Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir konuşmacı tarafından sunulan bağışıklık sistemi hakkında kapsamlı bilgi veren eğitici bir ders formatındadır.
- Video, bağışıklık sisteminin temel bileşenlerinden başlayarak, antikorların yapısı, antijen-antikor ilişkisi, birincil ve ikincil tepkiler, hücresel ve humoral bağışıklık sistemlerini detaylı şekilde anlatmaktadır. Daha sonra beş farklı immünoglobulin türü (IgM, IgG, IgA, IgD, IgE) ve bunların özellikleri ele alınmakta, embriyonik dönemde bağışıklık sisteminin gelişimi, doğal ve kazanılmış bağışıklık kavramları açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca kazanılmış bağışıklık türleri olan aktif ve pasif bağışıklık, aktif bağışıklık için aşı ve hastalık geçirme yöntemleri, pasif bağışıklık için anne sütü ve serum yöntemi anlatılmaktadır. Son bölümde ise bağışıklık sisteminin aşırı tepki vermesi durumunda oluşan alerji ve alerjen kavramları ele alınmaktadır.
- 00:02Antikorların Yapısı ve Çalışma Prensibi
- Antikorların sabit kısmı mouse hücrelerine tutunma bölgesi, değişen kısmı ise kendine has antijene tutunma veya tanıma bölgesidir.
- Antikorlar toksinlere bağlanıp aktif bölgelerini örterek faaliyetlerini engeller ve virüsleri konağına tutunmasını sağlayan reseptörlerine bağlanarak etkisiz hale getirir.
- Antikor ile antijen arasında enzim ile substrat arasındaki gibi anahtar-kilit uyumuna benzer bir uyum söz konusudur.
- 00:54Antikor-Antijen Bağlantısı ve Bağışıklık Sistemi
- Bir antikor kendisine uygun antijenle karşılaştığında değişken kısım ile antijene bağlanır ve aynı anda iki antijenle birleşebilir.
- Antijen-antikor birleşkesi olduğunda bu olaya çökelme ismi verilir ve antijenler bağışıklık sistemine ait hücreler tarafından parçalanarak yok edilir.
- T ve B lenfositler oluşurken genetik olarak hangi antijeni tanıyacaksa şifrelerle üretilir ve antijen vücuda girmişse lenfositlerin sayısı hızlı bir şekilde artarak antijenle mücadele başlar.
- 02:33Birincil ve İkincil Tepki
- Vücuda bir antijenin ilk girdiği sırada oluşturulan ilk tepkiye birincil tepki adı verilir ve antikor oluşturma süreci uzun sürer.
- İkinci defa aynı antijen tekrar vücuda gelirse önceden tanındığı için ilk karşılaşmaya göre daha kısa zamanda daha hızlı ve daha yüksek antikor üretimi gerçekleşir.
- İkincil tepkideki antikor miktarı birincisine göre yüksek bir seviyeye kadar artar ve sonra yavaş yavaş azalmaya başlar, ikincil tepkinin güçlü ve kalıcı olduğu unutulmamalıdır.
- 05:02Hücresel ve Sıvısal Bağışıklık
- T-lenfosit çeşitleri hücresel bağışıklık yaparken, B-lenfosit çeşitleri humoral (sıvısal) bağışıklığı yerine getirir.
- Hücresel bağışıklık, makrofajların antijenleri T-lenfositlere ulaştırması ve T-lenfositlerin doğrudan antijene bağlanmasıyla gerçekleşir.
- Sıvısal bağışıklık, B-lenfositler ve onların salgıları olan antikorlarla yapılan, antikorların çözünebilme özelliğine sahip olduğu için humoral bağışıklık ismini almıştır.
- 07:22Immünoglobulinler
- Humoral bağışıklıkta etkili olan antikorlara immünoglobulinler (Ig) ismi verilir ve başlıca beş çeşidi vardır.
- Immünoglobulin M (IgM), toplu halde antijen çökertme özelliğine sahiptir, antijenle ilk karşılaşmada sentezlenen antikor çeşididir ve enfeksiyon sırasında sayısını artırır.
- Immünoglobulin G (IgG), vücutta en çok oranda bulunan immünoglobulin çeşididir, kanda ve lenf sıvısında virüs ve bakteri toksinlerini çöktürme görevi görür ve plasenta yoluyla anneden fetüse geçebilen tek immünoglobulin çeşididir.
- 09:40Diğer Immünoglobulin Çeşitleri
- Immünoglobulin A (IgA), solunum, sindirim, genital sistemler gibi yapıların içerisinde bulunan salgılardan oluşur, anne sütünde, gözyaşında ve tükürük içerisinde mevcuttur ve mukoz kaplı tabakalarda enfeksiyonlara neden olacak bakteri ve virüslerin yapışmasını sağlar.
- Immünoglobulin D (IgD), çoğunlukla B hücreleri üzerinde bulunan bir immünoglobulin çeşididir ve plazma hücrelerinin hafıza hücrelerine dönüşmesini sağlar.
- Immünoglobulin E (IgE), alerjik reaksiyonların başlamasından sorumludur ve alerjik tepkimeleri tetikleyen ve kimyasalların salgılanmasını sağlayan globalin çeşididir.
