, elini, aracını veya tablosunu amcasına satıyormuş gibi gösterir.
- Gerçekten bir satım sözleşmesi yapılmıyor, ama üçüncü kişileri kandırmak için bir satım sözleşmesi yapıyormuş gibi görünüyor.
- 09:12Misli Muvazza
- Misli muvazza'da, kişiler aslında bir sözleşme yapmak isterler ama bu sözleşmeyi başka bir sözleşmenin arkasına gizlerler.
- Mağazada iki tane işlem vardır: gizli işlem ve görünürdeki işlem.
- Örneğin, baba oğluna evini miras olarak ya da bağışlamak ister, kızına veya eşinden bunu gizlemek için evi oğluna satıyormuş gibi gösterir.
- 10:45Muvazza Sonuçları
- Mutfak muvazza'da görünürdeki sözleşme (satım sözleşmesi) her türlü geçersizdir ve bunun herhangi bir istisnası yoktur.
- Misli muvazza'da görünürdeki işlem (satım sözleşmesi) her türlü geçersizdir.
- Gizli işlem (bağış) kanunun aradığı şekil şartlarını taşıyorsa geçerlidir, taşıyamıyorsa geçersizdir.
- 14:22Muvazza İspatı ve Süresi
- Muvazza ispatında mağdur üçüncü kişiler muvazza'yı her türlü delille ispatlayabilirler.
- Muvazza tarafları ise muvazza'yı ispat etmek zorunda kalırlarsa birbirlerine adi yazılı şekilde (yazılı bir sözleşme) ispat etmek zorundadırlar.
- Muvazza her zaman geçersizdir ve kesin hükümsüzlük olduğu için herhangi bir süresi yoktur.
- 16:09İradeyi Sakatlayan Sebepler
- İradeyi sakatlayan sebepler arasında yanılmadan, aldatmadan ve korkutmadan bulunur.
- Hata kural olarak beyan hatası ve sahip hatası olarak ayrımlanır.
- Açıklamada yanılma kişi sözleşmenin niteliğinde, kişisinde, konusunda veya miktarda hata yapabilir ve bu durumlarda sözleşmeyi iptal edebilir.
- 18:16Sözleşmelerde Yanılma ve İptal Hakkı
- Adi hesap yanlışlıkları (bin lira ile yüz lira gibi) ve sahipten yanılma (evlilik teklifi kabulü gibi dürtüler) kural olarak sözleşmeyi iptal hakkı vermez.
- Cümleme, yanılma, aldatma ve korkutma durumlarında sözleşmeyi iptal hakkı verir.
- Esaslı sahipten yanılma (temel yanılma) sözleşmenin temelini teşkil eder ve sözleşmeyi iptal etme hakkı sağlar.
- 20:07Sözleşmelerde Yanılma, Aldatma ve Korkutma
- Aldatma, tehdit ve korkutma yoluyla yapılan sözleşmeler iptal edilebilir.
- Yanılma, aldatma ve korkutma durumlarında sözleşmeler kural olarak geçerli olarak başlarlar.
- İptal hakkı kullanıldığında sözleşme ilk yapıldığı andan itibaren geçersiz hale gelir, bu da sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre iade talebinin yapılmasını sağlar.
- 23:02İptal Hakkı Süreleri
- Yanılma ve aldatma durumlarında bir yıllık süre, aldatılan kişinin bunu öğrendiği andan itibaren başlar.
- Korkutma durumunda ise korkunun etkisinin kalktığı tarihten itibaren bir yıllık süre başlar.
- Bu süreler hak düşürücüdür, yani süreyi kaçırdığınızda artık sözleşmeyi iptal edemezsiniz ve hakim her uyuşmazlıkta bunu kendiliğinden dikkate alır.
- 24:11Aşırı Yararlanma (Kabin)
- Aşırı yararlanma (kabin) iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerde, edimler arasında açık bir oransızlığın olmasıdır.
- Kabinin maddi unsuru açık oransızlıktır, manevi unsuru ise tecrübe sahibi olmama, deneyimsizlik, düşüncesizlik veya zor durumda kalma durumlarıdır.
- Kabin durumunda kişi ya sözleşmeden dönebilir ya da edimler arasındaki açık oransızlığın giderilmesini talep edebilir.
