Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan kapsamlı bir tarih dersidir. Eğitimci, Birinci Dünya Savaşı'nın başlangıcından Kurtuluş Savaşı'na kadar olan süreci detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, Birinci Dünya Savaşı'nın 1914-1918 yılları arasında süren dört yıllık bir savaş olduğunu belirterek başlıyor ve Osmanlı İmparatorluğu'nun savaşa girmesi, çeşitli cephelerdeki mücadeleleri (Kafkas, Kanal, Çanakkale, Irak-Basra, Yemen-Hicaz, Suriye-Filistin, Romanya-Galiçya-Makedonya) ve savaşın son dönemlerini kronolojik olarak ele alıyor. Daha sonra Mondros Ateşkesinin imzalanması, Anadolu işgalleri, Mustafa Kemal'in Samsun'a gönderilmesi, Erzurum ve Sivas Kongreleri, Misak-ı Milli'nin kabulü ve Kurtuluş Savaşı'nın cepheleri anlatılıyor.
- Eğitimci, ÖSYM sınavlarında çıkabilecek soru tiplerini örneklerle göstererek konuyu pekiştiriyor ve haritalar ve görsel materyaller kullanarak anlatımını destekliyor. Video, Lozan Antlaşması ile bağımsız Türk devletinin kurulması ve sonrasında başlayan İnkılaplar sürecine değinerek sona eriyor.
- 00:10Birinci Dünya Savaşı'nın Genel Özellikleri
- Birinci Dünya Savaşı 1914-1918 yılları arasında süren dört yıllık bir savaştır.
- Savaşın genel nedenleri hammadde ve pazar arayışı ile bloklaşmalardır.
- Özel nedenler ise tüm devletleri ilgilendirmeyen, iki devleti ilgilendiren nedenlerdir.
- 01:11Savaşın Özel Nedenleri
- Fransa, Almanya'dan Alsas-Lorraine bölgesini geri almak istemektedir.
- Avusturya-Macaristan sınırları içerisinde birçok Slav yaşamakta ve Rusya'nın panslavizm politikası Avusturya-Macaristan'ı etkilemiştir.
- 01:41Osmanlı'nın Savaşa Girmesi ve Önemli Şahıslar
- Savaş başladığında Osmanlı padişahı V. Mehmet Reşat, sonuna doğru ise VI. Mehmet (Vahdettin) olmuştur.
- Savaş başladığında Mustafa Kemal Sofya Ateşe Militeriydi ve Sadrazam Said Halim Paşa'dı.
- Birinci Dünya Savaşı'nın sonuna doğru tüm dünyayı kasıp kavuran salgın hastalık İspanyol Gribi'dir ve 50 milyona yakın insanın öldüğü söylenir.
- 02:41Salgın Hastalık Hakkında Bilgiler
- İspanyol Gribi adı, İspanya'nın savaşa katılmadığı için İspanyol basınında özgürlük olduğu ve diğer savaşa katılan devletlerde basına sansür uygulandığı için tüm dünya İspanya aracılığıyla bu salgın hastalığı öğrendiği için verilmiştir.
- Salgın hastalık ilk Amerika'da ortaya çıkmış, sonra dünya geneline yayılmış ve Osmanlı padişahı V. Mehmet Reşat'ın da İspanyol Gribinden vefat ettiği belirtilir.
- Mustafa Kemal 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıkmadan önce bu hastalığa yakalanmış ve Dr. Refik Saydam tarafından iyileştirilip sonra Samsun'a yola çıkmıştır.
- 03:47Savaşta Bloklar
- Birinci Dünya Savaşı'nda iki blok vardır: İttifak (Bağlama) ve İtilaf (Anlaşma).
- Savaş başlamadan önce üçlü İttifak bloğunda Almanya, İtalya ve Avusturya-Macaristan yer almıştır.
- Savaş başlamadan önceki üçlü İtilaf bloğunda İngiltere, Fransa ve Rusya yer almıştır.
- 05:17Blokların Oluşumu ve Savaşın Gelişimi
- İngiltere ve Fransa sömürgecilik yarışında önde giderken, Almanya ve İtalya da bu yarışta yer almak istemiştir.