- 11:27Embriyo ve Bağışıklık
- Bir organizmanın bağışıklık sistemi bütün yabancı antijenleri tanıyıp ortadan kaldırabilecek yetenektedir, ancak kendi hücrelerine ait antijenler ile yabancı antijenleri birbirine karıştırmaması gerekir.
- Bağışıklık sisteminin kendi antijenlerini tanınması veya ona tolerans gösterilmesi özelliği erken embriyonik dönemde kazanılan bir olaydır.
- Doğumdan önceki veya kısa bir süre sonrasında organizma kendi yapısı ile yabancı bir maddeyi henüz birbirinden ayıramayacak şekildedir ve bağışıklık sistemi doğumdan sonra faaliyete başlar.
- 13:10Bağışıklık Sisteminin Gelişimi
- İki yaşındaki bir bebek yeterli bir antikor üretebilecek yaşa gelmiştir ve bağışıklığın en yüksek olduğu, aktivitesinin en güçlü olduğu zaman onlu yaşlardır.
- Kızamık gibi hastalıkların onlu yaşlara kadar geçirilmesi birey için pozitiftir, ancak kırk yaş ve sonrasında bağışıklık sisteminin etkinliği giderek azalmaya başlar.
- İnsan bağışıklık kazanılma sürecini doğal bağışıklık ve kazanılmış (sonradan ortaya çıkmış) bağışıklık olarak ikiye ayırır.
- 14:19Doğal Bağışıklık
- Doğal bağışıklık, canlıların türleri ve bireysel özellikleri doğuştan var olan dirence verilen isimdir ve bireyin dünyaya gelir iken hazır olarak yanında getirdiği bağışıklıktır.
- Doğal bağışıklık anatomik özellikleri, bireyin yaşı, hormonları, vücut sıvısındaki koruyucu maddeler ve kalıtsal bilgi gibi faktörlerden etkilenir.
- Zencilerin sarı humma hastalığına yakalanma oranı vücutlarında kalıtsal olarak bulunan antikorlardan kaynaklanmaktadır ve türler arasında antijenlere karşı kalıtsal bulunan antikorların farklı olabildiği gösterilmiştir.
- 16:29Kazanılmış Bağışıklık
- Kazanılmış bağışıklık, doğumdan sonraki dönemlerde bazı hastalıklara direnç kazanma durumudur ve antijen özelliği gösteren maddelerin vücuda alınmasıyla oluşur.
- Kazanılan bağışıklık, vücut kendi savunma mekanizmalarıyla (aktif bağışıklık) veya dışarıdan hazır olarak alınan koruyucu maddelerle (pasif bağışıklık) olabilir.
- Bağışıklık sistemi, sonradan giren bakteriler, virüsler, mantarlar, polenler ve toksinler gibi antijen özelliği gösteren maddelere karşı oluşturulur.
- 17:36Aktif Bağışıklık
- Aktif bağışıklıkta vücudun bizzat antijeni tanıyarak kendisinin antikor üretmesi söz konusudur.
- Aşı olmak, zayıflatılmış mikrobu vücuda almak veya hastalığı geçirmek şeklinde gerçekleşen aktif bağışıklık, vücudun sürecin içerisinde aktif olduğu dönemdir.
- Bazı mikrobik hastalıklara vücudun hasta olmadan önlem alınması aşı olarak ifade edilir ve hastalık etkinliği olan mikroorganizmalar veya toksinler hastalık yapma yetenekleri azaltılmış şekilde insan vücuduna verilir.
- 19:43Hastalığı Geçirmek
- Hastalığı geçirmek, belli bir hastalık etkinin vücuda ilk kez girdiğinde oluşan birincil tepkinin yavaş olması ve antikorların üretiminin bir süreç alması sonucu oluşan süreçtir.
- Hastalık geçirildikten sonra, hastalık etkeni vücuda tekrar gelecek olursa kısa süreli şiddetli ikincil tepki verilir ve bellek hücreleri sayesinde tanınan antijene hızlı tepki verildiği için kişi hastalığa tekrar yakalanmaz veya belirtilerini çok hafif olarak atlatır.
- 21:01Pasif Bağışıklık
- Pasif bağışıklık, dışarıdan hazır koruyucu maddelerin vücuda verilmesidir ve anneden plasenta yoluyla embriyoya ve sütle emzirme sırasında çocuğa antikorların geçmesi ile başlar.
- Serum yöntemi, ilgili antijeni at vücuduna enjektör yardımıyla aktararak atın bağışıklık sisteminin antijene karşı antikor üretmesini ve sonra atın kanından elde edilen serum içerisinde antijene karşı üretilmiş antikorların hasta kişiye verilmesidir.
- Her serum birbirinden farklıdır ve hangi antijenle mücadele edeceksek o antijene karşı ilgili antikoru taşan serumu kullanmak gerekir.
- 24:00Alerji
- Bağışıklık sisteminin savunma mekanizması bazen vücut için çok da zararlı olmayan uyarıcılara karşı aşırı tepki verebilir.
- Bu tepkilere genel olarak alerji ismi verilirken, alerji oluşumuna neden olan uyaranlara ise alerjen adı verilir.
- Alerjenler vücuda solunum, beslenme yoluyla girebileceği gibi deriyle temas ettiğinde de oluşturulabilen alerji çeşitleri vardır.