Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Kadir Gümüş adlı Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeninin AYT sınavına hazırlanan öğrencilere yönelik verdiği bir eğitim dersidir. Öğretmen, tahtada notlar alarak konuyu anlatmaktadır.
- Videoda şiir bilgisinin temel unsurları detaylı olarak ele alınmaktadır. İlk olarak şiirin yapısı (nazım birimi, nazım şekli ve kafiye redif) açıklanmakta, ardından nazım şekli ve nazım türü arasındaki farklar anlatılmaktadır. Daha sonra Türk edebiyatındaki ölçü türleri (hece ölçüsü, aruz ölçüsü ve ölçüsüzlük) ve bunların özellikleri örneklerle açıklanmaktadır.
- Videoda aruz ölçüsünün kökeni, tarihsel gelişimi, temel kavramları (açık-kapalı heceler, uzun-kısa heceler, ulama, imali, vas, ziya, med) ve Cumhuriyet döneminde Garip Akımı'nda kullanılan serbest ölçü kavramı da ele alınmaktadır. Video, bir sonraki derste kafiye ve redif konusunun işleneceği bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:03Şiir Bilgisine Giriş
- Kadir Gümüş, Türk dili ve edebiyatı öğretmeni olarak AYT sınavı için şiir bilgisini anlatacak.
- Şiirde yapı unsurları arasında nazım birimi, nazım şekli, kafiye ve redif bulunur.
- 00:46Nazım Birimi
- Nazım birimi, şiirde yapı unsurlarından biridir ve bir dize veya mısra olabilir.
- Sadece bir dizeden oluşan şiirin bir bölümü dize veya mısradır.
- İki dizeden oluşan birim beyittir, üç ila on mısra arasındaki topluluklar bent olarak adlandırılır.
- 05:13Nazım Şekli
- Nazım şekli veya biçimi, şiirin nazım birimine, kafiyesine, kafiye düzenine, bezine ve konusuna bakılarak karar verilen şeydir.
- Nazım şekli genellikle şiirin dış yapısına göre karar verilir, iç yapının (konunun) etkisi azdır.
- Nazım birimi, kafiye ve kafiye düzeni şiirin dış görünüşünü oluştururken, konu iç yapısını oluşturur.
- 07:16Şiirin Nazım Şekli ve Türü
- Şiirin nazım şekli veya biçimi, şiirin dış yapısına bakarak karar verilir; kafiye düzeni, vezin ve vır sırası önemlidir.
- Şiirin nazım türü ise iç yapısına, yani konuya bakarak karar verilir; dış yapının detayları umursanmaz.
- Divan edebiyatında gazel, mesnevi, kaside gibi nazım şekilleri, halk edebiyatında koşma, sema gibi nazım şekilleri vardır.
- 14:42Şiirde Ölçüler
- Şiirde üç tane ölçü vardır: hece ölçüsü (Türk kökenli), aruz ölçüsü (Arap kökenli) ve ölçüsüzlük (serbest ölçü).
- Türklerin en çok kullandığı hece ölçüleri: yedi hece, sekiz hece ve onbir hece ölçüsüdür.
- Sözlü dönemde (İslamiyet öncesi Türk edebiyatı ve halk edebiyatı) ölçülerde küçük sapmalar olabilir, örneğin onbir hece ölçüsünde bir satırın on veya dokuz heceli olması.
- 19:22Durak Kavramı
- Şiirde durak, şiirde durduğumuz yerlerdir ve her şiirde sabit değildir.
- Yedi hece ölçüsünde durak dört artı üç olabilir, sekiz hece ölçüsünde ise dört artı dört durak olabilir veya durak olmayabilir.
- 20:06Durağan Ölçüler
- Durağan asıl Türk edebiyatında dört artı dört durak yapısı vardır.
- Onbirli ölçüde durağı ya altı artı beş, ya dört dört üç türü olabilir veya durak olmayabilir.
- Sekiz derece ölçüsünde durağı ya dört artı dört, ya beş artı üç türü olabilir veya durak olmayabilir.
- 20:54Durağan Ölçülerin Belirlenmesi
- Durak belirlerken kesinlikle kelimeler kesilmemelidir.
- Durağan ölçülerin belirlenmesinde deneme-yanılma yöntemi kullanılır.
- Genel itibariyle bir şiirin durak yapısı belirlendiğinde, bazı bozukluklar olabilir ancak genel yapısı önemlidir.
- 25:19Aruz Ölçüsünün Kökeni ve Özellikleri
- Aruz ölçüsünün kökeni Araplardan gelmiş, Farslardan bizim alımızdır.
- Aruz ölçüsünün doğuşu, devenin yürüyüşünden veya kadınların çamaşır yıkarken tokmağa vurmalarından kaynaklanmıştır.
- Aruz ölçüsü Divan edebiyatı döneminde Türk edebiyatına girmiştir ve Tanzimat, Servet-i Fünun ve Fecriati edebiyatlarında kullanılmış, Milli edebiyattan itibaren terk edilmeye başlanmıştır.
- 26:44Aruz Terimleri
- Açık hece (kısa hece) nokta ile gösterilir ve hızlı okunur.
- Kapalı hece (uzun hece) çizgi ile gösterilir ve uzun okunur.
- Bir hecenin sonu kısa ünlü ile biterse açık hece, uzun ünlü ile veya ünsüzle biterse kapalı hecedir.
- 29:49Aruz İşlemleri
- Uvas (ulama) işlemi, bir kelimenin başına ünsüz eklenmesiyle yapılır.
- Divan edebiyatında az ölçüde durulama işlemi de yapılır.
- Aruz işlemleri sadece tanımsal olarak sorulabilir, uygulama konusunda detaylı bilgi gerektirmez.
- 31:11Şiirde İmal, Ziya ve Med Kavramları
- İmal, açık hecenin (kısa) kapalı heceye (uzun) çevrilmesidir.
- Ziya, kapalı hecenin (uzun) açık heceye (kısa) çevrilmesidir.
- Med, bir buçuk hece olarak tanımlanır ve bir kapalı bir açık heceden oluşur.
- 36:32Aruz Ölçülerinin Tanıtımı
- Divan edebiyatında kullanılan aruz ölçüsü, şiirde hece sayısının sabit tutulduğu bir ölçüdür.
- Serbest ölçü, hece sayılarının tutmadığı, cumhuriyet döneminde özellikle Garip Akım'ında (Orhan Veli Kanık önderliğinde) kullanılan bir ölçüdür.
- Garip Akım'ı toplumcu gerçekçilerden, nazik ve örneğiliğinden ayırt eder.