Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Tarihin Bilinmeyen Yüzü" programının bir bölümü olup, Cengiz Özakıncı'nın sunuculuğunda ve Mehmet Başgezer gibi konukların katılımıyla hazırlanmıştır. Program, Atatürk'ün Türk tarih tezi ve akademik çalışmaları hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır.
- Video, Atatürk'ün Türk tarih tezinin bilimsel temellerini, 1905'ten başlayarak gelişen tarih bilincini ve 1930'larda başlattığı tarih çalışmalarını kronolojik olarak anlatmaktadır. Atatürk'ün yaklaşık 4433 kitap ve 7338 ciltlik koleksiyonundan, 24 ciltlik bir çalışma serisi hazırlanmış ve bu eserlerde Atatürk'ün altını çizdiği yerler, notları ve düşünceleri detaylı olarak incelenmektedir.
- Programda, Atatürk'ün 1930'da "Türk Tarihinin Ana Hatları" kitabını yazması, 1932'de tarih kongresi düzenlemesi ve Türk Tarih Kurumu'nun çalışmalarına katkıları ele alınmaktadır. Ayrıca, Atatürk'ün okuduğu kitapların (Türk tarihi, İslam tarihi, Orhun abideleri, Hammurabi kanunları gibi) içeriği ve Türklerin uygarlık tarihindeki katkılarını kanıtlama çabası vurgulanmaktadır. Program, Atatürk'ün emeklerini yaymak ve paylaşmak amacıyla hazırlanmıştır.
- 00:38Türk Tarih Tezi Hakkında Sorgulamalar
- Büyük Atatürk beşbinin aşkın kitap okumuş ve bu kitaplar Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı (ATASE) tarafından yirmidört ciltte toplanmış.
- Atatürk'ün altını çizip not aldığı on iki bin sayfa bulunuyor.
- Türk tarih tezi, Atatürk'ün ölümünden sonra neden kaldırılıp yerine Grekoromen tarih tezi getirildiği ve bu durumun 1939'da Türkiye'nin İngiltere ve Fransa ile yaptığı anlaşmasıyla bir bağı olup olmadığı sorgulanacak.
- 02:52Türk Tarih Tezi'nin Arka Planı
- 1800'lerde arkeoloji ve antropoloji bilimi yeni oluşmaya başlamış, Mezopotamya ve Anadolu'da kazılar başlamış.
- Kazılarda Babil, Asur, Sümer, Elam, Akad, Hitit gibi eski uygarlıklar ortaya çıkmış ve bu uygarlıkların dillerinin Asiyatik (eklemli) olduğu, dolayısıyla Turani bir halk tarafından kurulduğu tespit edilmiş.
- 1865-1873 yılları arasında Ernest Renan, bu bilgilerin siyasi sonuçlarının kötü olacağını söyleyerek bilginleri uyarırken, 1876'da İngiltere başbakanı olacak Gladstone, Türklerin uygarlık yıkıcı barbarlar olduğunu ve Avrupa'dan defolup gitmeleri gerektiğini söylemiş.
- 05:25Türklerin Hedef Alınması
- 1914'te Dünya Savaşı sırasında İngiltere başbakanı Lloyd George, Türklerin kanser hücresi olduğunu ve Amerika'da Beyaz Adam'ın Kızılderililere yaptığı gibi Türkleri de yok edebileceklerini söylemiş.
- 1919'da Sevr öncesi hazırlıklarında Galip Devletler (Fransa, İtalya, İngiltere), Türk ırkının yıkıcı olduğu, hiçbir uygarlık kurmadığı ve başka halkları yönetme yetkisine sahip olmadığı iddiasıyla Türklerin sınırları içindeki toprakları almak istemişler.
- Batı'nın askere alma propagandası değişmemiş, önce Türklerin barbar, insanlık dışı hayvan, kanser hücresi gibi imajını yaratıp sonra saldırıya geçiyorlar.
- 08:39Atatürk'ün Tarih Çalışmaları
- Atatürk, Türklerin barbar imgesini değiştirmediği takdirde tekrar tekrar saldırıda kullanılabilir propaganda malzemesi olacağını düşünmüş.
- Türk tarih tezi, 1919'da Ankara'ya ilk ayak bastığı 27 Aralık 1919 günü yaptığı konuşmada batı'nın suçlamalarını reddeden bir konuşma ile başlamış.
