Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bilimsel araştırma teknikleri dersinin ünite ondört konusu olan "Bilimsel Araştırma Etiği" hakkında bir eğitim içeriğidir.
- Video, etik kavramının tanımıyla başlayıp, Türkiye Bilimler Akademisi'nin (TUBA) bilim etiği konusundaki önemini vurgulamaktadır. İçerikte bilimsel etik ilkeleri, araştırma etiği ve bilim etiği arasındaki ilişkiler, bilimsel yanıltma türleri (özensiz araştırma, disiplinsiz araştırma, bilimsel sahtekarlık), etik dışı davranışlar ve akademik etik dışı davranışlar (intihal ve muvazza) detaylı olarak açıklanmaktadır. Video, kişilerin intihal başvurma sebeplerini listeleyerek sona ermektedir.
- 00:02Bilimsel Araştırma Etiği Kavramı
- Bilimsel araştırma etiği, insanların ahlaklı yaşamanın temelleri üzerine akıl yordukları ve doğru davranış biçimlerini bulmaya yarayabilecek kuramsal ve toplumsal araçları geliştirdikleri bir düşün alanıdır.
- Türkiye'de bilim etiği konusunda son yıllarda önemli olan kurum Türkiye Bilimler Akademisi'dir.
- Bilimsel etik temel ilkeleri sorumluluk ve haklar, yazarlar, kaynak gösterme ve alıntılar, bilim insanı ve akademik etkinliklerde etik, bilimsel yanıltma, özensiz ve disiplinsiz araştırma, bilimsel sahtekarlık ve yalancılık, yayın intihalleri, çıkar çatışmaları, ikram yazarlığı, yazarlık hakkı ve sırasının gözetilmemesi gibi konuları içermektedir.
- 01:26Bilimsel Yanıltma ve Dürüstlük
- Bilimsel araştırma etiği, araştırma etiği ve bilim etiği kavramları iç içe kavramlardır.
- Bilimsel yanıltmanın genelde iki biçimi vardır: özensiz araştırma ve disiplinsiz araştırma.
- Bilerek yapılan yanıltıcı yayınlar için bilimsel sahtekarlık, bilimsel yalancılık ve bilimsel saptırma gibi ifadeler kullanılmaktadır.
- 02:11Bilimsel Dürüstlük ve Etik Dışı Davranışlar
- Bilimsel dürüstlük ve yanıltma, bilimsel yanıltma, disiplinsiz araştırma ve bilimsel hile şeklinde ortaya çıkmaktadır.
- Disiplinsiz araştırma, araştırma yapmayı bilmeyen bir araştırmacının yanlışlar yapması ve güvenilmez sonuçlar üretmesidir.
- Bilimsel hile ise araştırmacının araştırmanın yöntemini ya da sonuçlarını kasıtlı olarak saptırması ya da değiştirmesidir.
- 02:41Akademik Etik Dışı Davranışlar
- Araştırma sürecinde araştırmacının cevaplayıcılar, işletme ve genel kamuoyu gibi taraflarla ilişkilerinden, bu taraflar arasındaki yükümlülük ve sorumlulukların uyuşmamasından etik sorunlar ortaya çıkmaktadır.
- Akademik etik dışı davranışlar, bir kişinin akademik kuralları ve gelenekleri kendisine haksız bir çıkar sağlamak amacıyla istismar etmesidir.
- Bu kavram öncelikle intihali ve muvazzayı içermektedir.
- 03:24İntihal ve Muvazza
- Muvazza, eser sahibi ürününün kullanılmasından haberdar olması ve üç kişilerin aldatılmasına yardım etmesi anlamına gelen bir aldatma türüdür.
- İntihal ise kaynak göstermeden, yazarın adını belirtmeden bir eserden parçalar alma, kendiymiş gibi gösterme veya bir eserin bütününe kendine mal etme, aşırma demektir.
- Kişilerin intihale başvurma sebepleri: intihalin kolayca yapılabiliyor olması, tembellik, beklentiler, çalışmanın önemli bulunmaması veya ilgi çekmemesi, akranlar içindeki statü ve kötü zaman yönetimidir.