- Rusya özellikle Balkanlar'da Avusturya-Macaristan'a ait topraklarda panslavizm politikasını uygulamıştır.
- Osmanlı savaşa girince savaşın alanı genişlemiş, yeni birçok cephe açılmış ve Bulgaristan savaşa girince İttifak devletleri arasındaki kara bağlantısı sağlanmıştır.
- 06:37Savaşın Sonrası ve Devletler
- Savaşa en son katılan İttifak devleti Bulgaristan'dır ve savaştan ilk çekilen ve ateşkes imzalayan da Bulgaristan'dır.
- Rusya'da savaş sırasında Bolşevik ihtilali yaşanmış, Çarlık Rusya yıkılmış ve yerine Sovyet Rusya'nın temelleri atılmaya başlanmıştır.
- İtalya 1915 yılında saf değiştirip İtilaf devletleri tarafına geçmiştir.
- 07:49Diğer Devletler ve Savaşın Başlaması
- ABD hem Birinci Dünya Savaşı'na hem de İkinci Dünya Savaşı'na sonradan girmiş ve silah teknolojisi ve asker bakımından üst seviyede olduğu için İkinci Dünya Savaşı'nda süresini kısaltan devlettir.
- Japonya savaştan ilk çekilen İtilaf devletidir ve Bismark Takımadaları'na dokunmadan savaştan çekilmiştir.
- Sırbistan'da savaşın başlamasında etkili olan devlet Avusturya-Macaristan'dır.
- 08:51Savaşın Başlaması ve Osmanlı'nın Durumu
- Avusturya-Macaristan veliahtı Franz Ferdinand Saraybosna'yı ziyaret ederken bir Sırp milliyetçisi Gavrilo Princip tarafından öldürülmüştür.
- Avusturya-Macaristan Sırbistan'a Gavrilo Princip'ı vermesini istemiş, Sırbistan vermeyince Avusturya-Macaristan Sırbistan'a savaş açmıştır.
- Osmanlı savaş başlamadan önce İtilaf devletleri yanlısı politika izlemek istemiş ancak İtilaf devletleri Osmanlı'yı parçalamak istediklerinden yaklaştırmamışlardır.
- 10:26Osmanlı'nın Savaşa Girmesi
- İtilaf devletleri ve İngiltere, Osmanlı'ya savaş dışında kalmasını ve kapitülasyonların kendi istekleriyle kaldırılacağını söylüyor.
- İttifak devletleri, Osmanlı'ya savaşa girmesini teklif ediyor ve Osmanlı'nın yeni cepheler açmasıyla İngiliz sömürge alanlarının bağlantısı kesileceğini, Almanya'nın Avrupa'daki yükünün hafifleyeceğini belirtiyor.
- Almanya, Osmanlı petrollerinden yararlanarak savaş araç gereçlerinin ihtiyacını karşılayabileceğini ve Osmanlı'nın halifesi kutsal cihat ilan ederse sömürgelerdeki Müslümanların yanında yer alacağını düşünüyor.
- 12:46Osmanlı'nın Savaşa Girme Nedenleri
- İttihat ve Terakki liderleri, Almanya'nın yanında savaşa girerek kaybedilen toprakları geri alabileceklerini, ekonomiyi düzeltebileceklerini ve yıkılmanın önüne geçebileceklerini düşünüyor.
- Turancılık düşüncesi, doğuda bir cephe açarak Rusları yenilgiye uğratıp Orta Asya Türkleri ile bağlantı kurmayı amaçlıyor.
- Osmanlı'nın savaşa girmesi için bir bahane gerekiyor ve bu bahane, Akdeniz'de seyreden Alman savaş gemileri Goben ve Breslav'ın Çanakkale Boğazı aracılığıyla Osmanlı'ya sığınması ve Türk bayrağı çekmesiyle gerçekleşiyor.
- 14:31Osmanlı'nın Savaş Cepheleri
- Osmanlı'nın savaştığı cepheler üç kategoride ele alınıyor: saldırı (taarruz) cepheleri, savunma cepheleri ve sınırlar dışındaki cepheler.
