Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan, ÖSYM sınavlarına hazırlık amacıyla hazırlanmış tarih dersi formatındadır.
- Video, Birinci TBMM dönemi (1920-1923) hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır. İlk bölümde TBMM'nin özellikleri, teşkilatı ve çıkardığı önemli kanunlar anlatılırken, ikinci bölümde dönemin isyanları ve Sevr Antlaşması ele alınmaktadır. Son bölümde ise Mudanya ve Montrö anlaşmaları ile Bilecik Görüşmeleri açıklanmaktadır.
- Videoda TBMM'nin kurucu meclis, ihtilal meclisi ve ulusal meclis özellikleri, meclis hükümeti sistemi, çıkardığı kanunlar, karşı çıkan isyanlar, TBMM'nin bu isyanlara karşı aldığı önlemler ve Sevr Antlaşması'nın hukuken geçersiz olması nedenleri gibi sınavlarda çıkabilecek önemli bilgiler vurgulanmaktadır. Video, bir sonraki derste Kurtuluş Savaşı ve cepheler sürecinin anlatılacağı bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:06TBMM Dönemleri
- Birinci TBMM 1920-1923 yılları arasında faaliyet yürütmüştür.
- İkinci TBMM 1923-1927, Üçüncü TBMM 1927-1931 yılları arasında faaliyet göstermiştir.
- ÖSYM sınavlarında TBMM dönemlerini ve bu dönemlerde gerçekleşen olayları soran sorular çıkmaktadır.
- 01:03Birinci TBMM'nin Açılışı ve İlk Kararları
- Birinci TBMM'nin açılış konuşmasını Sinop mebusu Şerif Bey, en yaşlı üye sıfatıyla yapmıştır.
- Birinci TBMM'nin aldığı kararlara "birinci madde" veya "24 Nisan önergesi" denilmektedir.
- Bu önergede hükümet kurmak zorunlu olduğu, geçici bir hükümet başkanı atamak doğru olmadığı belirtilmiştir.
- 03:37TBMM'nin Özellikleri
- Birinci TBMM kurucu meclis özelliğine sahiptir çünkü anayasa hazırlayan ve yeni bir devlet kuran meclislere kurucu meclis denir.
- TBMM güçler birliği ilkesini benimsemiştir ve meclis hükümeti sistemi uygulanmıştır.
- TBMM ihtilal meclisi özelliğine sahiptir çünkü saltanatı kaldırmış ve egemenliği millete vermiştir.
- 05:21Birinci TBMM'deki Gruplar
- Birinci TBMM siyasi partilere yer vermemiştir, sadece gruplar vardır.
- TBMM'deki gruplar arasında Tesanüt, Müdafaa-i Hukuk (birinci ve ikinci grup), Yeşil Ordu grubu bulunmaktadır.
- Çerkez Ethem'in mensubu olduğu Yeşil Ordu grubu Sovyet rejiminden etkilenenler tarafından kurulmuştur.
- 06:29Birinci TBMM'nin Çıkarılan Kanunları
- Birinci TBMM'nin çıkardığı ilk kanun Ana Vergisinin Arttırılması Kanunu'dur.
- İstiklal Mahkemeleri Kanunu, İstiklal Mahkemelerinin başında üç Ali adında şahıs olduğu için "Üç Aliler Mahkemesi" olarak da bilinir.
- TBMM'de çıkarılan diğer önemli kanunlar arasında Firariler Kanunu, Teşkilatı Esasiye Kanunu, Düzenli Ordu Kanunu, Meni İsrafat Kanunu ve Meni Muskilat Kanunu bulunmaktadır.
- 08:37Birinci TBMM'nin Diğer Önemli Özellikleri
- Birinci TBMM'nin yaptığı tek inkılap saltanatın kaldırılmasıdır.
- Birinci TBMM'de ilk kurulan bakanlık Sağlık Bakanlığı'dır (uzun adıyla Sıhhiye ve İçtima-i Muavenet Vekilliği).
- Birinci TBMM'de ilk milli eğitim bakanı Dr. Rıza Nur'dur.
- 08:57Birinci TBMM'ye Karşı Çıkan İsyanlar
- Birinci TBMM'nin otoritesini arttırdıkça, İstanbul hükümeti halkın saf dini duygularını kullanarak karşı çıkmaya başladı.
- İstanbul'daki Şeyhülislam Dürrizade Abdullah, Mustafa Kemal ve yanında yer alanların vatan haini olduğu fetvasını İngiliz uçakları tarafından Anadolu'ya atarak isyanlar çıkardı.
