Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Antik Sırlar ekibi tarafından hazırlanan, 2020 yılında Bilge Tonyukuk abidelerinin dikilişinin 1300. yılı olarak kutlanmasına eşlik eden bir bilgilendirme içeriğidir.
- Video, Bilge Tonyukuk'un hayatı, özellikleri ve önemini anlatmaktadır. 446-726 yılları arasında yaşamış olan, Çin'de doğup büyüyen, Türk milliyetçisi olan Tonyukuk'un akıllı, uyanık ve stratejik bir devlet adamı olduğu, ilk Türk yazar ve tarihçisi olduğu belirtilmektedir. Ayrıca Bilge Tonyukuk'un yaztları, unvanları ve tarihteki yeri hakkında bilgiler verilmektedir. Video, 2020 yılında UNESCO tarafından kutlanan anma programına katkı olarak hazırlanmıştır.
- Bilge Tonyukuk Anma Programı
- 2020 yılı, Bilge Tonyukuk abidelerinin dikilişinin 1300. yılı olarak kutlanacaktır.
- UNESCO'nun 40. Genel Konferansı'nda Türkiye tarafından sunulan bu anma programına Kazakistan, Azerbaycan, Kırgızistan, Özbekistan ve Moğolistan eşlik edecektir.
- Antik Sırlar ekibi, Bilge Tonyukuk kimdir videosuyla bu anma programına eşlik etmek istemiştir.
- 00:29Bilge Tonyukuk'un Hayatı ve Özellikleri
- Bilge Tonyukuk, 446 ile 726 yılları arasında yaşamış, Aşina soyundan gelen Aşide ailesindendir.
- Çin'de doğup büyümüş, Çin kültür ve eğitimini almış olmasına rağmen Türk milliyetçisi kalmayı başarmıştır.
- Akıllı ve iyi bir savaşçı olan Tonyukuk, Çin'de devlet işlerinde görev almış ve Çin saray kültürünü görmüştür.
- 01:00Bilge Tonyukuk'un Türk Yurduna Dönüşü
- Türk milletinin Ötüken'e göç ettiğini duyduğunda hayatının kalanını Türk yurduna geçirmek için Ötüken'e göç etmiştir.
- Tarihte bilinen en ünlü devlet adamlarından biri olan Bilge Tonyukuk, ilk Türk yazarı ve ilk Türk tarihçidir.
- Çin kaynakları onu otoriter, hakim ve kurnaz bir devlet adamı olarak tanımlamıştır.
- 01:58Bilge Tonyukuk'un Stratejik Özellikleri
- Bilge Tonyukuk akıllı, uyanık ve çok iyi bir stratejist olarak bilinmektedir.
- Yazıtında belirttiği gibi, nasıl, kime karşı ve ne zaman savaşa gireceğini belirli bir takvime bağlamıştır.
- Düşmanların en zayıf zamanlarını beklemiş ve güçlü oldukları zaman savaşmanın uygun olmadığını ifade etmiştir.
- 02:16Bilge Tonyukuk'un Kariyeri ve İsimleri
- Bilge Tonyukuk kahraman bir kişidir ve düşmana karşı çok sayıda savaşa girmiş, bu savaşlarda büyük başarı kazanmıştır.
- Boyla Bağ Tarkan ve Kutluk Baga Tarkan gibi isimleri de kullanılmış, bunlar ünvanlardan ortaya çıkmıştır.
- Tonyukuk ismi kendisinden başkasına hiçbir zaman verilmemiş, halktan gelen ilk vezir ve saygın vezir gibi anlamları barındırdığı düşünülmektedir.
- 03:06Bilge Tonyukuk'un Hizmetleri ve Unvanı
- Kutluk, İleris Kağan, Kapka Kağan ve Bilge Kağan ile çalışmış, Türk devlet ve milletine büyük hizmetler etmiştir.
- Bilge unvanı Türklerde hanedanlık soyundan gelenlere verilen en büyük unvanlardan biriydi.
- Gerek Türk gerekse Çin kaynaklarının tamamında hanedanlık üyeleri dışında en çok kendisinden bahsettiren kişi Bilge Tonyukuk'tur.
- 04:10Bilge Tonyukuk Yazıtları
- Muhtemelen 700 yılında kendisi tarafından yazıldığı düşünülen Bilge Tonyukuk yazıtları, Moğolistan'ın başkenti Ulan Batur'a 60 km mesafedeki Bayan Toska adlı yerde bulunmaktadır.
- Tonyukuk Bengü taşları iki metre yirmi beş cm ve bir metre yetmiş cm yüksekliğinde iki taştan oluşup toplamda altmış iki diziden oluşur.
- Kül, Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarının bulunduğu Orhon Irmağı'nın 360 km doğusunda bulunmasına rağmen aynı döneme ait oldukları için Orhon yazıtları arasında anılmıştır.