- Saldırı cepheleri Kafkas ve Kanal cepheleri olup toprak kazanmayı amaçlıyor.
- Savunma cepheleri Çanakkale, Irak, Basra, Yemen, Hicaz, Suriye ve Filistin olup sınırları korumaya çalışıyor.
- Sınırlar dışındaki cepheler Romanya, Galiçya ve Makedonya cepheleri olup müttefiklerine yardım göndermek için açılıyor.
- 16:03Kafkas Cephesi ve Sarıkamış Taarruzu
- Osmanlı, Kars dolaylarında bir cephe açarak Rusları yenilgiye uğratıp Orta Asya Türkleri ile birleşmek ve Turancılık ideolojisini gerçekleştirmek istiyordu.
- Almanya, Osmanlı'ya Bakü petrol bölgesini ele geçirmesini teklif etti ve Osmanlı Harbiye Nazırı Enver Paşa, Suriye ve Filistin'deki askerlere Kars'a doğru hareket etmelerini emretti.
- Askerler yazlık kıyafetlerle Kars'a giderken, Enver Paşa İstanbul'dan kışlık giyecek yüklü bir gemi ayarladı ancak Ruslar bu gemiyi Zonguldak açıklarında batırdı.
- 18:33Sarıkamış Taarruzunun Sonuçları
- Sarıkamış taarruzu başlamadan önce doksan bine yakın Osmanlı askeri donarak şehit düştü ve cenazeleri birbirlerine kenetlenmiş donmuş bir şekilde bulundu.
- Soğuk iklim askerleri olan Ruslar karşı taarruza geçerek Erzurum, Erzincan, Van, Muş, Bitlis ve Trabzon'u ele geçirdiler.
- Sınırlarımız içinde yaşayan Ermenilerden bir kısmı Ruslarla işbirliği yaparak Türk köylerine ve kasabalarına basınca, Osmanlı Talat Paşa önderliğinde Tehcir Kanunu (Sevk ve İskan Kanunu) çıkararak Ruslarla işbirliği yapan Ermenileri Suriye-Lübnan dolaylarına gönderdi.
- 19:35Tehcir Kanunu ve Savaş Terimleri
- Ermeniler bu olayları sözde soykırım olarak nitelendiriyorlar, ancak soykırım bir millete yüzyıllar boyunca uygulanan soyu yok etmeye yönelik politikadır, katliam ise karşılıklı yapılan bir şeydir.
- Tehcir Kanunu Takvim-i Vekaya adlı resmi gazetede yer almıştır.
- Çanakkale cephesi erken kapanan cephe olup, görev biten Mustafa Kemal Kafkas cephesine gelerek Muş ve Bitlis'i Ruslardan geri alarak altın kılıç madalyası almıştır.
- 20:55Bolşevik İhtilali ve Bratos Antlaşması
- Bolşevik ihtilali yaşanınca Ruslar ilk etapta Erzincan'a ateşkes imzalayıp, sonra Bratos adlı barış antlaşması imzaladılar.
- Bratos Antlaşması ile Kars, Ardahan ve Batum Osmanlı'ya geri verildi ve Ruslar işgal ettikleri yerlerden çekildi.
- 1878 Berlin Antlaşması'yla (93 Harbi'nden sonra) Kars, Ardahan ve Batum Ruslara verilmiş, ancak Birinci Dünya Savaşı başladığında Ruslar bu toprakları Osmanlı'ya geri verdi.
- 21:41Kanal Cephesi
- İtilaf devletleri, Avustralya ve Yeni Zelanda'dan (ANZAK) alınan kuvvetleri Hindistan'dan gemiye bindirip Avrupa cephelerinde savaştırdılar.
- Almanya, Osmanlı'ya Süveyş Kanalını ele geçirmesini ve İngilizlerin sömürgelerinden gelen desteği kesmesini istedi.
- Bahriye Nazırı Cemal Paşa önderliğinde Kanal Harekatı başladı ancak Araplar daha önceden İngilizlerle gizli anlaşmalar imzalamış ve Osmanlı'ya saldırarak büyük bir yenilgi alındı.
