Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından KPSS, AYT, TYT, lisans, önlisans ve ortaöğretim öğrencileri için hazırlanmış tarih dersidir. Eğitimci, Marmara Denizi haritası ve dilsiz harita kullanarak konuyu anlatmaktadır.
- Video, Osmanlı İmparatorluğu'nun Çanakkale ve İstanbul Boğazı'na sahip olma sürecinden başlayarak, tarihsel gelişmeleri kronolojik olarak ele almaktadır. İçerik, Orhangazi döneminde Çanakkale Boğazı'nın ele geçirilmesi, Fatih Sultan Mehmet döneminde İstanbul Boğazı'nın fethi, Küçük Kaynarca Antlaşması, Hünkar İskelesi Antlaşması, Londra Boğazlar Sözleşmesi, Sevr Antlaşması, Lozan Barış Antlaşması ve Montrö Boğazlar Sözleşmesi'ne kadar olan süreci kapsamaktadır.
- Her antlaşma için boğazlarla ilgili maddeler karşılaştırılarak, Osmanlı Devleti'nin boğazlardaki egemenlik haklarının nasıl değiştiği açıklanmaktadır. Özellikle Sevr'de Türk olmayan komisyon, Lozan'da Türk olmayan askerler ve Montrö'de bu durumların nasıl değiştiği vurgulanmaktadır.
- Boğazlar Sorunu Giriş
- Bu video, KPSS, AYT ve kısmen TYT sınavları için hazırlanan boğazlar sorunu konusunu ele alıyor.
- Boğazlar sorunu, Çanakkale ve İstanbul Boğazı'nı kapsıyor.
- Çanakkale Boğazı Orhan Gazi döneminde, İstanbul Boğazı ise Fatih Sultan Mehmet döneminde Osmanlı'nın eline geçti.
- 00:34Osmanlı'nın Boğazlara Yaklaşımı
- Orhan Gazi döneminde Osmanlı, Karesioğulları Beyliği'ni ele geçirerek Çanakkale Boğazı'na sınır oldu.
- Karesioğulları Beyliği, Osmanlı'ya katılan ilk beylikti ve Osmanlı'nın Anadolu'da siyasi birliği sağlama yolunda atılmış ilk adımdı.
- Osmanlı, Bizans'ın iç işlerinden yararlanarak Çimpe Kalesi'ni ele geçirdi, bu Rumeli'de (Balkanlar ve Avrupa'da) ele geçirdiği ilk toprak parçasıydı.
- 01:17İstanbul'un Fethi ve Boğazların Kontrolü
- 1453'te İstanbul'un fethiyle Çanakkale ve İstanbul Boğazı tamamen Osmanlı'nın eline geçti.
- Kırım'ın fethiyle Karadeniz bir Türk gölü haline geldi ve boğazlar tamamen Türklerin kontrolünde kaldı.
- Bu durum 1774 yılına kadar devam etti.
- 01:361774-1914 Dönemi Boğazlar Sorunu
- Bu dönemde önemli padişahlar: I. Abdülhamid, III. Selim, II. Mahmut ve I. Abdülmecid'ti.
- 1774'te Küçük Kaynarca Antlaşması'yla Rus ticaret gemileri boğazlardan serbestçe geçebilecek duruma geldi.
- 1798'de III. Selim döneminde Rus donanması boğazlardan ilk kez geçiş yaptı, Osmanlı'ya yardım etme amacıyla.
- 04:10Kavalalı Mehmet Ali Paşa İsyanı ve Boğazlar
- Kavalalı Mehmet Ali Paşa isyanı döneminde II. Mahmut ve I. Abdülmecid döneminde boğazlarla ilgili yeni gelişmeler yaşandı.
- II. Mahmut döneminde Kavalalı Mehmet Ali Paşa isyan edip oğlu İbrahim Paşa'yı Osmanlı üzerine gönderdi.
- İstanbul'a kadar ilerleyen İbrahim Paşa karşısında II. Mahmut, Rusya'dan yardım istedi ve 1831'de Rus donanması İstanbul'a geldi.
- 05:10Hünkar İskelesi Antlaşması ve Londra Boğazlar Sözleşmesi
- II. Mahmut, Kavalalı Mehmet Ali Paşa'ya güvenmediği için Rusya ile Hünkar İskelesi Antlaşması'nı imzaladı.
- Antlaşmanın birinci maddesi 8 yıl geçerli olacağını, ikinci maddesi ise Osmanlı'ya bir saldırı olursa Rus donanmasının yardıma geleceğini belirtiyordu.
- 1841'de I. Abdülmecid döneminde Londra Boğazlar Sözleşmesi imzalandı ve boğazlardan hiçbir donanıma geçemez diye belirtildi, bu da boğazların uluslararası statü kazanmasını sağladı.
- 06:49Birinci Dünya Savaşı ve Sonrası
- 1914'ten sonra Birinci Dünya Savaşı, Wilson Prensipleri, Misak-ı Milli ve Sevr Antlaşması gibi gelişmeler yaşandı.
- Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı, boğazlarda egemen devlet olduğunu ve istediği devleti geçireceğini bildirdi.
- Wilson Prensipleri'nde boğazlarda uluslararası bir komisyon kurulması fikri ilk defa ortaya çıktı.
- 08:51Sevr Antlaşması'nda Boğazlarla İlgili Madde
- Sevr Antlaşması'nda boğazlar komisyonu kurulacağı belirtilmiş, bu komisyonun ayrı bayrağı ve bütçesi olacak, Osmanlı'nın üyesi olmayacak.
- Dünyadaki tüm devletlerin ticaret gemilerinin savaş gemileri açık olacak, yolgeçen hanı gibi bir durum söz konusu olacak.
- Sevr Antlaşması'nda Osmanlı Devleti'nin boğazlarda egemenlik hakkı kalmamıştır.
- 09:35Lozan Barış Antlaşması'ndaki Değişimler
- Sevr Antlaşması'ndan sonra Türk halkı duruma itiraz etmiş, milli mücadele sonucunda 24 Temmuz 1923'te Lozan Barış Antlaşması imzalanmıştır.
- Lozan Barış Antlaşması'nda da boğazlar komisyonu kurulacağı belirtilmiş, ancak komisyonun iki başkanından biri Türk olacak.
- Lozan Barış Antlaşması'nın boğazlarla ilgili maddesi Misak-ı Milli'ye aykırı olup egemenlik haklarını kısıtlamaktadır.
- 10:40Montrö Boğazlar Sözleşmesi
- 1930'larda Hitler ve Mussolini'nin revizyonist hareketleri Türkiye Cumhuriyeti'ni tedirgin etmiş, İngiltere, Fransa ve Rusya'nın desteğiyle Türkiye, Mustafa Kemal'in mahirhane politikasıyla 1936'da Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin imzalanmasını sağlamıştır.
- Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile boğazlar komisyonu kaldırılmış, boğazın her iki tarafına Türk askeri kontrolü başlamıştır.
- Boğazlar uluslararası ticarete açık kalmaya devam etmiş, Karadeniz'e kıyısı olan devletler belirli şartlar altında savaş gemisi geçirebilecek, Karadeniz'e kıyısı olmayan devletlerin gemilerinin geçişi Türkiye Cumhuriyeti'nin yetkisine bırakılmıştır.
- Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile boğazlardaki egemenlik hakkı geri alınmıştır.