- 27:07Kabin Süreleri ve Temsil
- Kabin durumunda, tecrübe sahibi olmama veya zor durumda kalma durumlarının ortadan kalktığı andan itibaren bir yıllık süre başlar.
- Kabin durumunda maksimum beş yıllık süre içerisinde sözleşmeden dönmek veya açık oransızlığın giderilmesini talep etmek gerekir.
- Temsil, bir hukuki işlemi bir başkasının bir başkası adına gerçekleştirmesidir ve temsil yetkisinin verilmesi tek taraflı bir hukuki işlemdir.
- 29:18Özel Yetki Gerektiren Durumlar
- Genel yetki verilmiş olsa bile dava açma, sulh olma, kambiyo taahhüdü ve taşınmazlarla ilgili ayni hak işlemleri için temsilcinin özel yetkiye sahip olması gerekir.
- 30:08Temsil Yetkisi ve Sonuçları
- Temsil olunanın tablosunu satarken özel yetkiye sahip olması gerekmez, ancak evini satarken özel yetkiye sahip olması gerekir.
- Taşınmazın ani hakkı (satışı ve bağışı) için özel yetkiye ihtiyaç vardır, ancak taşınmazın kirası için özel yetkiye gerek yoktur.
- Temsil yetkisinin sona ermesi durumları: temsil olunan veya temsilci ölürse, fiil ehliyetini kaybederse, istifa ederse veya azil ederse.
- 31:17Temsil Yetkisinin Sonlandırılması
- İstifa, temsilcinin görevi bırakması veya temsili bırakmasıdır; azil ise temsil olunanın onu temsilden almasıdır.
- Temsil yetkisinin verilmesi ve sonlandırılması tek taraflı hukuk işlemidir, sözleşme veya fesih değildir.
- Temsilcinin evliliği temsil yetkisini sona erdirmez.
- 33:44Haksız Fiil ve Unsurları
- Haksız fiil, bir kişinin hukuka aykırı olarak başkasına verdiği zarardır ve tazminat sorumluluğu (giderim sorumluluğu) doğurur.
- Haksız fiilin dört temel unsuru vardır: hukuka aykırılık, zarar, kusur ve illiyet bağı.
- Haksız fiil sorularında en çok hukuka aykırılık konusu sorulur.
- 35:04Hukuka Aykırılığı Ortadan Kaldıran Haller
- Meşru müdafaa (yasal savunma), bir kişinin kendisini veya başkasını saldırıya karşı korumak için yaptığı ölçülü savunmadır ve hukuka aykırılığı ortadan kaldırır.
- Zaruret halinde, kişiden veya hayvandan kaynaklanabilecek tehlikeden kurtulmak için üçüncü bir kişiye zarar verilmesi hukuka aykırılığı ortadan kaldırır, ancak tazminat sorumluluğu doğabilir.
- Kanunun verdiği yetkinin kullanılması (örneğin icra müdürünün haciz işlemi), yetkili makamların gücüne başvurmanın zaman itibariyle mümkün olmaması, daha üstün nitelikte özel yarar (örneğin yaşam hakkı) ve kamu yararı hukuka aykırılığı ortadan kaldırır.
- 38:17Hukuka Aykırılığı Ortadan Kaldıran Halleri
- Zarara uğrayanın kişilik haklarına aykırı olmayan rızası hukuka aykırılığı ortadan kaldırabilir, örneğin boksörlerin yumruktan zarar görmesi durumunda tazminat davası açılamaz.
- Yaşam hakkına aykırı rıza (ötenazi) hukuka aykırılığı ortadan kaldırmaz ve ötenazi yapan doktor hem ceza hukuku hem borçlar kanunu anlamında zorundadır.
- Karşı tarafın kusuru tazminatta indirim sebebi olabilir ama hukuka aykırılığı tam olarak ortadan kaldırmaz.
- 40:38Zarar ve Tazminat Türleri
- Zarar kural olarak maddi (parayla ölçülebilen) veya manevi (parayla ölçemediğimiz) olabilir ve her ikisi de Türk hukukunda parayla ödenir.
- Maddi tazminat parayla ölçülebilen zararlar için, manevi tazminat ise üzüntünün bedeli olarak hakimin takdir yetkisiyle belirlenir.