- 23:43Hicaz-Yemen Cephesindeki Esirler
- Hicaz-Yemen cephesindeki esirlerin büyük bir kısmı Mısır'daki Seyd-i Beşir esir kampına götürüldü.
- Askerler çırılçıplak soyulup, bulaşıcı hastalıklardan arınmak için ilaçlı havuzlara atıldı.
- Psikopat bir İngiliz üzerlerine ateş açarak sekiz bine yakın Osmanlı askerini kör etti.
- 24:43Çanakkale Cephesi
- İngilizler ve Fransızlar, Rusya'da Çarlık yanlıları ve Bolşevikler arasındaki mücadele nedeniyle Çarlık yanlılarının doğu Avrupa cephelerinde savaşa katılamayacağını düşünüyorlardı.
- İngiltere ve Fransa, Çanakkale Boğazı'nı geçerek Rusya'ya ulaşmayı hedefliyordu.
- 25:33Çanakkale Boğazı Muharebesi
- İtilaf devletleri Çanakkale Boğazı'na ilerleyerek İstanbul'u ele geçirmeyi ve Balkan uluslarından müttefikler kazanarak Karadeniz'e açılıp Çarlık Rusya'ya yardım götürmeyi planlıyorlardı.
- Nusrat mayın gemisi geceleyin gizlice boğazın önüne mayın döşüyor ve İtilaf donanmaları tek tek batıyor.
- İtilaf devletleri deniz yoluyla geçemeyeceklerini anlayınca Gelibolu Yarımadası'na asker çıkartıyorlar.
- 26:24Çanakkale'de Yaşananlar
- İtilaf devletleri sömürgelerinden Hintli Müslümanları getirip savaştırıyor, ancak ezan sesi duyan Hintli Müslümanlar Osmanlı askerlerine silahlarını bırakıp yardım ediyorlar.
- Osmanlı askerleri bir gün boyunca azıcık üzüm hoşafı ve çeyrek kuru ekmekle savaşıyorlar, en ileri mevzilerdeki askerlere yemek gitmiyor.
- Çanakkale'de mermilerin havada çarpıştığı cephedir ve morfin sıkıntısı yaşanıyor, Tarık Nusret adlı doktor ölecek hastalara morfin vurmak istemiyor.
- 29:13Seyit Onbaşı'nın Kahramanlığı
- İngiliz gemisi Ocean, Çanakkale'nin sağ ve sol bataryalarını bombalıyor ve Seyit Onbaşı'nın kahramanlığı ön plana çıkıyor.
- Seyit Onbaşı, topları kaldıran ilkel kantarlar kırılmış, komutanı ve arkadaşları yaralı olduğu için ağır bir top mermisi alıp sırtına yerleştiriyor ve İngiliz gemisini vuruyor.
- İngilizler deniz yoluyla Çanakkale'yi geçemeyeceklerini anlayınca Gelibolu Yarımadası'na asker çıkartıyorlar.
- 30:05Çanakkale Zaferi'nin Sonuçları
- Mustafa Kemal askerlerine "ben size savaşmayı değil ölmeyi emrediyorum" diyerek müthiş bir direnç gösteriyor.
- Çanakkale'de kazanılan başarı Mustafa Kemal'in tanınmasına, İstanbul'un işgalinin önlenmesine, Bulgaristan'ın İttifak Devletleri yanında savaşa katılmasına ve Birinci Dünya Savaşı'nın süresinin uzamasına neden oluyor.
- Çanakkale Zaferi günümüzde 18 Mart'ta kutlanıyor, Cevatpaşa 18 Mart Kahramanı, Mustafa Kemal Anafartalar Kahramanı ünvanını alıyor.
- 31:1957. Alay'ın Kahramanlığı
- Çanakkale'de 57. Alay'ın kahramanlığı çok ön plandadır, bazı kaynaklarda sancağı yere düşmemiş, alaydaki herkesin öldüğü söylenir.
- En son sancağı taşıyan asker sancağı bir ağaç dalına yaslıyor, kendisi de orada sancağı kendi kanını içtiriyor ve secde eder şekilde vefat etmiş şekilde bulunuyor.
