Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Deniz Hoca tarafından sunulan bir eğitim içeriğidir ve AYT edebiyat sınavına hazırlık amacıyla hazırlanmıştır.
- Video, kişisel hayatı konu alan metin türlerini detaylı olarak incelemektedir. İçerikte anı, günlük, gezi yazısı, biyografi, otobiyografi ve mektup gibi türler ele alınmakta, her birinin özellikleri, yazılış amaçları ve Türk edebiyatındaki önemli örnekleri sunulmaktadır. Video, metinlerin sınıflandırılması konusunun alt başlıklarına ayrılarak farklı videolarda anlatılacağı bilgisiyle başlamakta ve mektup türleri konusunun son bölümünü oluşturmaktadır.
- Videoda Sadi Ali Reis, Evliya Çelebi, Ali Şir Nevai, Muallim Naci, Beşir Fuat, Oğuz Atay, Peyami Safa, Orhan Kemal, Fuzuli, Nazım Hikmet ve Cahit Sıtkı Tarancı gibi Türk edebiyatındaki önemli yazarların bu metin türlerindeki örnekleri verilmektedir. Ayrıca resmi mektuplar ve iş mektupları hakkında da bilgi verilmektedir.
- Giriş ve Kişisel Hayatı Konu Alan Metinler
- Deniz Hoca, metinlerin sınıflandırılması başlığı altında kişisel hayatı konu alan metinleri anlatacak.
- Kişisel hayatı konu alan metinler, öğretici metinlerin bir alt başlığıdır ve anı, günlük, gezi yazısı, biyografi, otobiyografi ve mektup türlerini içermektedir.
- Kanalda hazırlanan PİDEF çalışma kağıtları, videonun açıklamalar kısmında yer alan linkler üzerinden ücretsiz olarak ulaşılabilir.
- 02:18Anı Türü
- Anı, bir kimsenin başından geçen ya da tanık olduğu olayları, durumları belli bir zaman geçtikten sonra anlattığı yazı türüdür.
- Anılar günlük konuşma diliyle yazılır, anlatım birinci ağızda yapılır ve yazılan olaylardan belli bir süre sonra tarafsız bir bakış açısıyla yazılır.
- Anı türünün özelliklerini içeren ilk eser Göktürk yazıtlarıdır, edebiyatımızdaki ilk anı eseri ise Babür Name'dir.
- 05:12Günlük Türü
- Günlük, bir kişinin bir gün boyunca gördüklerini, yaşadıklarını, hissettiklerini günü gününe yazdığı kısa ve samimi yazılardır.
- Günlükler ikiye ayrılır: içe dönük günlükler (yazarın hisleri, duyguları, düşünceleri) ve dışa dönük günlükler (dışarıdaki gözlemler).
- Türk edebiyatındaki ilk günlük örnekleri ruznamelerdir, Tanzimat döneminde Direktör Ali Bey'in "Seyahat Jurnalı" hem gezi yazısına hem de günlüklere yakındır.
- 07:48Gezi Yazısı Türü
- Gezi yazısı, bir kişinin gezip gördüğü yerler hakkında bilgi vermesi, kültürlerini, geleneklerini, coğrafi zenginliklerini ve insanların yaşam biçimini edebi bir üslup içerisinde anlatmasıdır.
- Gezi yazısında sadece görülen yerler değil, aynı zamanda bölgenin yaşayışı, gelenekleri ve alışkanlıkları da dile getirilir.
- Dünya edebiyatında gezi yazısının en eski örneklerini Herodot, Marco Polo ve İbni Battuta vermiştir, Türk edebiyatımızda ise Sadi Ali Reis'in "Miraül Memalik" ilk gezi yazısı olarak kabul görmektedir.
- 09:22Gezi Yazısı Türü
- Sadi Ali Reis'in "Mirat'ül Memalik" (Memleket Aynası) edebiyatımızdaki ilk gezi yazısıdır.
- Evliya Çelebi'nin "Seyahatname" eseri, bölgelerin dönemki özelliklerini ve yaşayış özelliklerini gösteren kıymetli bir eserdir.
- Osmanlı Devleti'nin Avrupa ülkelerine gönderdiği büyükelçilerin raporları olan sefaretname, bir anlamda gezi yazısıdır.
- 10:58Gezi Yazısı Türünün Gelişimi
- Tanzimat döneminde Ahmet Mithat Efendi'nin "Avrupa'da Bir Cevelan" ve Serveti Fünun döneminde Cenap Şahabettin'in "Hac Yolunda ve Avrupa Mektupları" önemli gezi yazılarıdır.
- Cumhuriyet döneminde Resat Nuri Güntekin, Atilla İlhan, Abbas Yolcu, Afet İnan, Bedri Rahmi Eyüpoğlu, Haldun Taner, İsmail Habib Sevip, Falih Rıfkı Atay ve Ahmet Haşim gibi yazarların gezi yazıları önemlidir.