- 1930'larda "Türk Tarihinin Ana Hatları" adlı sadece yüz kişiye dağıtılan kitapla Türk tarih tezi resmi olarak başlatılmış.
- 10:30Atatürk'ün Kitaplığı
- Atatürk 1938'de vefat ettiğinde maddi servetinin tespiti yapılmış, Dolmabahçe Sarayı'ndaki her şey tek tek listelenmiş.
- Atatürk'ün kütüphanesinde bulunan binlerce kitabı tek tek sayılmış ve 15 sayfalık bir liste oluşturulmuş.
- Cumhurbaşkanı Necdet Sezer döneminde Atatürk'ün kitaplığı konusu ele alınmış ve "Türkiye Cumhuriyeti'nin 83. Yılı Atatürk Kitaplığı" adlı bir kitap hazırlanmış.
- 12:36Atatürk Arşivi Projesi ve Kitaplık Çalışması
- Atatürk arşivi projesi kapsamında Atatürk'ün kişisel kitaplığının bugünkü durumu araştırılarak, 86 yıllık serüveni 2004 yılından geriye doğru denetlenip güncellenmesi amaçlanmıştır.
- Atatürk'ün ölümünden sonra Ankara 3. Sulh Hukuk Hakimliği tarafından yapılan tereke sayımları sonucu oluşturulan listeler, 62 yıl sonra mahkemeden alınarak çalışmaya başlanmıştır.
- Tereke hakimliği tarafından yazılan listeler, yazılım programı ile elektronik ortama aktarılmış ve Atatürk'ün devreden eşyaları büyük ölçüde günümüze kadar korunmuştur.
- 14:45Kitaplık Verileri ve Araştırma Çalışması
- Tereke hakiminin 30.12.1938 tarihinde tuttuğu 202 sayfalık liste, tablo halinde gruplandırılmış ve 4433 kitap ve 7338 cilt olarak tespit edilmiştir.
- Atatürk'ün okuduğu, altını çizdiği ve not aldığı kitapların taraması yapılmış, tümünün fotoğrafı çekilip notların Türkçe'ye çevrilmesi bir hizmet olarak sunulmuştur.
- Kim Anıtkabir Derneği tarafından 24 ciltlik "Atatürk'ün Okuduğu Kitaplar" adlı çalışma hazırlanmış, bu çalışma herhangi bir cumhurbaşkanı için yapılmamış eşsiz bir kaynaktır.
- 18:23Kitapların İçeriği ve Önemi
- "De Guneş" adlı kitap, 1730'ların Fransa'da yayınlanan Hunların, Türklerin ve Moğolların tarihini içeren bir eserdir ve Atatürk tarafından okunmuş, altı çizilmiş ve notlar alınmıştır.
- Atatürk döneminde 1928 yılında "Van Tarihi ve Kürtler Hakkında İncelemeler" adlı bir kitap yazılmış, bu da Atatürk döneminde Kürt konusunun yasak olmadığına dair bir kanıttır.
- Rıza Nur'un 12 ciltlik "Türk Tarihi" kitabı, Atatürk tarafından 1924'te okunmuş ve çeşitli yerlere notlar alınmıştır.
- 20:21Kitapların Detayları
- Kitaplarda "Türk Medeniyeti Tarihi" (Ziya Gökalp), "Osmanlı Tarihi", "Türk Anadolu Inkilabı", "Cihan Tarihinin Umumi Hatları" gibi eserler bulunmaktadır.
- Atatürk'ün okuduğu kitapların altını çizdiği yerler ve notları, günümüz Türkçe'sine çevrilerek sunulmuştur.
- Atatürk, farklı yazarların yazdığı 6-7 farklı İslam tarihi kitabı, Orhun abideleri, Hammurabi kanunu, Buhari'de notlar almıştır.
- 23:59Ek Kitaplar ve Konular
- "Kamusu Türkiyesi Türkçe Sözlük", "Türk Tatar Lisaniyatı'na Giriş", "Cağatay Lügatı", "Burjuva Demokrasi ve Proleterya Diktatörlüğü Üzerine Tezler" gibi eserler de okunmuştur.
- Atatürk, "Sosyalizm ve Kapitalizm Konusu", "Kur'an-ı Kerim Tercümesi" ve "Sahih-i Buhari" gibi eserlerde notlar almıştır.