- Bu sancak günümüzde Avusturya-Avustralya'da müzede bulunmaktadır ve önünde "bu sancağın önünden geçerken herkes saygı duruşunda bulunacak" notu bulunuyor.
- 32:17Irak Basra Cephesi
- İtilaf devletleri Çanakkale aracılığıyla Çarlık Rusya'ya yardım gönderemediklerini anlayınca Irak üzerinden kuzeye doğru çıkarak Rusya'ya yardım göndermeyi planlıyorlar.
- Musul ve Abadan petrol bölgelerini ele geçirerek bir koridor oluşturmak ve Osmanlı askerlerinin Hindistan'daki sömürgelerine nüfuz etmesini önlemek istiyorlar.
- Selman-ı Pak denilen yerde İngilizler durduruluyor ve Kut'ül Amara'da yenilgiye uğratılıyor, 18 bin civarında İngiliz askerinin esir edildiği belirtiliyor.
- 33:47Kut Zaferi
- Kut Zaferi'nin kazanılmasında Nurettin Paşa ve Halil Paşa etkilidir, Halil Paşa bu zaferin kazanılmasında etkili olduğu için Kut'ül Amara Kahramanı olarak anılmıştır.
- 1952 yılına kadar Türkiye'de Kut Zaferi kutlanıyor, ancak İngilizler NATO'ya üyelik için tarih kitaplarından Kut Zaferi'nin çıkartılmasını istemişler.
- Günümüzde yeniden Kut Zaferi'nin kutlanması noktasında çalışmalar var.
- 34:49Hicaz Cephesi Savaşı
- İngiliz ajanı Lawrence, Arap kabileleriyle görüşerek Osmanlı'ya karşı kışkırtıyor.
- Medine müdafii ve çöl kaplanı olarak anılan Fahrettin Paşa, yedi-sekiz ay boyunca İngilizlere karşı direnç gösteriyor.
- Fahrettin Paşa, kutsal emanetleri İstanbul'a göndermek için trene yükleyip gönderiyor ve askerler yedi-sekiz ay boyunca çekirge yiyerek ayakta kalmaya çalışıyor.
- 36:19Suriye ve Filistin Cephesi
- Sıkışan ordular Suriye ve Filistin taraflarına geliyor, Alman General Falken bu bölgenin arazisini bilmiyor ve askerleri yok yere sürüyor.
- Mustafa Kemal bu cephede görevli ve İstanbul'a telgraf çekerek bölgeyi bilen komutanlar göndermesini istiyor.
- Mustafa Kemal Yıldırım Orduları Grup Komutanı olarak bölgeye geliyor ve Katma Savaşı'nda yerel Arap birliklerini yenilgiye uğratarak işgallerin Anadolu'ya sıçramasını önlemiş oluyor.
- 37:16Romanya, Galiçya ve Makedonya Cepheleri
- Osmanlı, Romanya, Galiçya ve Makedonya cephelerinde müttefiklerine yardım ediyor.
- Ruslar, Kırımlı Müslümanları ve Orta Asya Türklerini karşı tarafa ateş etmeye zorluyor, ancak bu askerler sabah erken saatte kalkıp "bugün bir Müslümanı öldürmek bize nasip olmaz" diye dua ediyorlar.
- Osmanlı askerleri bu cephelerde birçok kayıp ve esir veriyor, bu esirler Avrupa'daki birçok kentte ağır işçiliklerde çalıştırılıyor ve bir süre sonra ölüyorlar.
- 38:31Türk Şehitlikleri
- Büyükelçiliklerin girişimleriyle dünyanın birçok yerinde Türk şehitlikleri yapılıyor.
- Bratislava, Myanmar gibi yerlerde Türk şehitlikleri bulunuyor.
- Birinci Dünya Savaşı'nda verilen esirlerden dolayı dünyanın elliyedi ülkesinde Türk şehitliği var.
- 39:04Almanya'nın Amerika Stratejisi
- Almanya, Amerika Birleşik Devletleri'nin İngiltere ve Fransa'ya ticaret gemileri aracılığıyla silah ve cephane taşıdığını öğreniyor.
- Almanya hemen denizaltılarını Atlas Okyanusu'na gönderiyor ve ABD gemilerini, İngiliz gemilerini batırıyor.
