Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından Ankara'dan sunulan KPSS sınavına hazırlık dersidir. Eğitimci, bilişsel kuramlar konusunu detaylı bir şekilde anlatmaktadır.
- Video, bilişsel kuramların özellikleri ve iki ana kuramı (geç kuram ve bilgi işleme kuramı) üzerine odaklanmaktadır. İlk bölümde bilişsel kuramların davranışçı kuramlarla karşılaştırması yapılarak temel özellikleri açıklanırken, ikinci bölümde Geştalt kuramının temel prensipleri ve öğrenme ilkeleri (tekrar ve uygulama, güdülenme, anlama ve aktarım/transfer) detaylı olarak ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca Geştalt kuramının 1945'te Almanya'da kurulan ve Amerika'ya göç eden dört kuramın (Kofka, Köhler, Verheimer ve Kurt Levin) çalışmaları ve "bütün her zaman parçaların toplamından daha anlamlıdır" temel felsefesi anlatılmaktadır. Eğitimci, KPSS sınavında bu konudan kaç soru gelebileceği hakkında da bilgi vermektedir.
- 00:04Bilişsel Kuramların Genel Bilgisi
- Bilişsel kuramlar, sondan bir önceki ünitemiz olup iki kuramdan oluşmaktadır: Geç Kuramı ve Bilgi İşleme Kuramı.
- Bilişsel kuramlardan her sene maksimum dört soru gelebilmektedir; Geç Kuramı'ndan her sene bir soru, Bilgi İşleme Kuramı'ndan ise iki veya üç soru gelmektedir.
- 1970'lerde dünyada "bilişsel isyan" yaşanmış, insanın düşünen bir varlık olduğu ve öğrenme süreçlerinin davranışçılık gibi olmadığını vurgulanmıştır.
- 01:29Bilişsel Kuramların Kuramcılar ve Konuları
- Geç Kuramı'nda Kofka, Köhler, Wertheimer ve Kurt Levin kuramcılar bulunmaktadır.
- Bilgi İşleme Kuramı'nda bellek depoları ve bilişsel süreçler konuları ele alınmaktadır.
- ÖSYM sınavlarında Köhler'den çok soru gelirken, Wertheimer'den ilk defa 2021'de soru gelmiştir.
- 02:28Bilişsel Kuramların Özellikleri
- Bilişsel kuramlarda bilginin kendisi öğrenilir, davranışçılıkta ise davranışın kendisi öğrenilir.
- Öğrenme ile performans aynı değildir; insanlar bildikleri bilgileri her zaman ortaya koyamayabilirler.
- Bazı öğrenmeler sadece insana özgüdür, davranışçılıkta ise hayvanlar ve insanlar arasında çok az fark olduğu düşünülmüştür.
- 04:42Bilişsel Kuramların Diğer Özellikleri
- Bilişsel kuramlarda hem kalıtım hem de çevre önemlidir, davranışçılıkta ise tamamen çevre ön plandadır.
- İnsan zihni tabula rasa değildir; doğuştan gelen ilkel reflekslerle dünyaya gelir.
- Bilişsel kuramlarda eski ve yeni bilgiler arasında zihinsel ilişki kurulur, bu da öğrencinin aktif olmasını sağlar.
- 07:41Bilişsel Kuramların Eğitimsel Yaklaşımı
- Bilişsel kuramlarda öğretmen rehber, öğrenci ise bilgiyi alan, işleyen, kodlayan ve yapılandıran konumundadır.
- 2000'li yıllarda Milli Eğitim Bakanlığı yapılandırmacı anlayışları benimsemiş ve ÖSYM sınavlarında bilişsel yetenekli, analitik düşünebilen insanlarla çalışmak istemiştir.
- KPSS sınavında öğrencinin aktif olması, mantıksal düşünme ve akıl yürütme yapabilmesi beklenmektedir.
- 09:32Bilişsel Kuramlarda Pekiştirme
- Bilişsel kuramlarda pekiştirme reddedilmese de, kişi için en önemli faktörün içsel pekiştirme olduğu vurgulanmaktadır.
- İçsel pekiştirme, kişinin merak ettiğini, ilgilendiğini ve öğrenmeye çalıştığı konularda önemli olduğunu savunurlar.
- 10:08Geştalt Kuramı
- Geştalt Kuramı 1945'li yıllarda dört kafadar tarafından kurulan, Almanya-Viyana kökenli bir kuramdır.
- Kuramcılar Hitler'in soykırımı nedeniyle Amerika'ya kaçmak zorunda kalmış, Türkiye'ye sığınma talepleri olmuş ancak kabul edilmemiştir.
- Geştalt kelimesi Almanca'dan gelmekte olup "bütüncül, tam" anlamına gelir ve kuramın temel felsefesi "bütün her zaman parçaların toplamından daha anlamlıdır"dır.
- 12:55Geştalt Kuramının Temel Düşünceleri
- İnsan zihni her zaman tam olmak ister, bu duruma "tam algı" denir.
- İnsan zihni bütünden parçaya doğru algılar.
- 13:27Geç Alçılığın Algılama Yaklaşımı
- Geç alçılara göre insanlar bütünden parçaya doğru algılar; örneğin bir resme baktığımızda önce resmin tamamını, sonra detayları görürüz.
- Öğrenme sürecinde organizma aktiftir ve psikolojik çevreleri daha fazla etkiler.
- 14:36Psikolojik Çevrenin Önemi
- İnsanların psikolojik çevreleri onları daha fazla etkiler; dışarıdaki faktörler (para, araba, insanlar) mutluluğa yol göstermez.
- İçsel dünyamızda kendimize iyi hissediyorsak dışarıdaki faktörler bizi etkilemez, ancak içsel olarak mutlu ve huzurlu değilsek dış faktörlerin kıymeti kalmaz.
- Geç alçılara göre insanların içinden gelen dünya onları daha fazla etkiler.
- 15:22Dış Çevrenin Etkisi
- Dış çevre de insanları etkileyebilir, ancak bu etki kişinin izin verdiği ölçüde gerçekleşir.
- Düşüncelerimiz bizi etkiler; neye inanırsak, neyi ön plana alırsak, hayatımızda hissettiklerimiz de ondan ibaret olur.
- 16:26Geç Alçılığın Öğrenme İlkeleri
- Geç alçılık kuramının dört öğrenme ilkesi vardır: tekrar ve uygulama, güdülenme, anlamlandırma, aktarım ve transfer.
- Tekrar ve uygulama ilkesine göre, bir bilgi ne kadar tekrar edilirse bellekteki izi o kadar güçlenir ve bilgi daha kalıcı hale gelir.
- Güdülenme, her yeni öğrenmenin insanda dengesizlik yaratması ve bu dengesizliğin insanı yeni öğrenmeye itmesidir.
- Anlamlandırma, öğrenmenin doğasında mantıksal ilişki kurmanın esas olduğunu gösterir.
- Aktarım ve transfer, kalıcı hale getirilen bir bilginin benzer durumlara aktarılabilmesi veya farklı alanlarda kullanılabilmesidir.