- Tazminat sorumluluğunun doğabilmesi için kusur şartı aranır; kusur kasıt (sonucu biliyorsa, istiyorsa) veya ihmal (gerekli önlemleri almadıysa) olabilir.
- 42:20Illiyet Bağını Kesen Haller
- Illiyet bağı (neden-sonuç ilişkisi) mücbir sebep (deprem, sel gibi) tarafından kesilir.
- Illiyet bağı üçüncü kişinin ağır kusuru veya zarar görenin ağır kusuru tarafından kesilir; sadece kusur indirim sebebi iken ağır kusur illiyeti keser.
- Illiyet bağı kesildiğinde tazminat sorumluluğu ortadan kalkar çünkü tazminat yükümlülüğünün doğabilmesi için dört şartın (hukuka aykırılık, zarar, kusur, illiyet bağı) dördü de olmalıdır.
- 44:34Kusursuz Sorumluluk Halleri
- Kusursuz sorumluluk hallerinde kusur şartı aranmaksızın, hukuka aykırılık, zarar ve illiyet bağı şartları varsa kişi sorumlu tutulur.
- Kusursuz sorumluluk halleri üç sebebe dayanır: özel yükümlülük (özenli davranmak zorunda olanlar), tehlike sorumluluğu (tehlikeli faaliyet yürütür) ve hakkaniyet sorumluluğu (hakkaniyet gerektirdiği için).
- Özel yükümlülük sorumluluğuna dayananlar: adam çalıştıran, yapı maliki, hayvan bulunduran ve ev başkanının sorumluluğu; tehlike sorumluluğuna dayananlar: maden ocağı, nükleer santral, dinamit imalatı ve motorlu araç işletenin sorumluluğu; hakkaniyet sorumluluğu ise sadece bir durumda işletilir.
- 48:05Tazminat Kalemleri
- Haksız fiilden tazminat sorumluluğu doğar ve tazminat iki türden oluşur: maddi tazminat ve manevi tazminat.
- Maddi tazminat kalemleri ikiye ayrılır: fiziksel maddi tazminat (bedensel zarar halinde) ve ölüm halinde ödenecek maddi tazminatlar.
- Ölüm halinde cenaze giderleri, tedavi görmüşse tedavi giderleri ve destekten yoksun kalma tazminatı ödenir.
- 48:57Tazminat Türleri
- Destekten yoksun kalma tazminatı sadece ölüm halinde ödenir ve manevi değil, maddi destekten bahsedir.
- Bu tazminat, ölen kişinin maddi anlamda desteklediği kişilerin açtığı maddi tazminat kalemidir ve bilirkişilerce hesaplanır.
- Bedensel zarar halinde ödenecek tazminatlar tedavi giderleri, kazanç kaybı, işgücü kaybı veya ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan zararlardır.
- 50:22Tazminat Ödeme Şekilleri
- Maddi tazminat kural olarak nakit (peşin) olarak ödenir, ancak gelir (her ay belirli miktar) olarak da ödenebilir.
- Manevi tazminat üzüntü ile ilgili bedeldir, hakimin takdir etkisidir ve kanunda hiçbir ölçüsü yoktur.
- Manevi tazminat illaki peşin ödenir, gelir olarak ödenemez ve kural olarak devredilemez.
- 51:19Haksız Fiilde Zamanaşımı
- Haksız fiilde zamanaşımı süresi iki ve on yıldır.
- İki yıllık süre, fiili ve zararı gerçekleştiren kişiyi öğrendiğin andan itibaren başlar, on yıllık süre ise zararın meydana geldiği andan itibaren başlar.
- Haksız fiilde zamanaşımı süresi hak düşürücü süre değildir, hakim kendiliğinden dikkate alamaz, karşı tarafın bunu ileri sürmesi gerekir.
- 52:43Hakim Kararı Değiştirme Hakkı
- Haksız fiilde maddi tazminat belirlenirken, özellikle bedensel zararla ilgili maddi tazminat belirlenirken ileride doğması muhtemel zararlar için hakim kararı değiştirme hakkını saklı tutabilir.
- Hakim en fazla iki yıl süreyle verdiği kararı değiştirme hakkını kendinde saklı tutabilir.
- Hükümde "bir yıl içinde kararı değiştirebilirim" veya "en fazla iki yıl içinde maddi tazminat rakamı üzerinde oynayabileceğini" kabul edebilir.