- 11:55Biyografi Türü
- Biyografi, sanat, edebiyat, bilim, siyaset ve çeşitli alanlarda ün yapmış kişilerin hayatlarının tarafsız bir şekilde anlatıldığı edebi türdür.
- Biyografi yazarken kişi hakkında detaylı araştırma yapılması, belge toplanması ve yakınlarıyla mülakat yapılması gerekir.
- Biyografilerde anlaşılır ve sade bir dil kullanılmalı, kişinin hayatı kronolojik bir şekilde anlatılmalı ve öyküleyici anlatımdan yararlanılmalıdır.
- 13:35Biyografi Türünün Gelişimi
- Edebiyatta ilk biyografi örnekleri tezkirelerdir; Divan edebiyatında sanatçıların divan şairlerin hayatlarını ve eserlerini topladığı eserlerdir.
- Edebiyatta ilk tezkire yazan Ali Şir Nevai'dir ve 15. yüzyılda yazdığı "Mecali Üstünde Faiz" edebiyatımızdaki ilk tezkire eseridir.
- Bir kişinin hayatını romanlaştırabilme imkanı vardır ve bu biyografik roman olarak adlandırılır; Oğuz Atay'ın "Bir Bilim Adamının Romanı" bu türün güzel bir örneğidir.
- 14:40Türk Edebiyatında Biyografi Örnekleri
- Türk edebiyatında Muallim Naci'nin "Osmanlı Şairleri", Beşir Fuat'ın "Victor Hugo", Mehmet Kaplan'ın "Namık Kemal'in Hayatı ve Eserleri" gibi eserler biyografi türüne örnek olarak verilebilir.
- Biyografide başkasının hayatını yazar, otobiyografide ise kişi kendi hayatını anlatır.
- Otobiyografi, kişi dönemiyle ilgili gözlemlerini ve bilinmeyen özelliklerini aktardığı için önemli bir türdür.
- 16:00Otobiyografi ve Biyografi Arasındaki Farklar
- Biyografi yazarı nesnel olmalıdır, otobiyografi yazarı ise tarafsız kalması zor olduğu için özneldir.
- Kişinin kendi hayatını romanlaştırması otobiyografik roman olarak adlandırılır; Peyami Safa'nın "Dokuzuncu Hariciye Koğuşu" ve Orhan Kemal'in "Baba Evi ve Avarluk Yılları" bu türün örnekleridir.
- Abidin Dino'nun "Kısa Hayat Öyküm" ve Şevket Süreyya Aydemir'in "Suyu Arayan Adam" otobiyografi örnekleridir.
- 17:34Mektup Türü
- Mektup, bir düşünceyi, isteği, duyguyu başkalarına aktarmak ve haberleşmek için oluşturulan metinlerdir.
- Mektuplar zamanla tarihi bir belge niteliği kazanır ve göndericinin çevresindeki gözlemlerini, iş dünyasını ve düşüncelerini yansıtır.
- Edebiyatta mektup türüne divan edebiyatında "münşit" adı verilmiştir.
- 18:18Mektup Türünün Gelişimi ve Sınıflandırılması
- Fuzuli'nin 1534 yılında Kanuni'ye yazdığı ve Bağdat'taki bazı memurları padişaha şikayet ettiği "Şikayetname" edebiyatımızda mektup türünün en güzel örneklerinden biridir.
- Mektup türünün edebiyat anlamında değer kazanması Tanzimat döneminde olmuştur.
- Mektuplar yazılış amaçlarına göre özel mektuplar ve edebi mektuplar olarak ikiye ayrılır; edebi mektuplar arasında Cay Sıkı Tarancı'nın Ziya'ya mektupları ve Nazım Hikmet'in Kemal Tarihe hapishaneden mektupları bulunmaktadır.
- 19:43Mektup Türleri
- Resmi mektuplar, devlet kurumlarının birbirleri arasında yaptıkları yazışmalar ve bireylerin devlet kurumlarına verdiği dilekçelerdir.
- İş mektupları, ticari işletmelerin, şirketlerin birbirleriyle veya kişilerle yaptıkları yazışmalardır.
- 20:07Video Kapanışı
- Bu video, kişisel hayatı konu alan metin türlerini detaylarıyla ve örnekleriyle anlatmayı amaçlamıştır.
- İzleyicilerden videoyu beğenmeleri, kanala abone olmaları ve sosyal medya hesaplarını takip etmeleri istenmiştir.
- Videonun açıklamalarındaki linkler üzerinden ücretsiz pide çalışma kağıtlarına ulaşılabilir ve paylaşılabilir.