- 39:49ABD'nin Savaşa Katılımı ve Wilson İlkeleri
- ABD Başkanı Wilson, Wilson İlkeleri adlı ilkeler demetini yayınlayarak savaşa İtilaf Devletleri'nin yanında girdiğini açıkladı.
- Rusya'da Bolşevik ihtilali sonrası Rusya savaştan çekilince İbre İttifak Devletleri'ne döndü, ancak ABD'nin savaşa girmesiyle İbre yeniden İtilaf Devletleri'ne döndü.
- İngiltere ve Fransa, ABD'nin desteği olmadan savaşı kazanamayacaklarını biliyorlardı ve ABD, Wilson İlkelerinde İngiltere ve Fransa'ya savaşı kazanan devletlerin yenilenlerden toprak ve savaş tazminatı almayacağını madde dayattı.
- 41:19Mondros Ateşkesi ve Anadolu İşgali
- Osmanlı Devleti Mondros Ateşkesini imzalayarak savaştan çekildi, ancak bu ateşkes beraberinde felaketler çemberini getirdi.
- Mondros'un 7. maddesi, İtilaf Devletleri'nin güvenliklerini tehdit edebilecek herhangi bir stratejik noktayı işgal edebileceğini belirtirken, 24. maddesi Vilayet-i Sitte'de karışıklık çıkarsa işgal edileceğini öngörürdü.
- Mondros Ateşkesi'nden sonra Anadolu işgalleri başladı, İstanbul Hükümeti ve Padişah bu işgallere karşı hiçbir şey yapmadı, Anadolu halkı ise bölgesel direniş örgütleri kurarak Kuvayi Milliye ruhu doğdu.
- 42:41Mustafa Kemal'in Samsun'a Gönderilmesi ve Kurtuluş Savaşı'nın Başlangıcı
- İtilaf Devletleri, Osmanlı Hükümeti'ne Doğu Karadeniz'de müdahale etmesini istedi, aksi takdirde Mondros'un 7. maddesi uyarınca işgal edeceklerini belirtti.
- Osmanlı Hükümeti, Mustafa Kemal'i 9. Ordu Müfettişi olarak Samsun'a göndererek bölgedeki Türklerin elindeki silah ve cephaneyi toplamasını ve Mondros'un şartlarına uymasını sağlamasını istedi.
- Mustafa Kemal, Samsun'da İtilaf Devletlerinin zabitlerinin kol gezdiğini görünce Havza Genelgesi'ni yayınladı ve Amasya'ya giderek Kurtuluş Savaşı'nın amacını, gerekçesini ve yöntemini açıkladı.
- 43:56Kurtuluş Savaşı'nın Gelişimi ve Sonuçları
- Erzurum Kongresi'nde temsiliyet kuruldu, Sivas Kongresi'nde temsiliyet tüm vatanı temsil eder hale getirildi ve temsiliyet her geçen gün güçlendi.
- Amasya Görüşmeleri'nde İstanbul Hükümeti temsiliyeti tanımış, seçimlerin yapılması ve Mebusan Meclisin açılması kararları kabul edildi.
- Son Osmanlı Mebusan Meclisi'nde Misak-ı Milli kararları kabul edildiğinde İtilaf Devletleri İstanbul'u resmen işgal etti ve Mustafa Kemal Ankara'da TBMM açarak Kuvayi Milliye birliklerini tasfiye edip düzenli orduyu kurdu.
- 45:02Kurtuluş Savaşı'nın Sonuçları ve İnkılaplar Süreci
- Kurtuluş Savaşı'nda doğu, batı ve güney cephelerinde mücadele edildi, en önemli cephe batı cephesiydi.
- Batı cephesinde Birinci İnönü, İkinci İnönü, Eskişehir, Kütahya, Sakarya, Büyük Taarruz, Mudanya ve Lozan Antlaşmaları imzalandı.
- Lozan Antlaşması ile bağımsız Türk Devleti'nin varlığı dünya devletlerine kabul ettirildi, ardından inkılaplar süreci başladı ve Balkan Antantı, Sadabat Paktı gibi teşkilatlara üye olundu.