- "Türk Antropoloji Dergisi", "Türkiye Nasıl Doğdu?", "Türk Tarihinin Ana Hatları" gibi eserler de kitaplık içinde yer almaktadır.
- 25:30Atatürk'ün Kütüphanesi ve Okuduğu Kitaplar
- Atatürk'ün kütüphanesinde Yakut dili sözlüğü ve "Kaybolmuş Mu Kıtası" adlı bir kitap bulunmaktadır.
- Kütüphanedeki kitapların altına çizilen yerler ve notlar, Atatürk'ün bu kitapları okuduğunu ve değer verdiği yerleri işaretlediğini göstermektedir.
- Kitaplar arasında Fransızca tarih araştırmaları, Helenistik dönem öncesi uygarlıklar, Lidya ve komşuları, Ege medeniyeti gibi konular bulunmaktadır.
- 28:32Atatürk'ün Tarih Çalışmaları
- Atatürk, Fransızca kitaplardan altını çizdiği ve değer verdiği yerleri Türkçe'ye çevirmiş, bu çevirmeler kitapların altına yerleştirilmiştir.
- Atatürk, türkçesi bilmediği yerlerde notlar almış ve kitaplara soru işaretleri koymuştur.
- Kitaplarda Türk tarihinin ana hatlarını yazarken çıkardığı bilgiler, ilk uygarlıklar, arkeoloji ve Doğu arkeolojisi el kitabı gibi konulara odaklanmıştır.
- 30:22Atatürk'ün Tarih Çalışmalarının Detayları
- Atatürk, dünya tarihi kitaplarında Türk tarihi açısından önemli yerleri işaretlemiş ve Türk uygarlıklarının tarihindeki izlerini vurgulamıştır.
- "Antik dünyanın sonu ve ortaçağ'ın başı" kitabında Türklerle ilgili, Turan halkları ile ilgili ve Asya halklarının uygarlığa katkılarıyla ilgili bilgileri işaretlemiştir.
- Atatürk, "Evrensel tarihin özeti" kitabında "Ankara kelimesi bundan gelmiş olamaz mı" gibi notlar almıştır.
- 32:11Atatürk'ün Okuduğu Diğer Kitaplar
- Atatürk, Romalıların tarihi, Mezopotamya uygarlıkları, Eski çağ'da İran ve Ege medeniyeti gibi kitapları okumuş ve notlar almıştır.
- Atatürk, Keltler ve Tene dönemine kadar Kelt yayılması konusunda kitap okumuş, özellikle Brake sefal ve Dolike sefal ayrımı üzerindeki bölümleri işaretlemiştir.
- Atatürk, Yunan uygarlığı, Doğu ve Yunan, Doğu İmparatorluğu ve Hindistan'ın uygarlıkları gibi konuları da incemiştir.
- 36:18Atatürk'ün Tarih Çalışmalarının Önemi
- Atatürk'ün tarih çalışmalarının çabası, akademisyenler tarafından daha doğru değerlendirilebilir.
- Günümüzde bu kitaplar PDF dosyası halinde sözcük aranabilir durumda olsa da, o dönemde bu kitapları arayıp bulmak ve doğru başlangıç kitabını seçmek zordu.
- Atatürk, Türk tarih tezini oluşturmak için batılı bilim adamlarının, arkeologların, antropologların bulgularına dayanarak, kitapları didik didik ederek Türklerin uygarlıkta katkılarını kanıtlamıştır.
- 38:35Atatürk'ün Tarih Çalışmalarının Başlangıcı
- Atatürk'ün tarih üzerine çalışmaya başlaması 1928'de olmuştur.
- Damnasyonda okuyanlar Türklerin sarı ırk olduğu ve iki sınıf bir ırk olduğu söylenince Atatürk'e haber verilmiş ve bu durum onu etkilemiştir.
- 38:57Atatürk'ün Tarih Bilinci ve Çalışmaları
- Atatürk'ün tarihe olan ilgisi 1905'lerde başlamış ve 1920'de kurulan Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde yaptığı konuşmalarda tarih bilinci var.
- Atatürk, 1922'de nutukta 18 sayfa tutan bir konuşmada insanlık tarihinden başlayıp İslam tarihine, Selçuklu'ya ve Osmanlı'ya kadar uzanan bir tarih anlayışı sergilemiştir.
