Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Aktopraklık Arkeoloji Atölyesi'nde gerçekleşen bir röportaj formatındadır. Röportajda İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Bölümü öğretim üyesi Murat Çakan Hoca ile bir sohbet gerçekleştirilmektedir.
- Videoda bilimsel ve teknolojik terimlerin etimolojik hikayeleri ele alınmaktadır. Murat Çakan Hoca'nın "Etimolojik Hikayeler" adlı kitabından bahsedilirken, anometre, bluetooth, sempozyum, müslin, cerraha, matematikte kullanılan "x" harfi, "google" kelimesi, "sarkofagus" ve "hermetik" gibi terimlerin kökenleri ve tarihsel anlamları açıklanmaktadır.
- Konuşmacılar bu terimlerin kökenlerini, tarihsel bağlamını ve günümüzdeki kullanımlarını detaylı şekilde anlatırken, bu tür etimolojik bilgilerin çocukların bilim okuryazarlığını geliştirmek için de faydalı olduğunu vurgulamaktadır. Video, konuşmacının kazıda yaptığı çalışmalar ve çektiği antik kent görüntüleri hakkında kısa bir bilgiyle sona ermektedir.
- 00:34Murat Çakan Hocanın Etimolojik Çalışmaları
- Murat Çakan, İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Bölümü'nde öğretim üyesi olarak çalışmakta ve sulu boyalar yapmakla birlikte etimolojik bir teknoloji terimleri sözlüğü hazırlamıştır.
- Çakan, Türkiye'de teknik ve bilimsel terimlerin etimolojileri konusunda spesifik bir çalışma olmadığına dikkat çekerek, 2-2,5 sene önce not almaya başlamış ve maddeler biriktikçe yayınlamaya karar vermiştir.
- Çakan'ın kitabı "Etimolojik Hikayeler" başlığıyla "Bilimsel ve Teknolojik Terimlerin Etimolojik Hikayeleri" alt başlığıyla yakında yayınlanacak.
- 02:53Etimolojik Çalışmaların Başlangıcı
- Çakan'ın etimolojik çalışmasının başlangıcında anemometre terimi gelmiş, bu terim akışkanlar mekaniği dersinde hız ölçümlerini anlatırken açıklaması gereken bir terim olarak ön plana çıkmıştır.
- Anemometre, Yunanca'da "anemo" (ruzgar) ve "metre" (ölçmek) köklerinden gelmekte ve rüzgarı ölçen cihaz anlamına gelmektedir.
- Bluetooth maddesi, 1990'lı yılların sonunda Nokia ve IBM gibi teknoloji şirketlerinin cep telefonları ve bilgisayarları birleştirmek için oluşturdukları protokolün ismi olarak ilgi çekicidir.
- 04:09Bluetooth'un Etimolojisi
- Bluetooth teknolojisinin ismi, 11. yüzyılda Danimarkalı Harald Bluetooth (Mavi Dişli Harald) adlı kabile şefinden gelmektedir.
- Harald Bluetooth, Viking kabilelerini bir araya getirerek İskandinav birliği yaratmıştır.
- Teknoloji şirketlerinin amacının da cihazlar arasında birlik kurmak olduğu için bu teknolojiye Bluetooth adı verilmiştir.
- 05:33Bilim Merkezi Müdürlüğü Deneyimi
- Murat Çakan, 2007-2015 yılları arasında İstanbul Teknik Üniversitesi Bilim Merkezi Müdürlüğü'nü yürütmüştür.
- Müdür olarak zekaları bulmak yerine çocukların ortalama bilim okuryazarlığını geliştirmeyi amaçlamıştır.
- Çakan'ın kitabı, sadece yetişkinler için değil, aynı zamanda belli bir yaşın üstündeki çocuklar için de eğlenceli hikayeler içermeyi planlamıştır.
- 06:42Etimolojik Terimler
- Sempozyum, Yunanca'da "s" takısı birlikte anlamına gelen bir kökten gelmekte ve "birlikte içmek" anlamına gelmektedir.
- Müslin, günümüzde Irak'taki Musul kentinde üretilen bir kumaş çeşididir ve muhtemelen İtalyan faşist lider Mussolini'nin ailesinin müslin satan bir manifaturacı olduğunu düşündüğü bir terimdir.
- Cerrah terimi Arapça'dan gelmekte ve "tümlemek" anlamına gelmektedir; İspanya'da matematik kanalından değil, kırık eklemlerin birleştirilmesiyle ilgili olarak "acebresta" (cemil yoluyla bütünleştiren insan) olarak geçmiştir.
- 10:56Matematikte X Kullanımı ve Google
- Emevi Semerkant'ın romanında matematikte bilinmeyen için "x" harfinin kullanılmasının nedeni, Arapça'da "şey" (bilinmeyen) kelimesinin İspanyolca'da "x" harfi olarak yazılmış olmasıdır.
- "Google" kelimesi, matematikte 10 üzeri 100 değerine denk gelen "googol" terimiyle ilişkilidir ve arama motorunun inanılmaz çoklukta arama yapabilme kabiliyetini ifade eder.
- Satrançta olası hamlelerin sayısı olan "Shannon sayısı" 10 üzeri 128'dir ve bu sayı Google'dan daha büyüktür.
- 13:20Sarkofaj ve Hermetik Kavramları
- Sarkofaj kelimesi, Plinius'un "Naturalis Historia" adlı kitabında anlatıldığına göre, Truva civarında bulunan ve içine konulan canlıları çabuk parçalayan bir taştan gelmektedir.
- Hermetik kavramı, İbrahimlerin Enok, Müslümanların İdris Peygamber olarak adlandırdığı, Eski Yunan'da Hermes ve Eski Mısır'da Toth'un sembolize ettiği bir tanrıdan gelmektedir.
- Günümüzde "hermetik" terimi, tamamen izole edilmiş kap anlamında kullanılır ve hermetik kompresör gibi mühendislik terimlerinde yer alır.
- 15:35Arkeolojik Çalışmalar
- Konuşmacı, Kazan'daki Neolitik evlerde sulu boyaların yapıldığını ve Yunanistan'dan çekilen görüntülerin de bulunduğunu belirtmektedir.
- Konuşmacının çalışmalarının çok yönlülüğünün göstergesi olarak Trakya ve Edirne'deki çalışmalar da gösterilmektedir.