- İstanbul hükümeti tarafından çıkarılan isyanlar arasında Anzavur ve Kuvayi İnzibatiye isyanları yer alıyor.
- 10:34İstanbul Hükümeti ve İtilaf Devletleri Tarafından Çıkarılan İsyanlar
- Bolu, Düzce, Hendek ve Adapazarı isyanı, milli kuvvetlerin o bölgeye gelmesini engellemek amacıyla çıkarıldı.
- Konya isyanı, Delibaş, Mehmet Çumra, Birinci ve İkinci Bozkır isyanları gibi birçok isyandan oluşuyor ve "din elden gidiyor" sloganıyla ayaklanma çıkarılıyor.
- Yozgat isyanında Çapanoğulları ailesi, TBMM'nin otoritesini benimsemediğini açıkladı.
- 11:21Diğer İsyanlar ve TBMM'nin Karşıtı Alınan Önlemler
- Aşiret isyanları arasında Batman'da Cemil Çeto isyanı, Mardin'de Alibatı isyanı, Urfa'da Milli Aşireti isyanı, Sivas-Yozgat-Yenihan çevresinde Postacı Nazım isyanı ve Erzincan-Sivas çevresinde Koçgiri isyanı bulunuyor.
- TBMM, isyanlara karşı Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkardı, istiklal mahkemelerini devreye koydu ve İstanbul ile Anadolu arasındaki haberleşmeyi kesti.
- Ankara Müftüsü Rıfat Börekçi, çevre illerdeki on sekiz müftünün imzasını taşıyan karşı fetvayı yayımladı ve Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra ilk Diyanet İşleri Başkanı oldu.
- 13:59TBMM'nin Halkı Bilinçlendirmek İçin Alınan Önlemler
- Anadolu Ajansı devreye sokuldu ve Hakimiyeti Milliye gazetesi halkı bilinçlendirmek için kullanıldı.
- TBMM'nin halkı bilinçlendirmek için gönderdiği heyetlere "irşat heyetleri" denir.
- Osmanlı hükümetinin Anadolu'nun işlerine gönderdiği heyetlere ise "nasihat heyetleri" veya "Heyet-i Nasiha" denir.
- 15:11Sevr Antlaşması
- Sevr'in taslağı San Remo Konferansı'nda hazırlandı ve İtalya'da düzenlendi.
- Sevr'in geç imzalanmasının nedeni, İtilaf Devletlerinin Osmanlı topraklarını ve İstanbul-Boğazlar çevresini kendi aralarında paylaşamamalarıydı.
- Tevfik Paşa hükümeti taslağı görünce "bu günaha alet olamam" diyerek İstanbul'a dönüp hükümetini feshetti ve yerine Damat Ferit Paşa hükümeti kuruldu.
- 16:04Sevr Antlaşması'nın Hukuki Durumu ve Önemli Maddeleri
- Damat Ferit Paşa hükümeti Paris'in Sevk kasabasında Sevr Antlaşması'nı imzaladı.
- Sevr Antlaşması'nın hukuken geçersiz olma nedeni, Mebusan Meclisi'nin onayından geçmemesiydi.
- Sevr Antlaşması'nın önemli maddeleri arasında İstanbul'un Türklerde kalması, Doğu'da Ermeni ve Kürt devletleri kurulması ve Boğazların uluslararası bir komisyon tarafından yönetilmesi yer alıyor.
- 17:59Mudanya ve Montrö Anlaşmaları
- Mudanya ile Montrö anlaşmalarının ortak özelliği boğazların yönetiminin Türkiye'de olmasıdır.
- 18:07Bilecik Görüşmeleri
- İstanbul hükümeti, Amasya görüşmeleriyle temsil heyetini resmen tanımış, Bilecik görüşmeleriyle ise TBMM'yi resmen tanımıştır.
- Bilecik görüşmelerinde İstanbul hükümetinin temsilcileri Ahmet İzzet Paşa ve Salih Paşa ile Mustafa Kemal ve İsmet İnönü Bilecik tren garında görüşmüştür.
- Bu görüşmeler sonucunda Anadolu'daki tek otoritenin TBMM olduğu kabul edilmiştir.
- 19:04Kurtuluş Savaşı Dönemi
- Bir sonraki videoda Kurtuluş Savaşı'yla cepheler süreciyle kaldığı yerden devam edilecektir.