- Atatürk'ün tarih okumaları Türk Tarih Tezi ile değil, daha önceki tarih bilinciyle başlamıştır.
- 40:34Atatürk'ün Akademik Çalışmaları
- Kurtuluş savaşı sırasında bile Atatürk Türk Tarih Tezi çalışmalarını yapmış, okuduğu kitapların altını çizdiği yerler 12.000 sayfa tutmaktadır.
- Atatürk, 7.000-10.000 civarında kitap okumuş ve bunlardan 12.000 sayfasını değerli görmüştür.
- Atatürk'ün 12 ciltlik konuşma, yazı, demeç ve söylemleri ve ayrıca 30 ciltlik yazdığı kitaplar bulunmaktadır.
- 42:02Atatürk'ün Entelektüel Yüzü
- Atatürk sadece bir komutan değil, bir kuramcı, ideolog, entelektüel ve akademisyen olarak değerlendirilmelidir.
- İkinci bölümde Türk Tarih Tezi'nin nasıl yazıldığı, medeni bilgilerin nasıl kaldırıldığı ve Fransa-İngiltere antlaşması'nın etkileri anlatılacaktır.
- Atatürk'ün kuramı ölür ölmez kaldırılıp yerine Grekoromen tarih tezi getirilmesi, milletin bir borcu olarak sorgulanmalıdır.
- 43:56İzleyicilerin Tepkileri
- İzleyiciler, Atatürk'ün okuduğu kitapların altını çizdiği yerlerin toplandığı 24 ciltlik kitap serisini görmekten şaşkın kalmışlardır.
- İzleyiciler, Atatürk'ün okuduğu kitapların sayısı ve bu çalışmaların derinliği karşısında hayranlık ifadeleri yapmışlardır.
- Atatürk'ün "Türk tarihte olgunlaştı, onun üzerinde yürümek, durmadan çalışmak lazımdır" sözü paylaşılmıştır.
- 46:50Atatürk'ün Okuduğu Kitaplar
- Atatürk, Mısır nehri ve Mısır medeniyeti, Moğol İmparatorluğu, Çin ve Asya tarihi gibi yabancı dilde kitapları okumuş ve altını çizdiği yerleri Türkçeye çevirmiştir.
- Atatürk, Asya tarihi, Çin, İzmir, Asya Türkiye'si, Fransa nereye gidiyor, Avrupa nereye gidiyor gibi kitapları okumuş ve not almıştır.
- "Barbarlar" adlı kitabı, 1930'da yayınlanan Louis Alfa'nın kitabından en fazla etkilenmiş ve üzerinde durmuş biri olmuştur.
- 48:55Atatürk'ün Kitap Koleksiyonu
- Atatürk'ün kitap koleksiyonunda İngiliz tarihi, Rusya tarihi, Bizans yükseliş ve çöküşü, Fransa tarihi, Atilla'nın hayatı, Çanakkale Savaşı gibi çeşitli konuları içeren Fransızca kitaplar bulunmaktadır.
- Atatürk, tüm bu Fransızca kitapları tek tek okumuş, altını çizdiği yerlerin ve sağına soluna düşen notların bulunduğu bir toplama kitapta toplamıştır.
- Atatürk, ülkeyi kurtarmaya çalışırken, Türklerin barbar olmadığını savunmak için yabancı bilim adamlarının çalışmalarını dayandırarak bir tez hazırlamış ve yüz kişiye göndererek inceletmiştir.
- 51:00Kitap Koleksiyonunun İçeriği
- Onaltı ciltte Osmanlı İmparatorluğu, Osmanlı krizi, Mısır Kraliyet Coğrafya Şirketi anıları, Arap medeniyeti, Doğu Savaşı ve Hunlar, Tatarlar, Moğollar tarihi gibi konular yer almaktadır.
- Onyedi ciltte Hindistan, Moryalılar zamanı, Ön Bulgar kültürünün anıtları, Macarlarla ilişkileri ve Osmanlı İmparatorluğu tarihi bulunmaktadır.
- Onsekiz ciltte Afganistan, eski ve modern Türkler, Türklerin örfleri ve adetleri, Orta Avrupa, Musonların Asya'sı gibi konular incelenmiştir.
- 53:44Dil Çalışmaları ve Diğer Kitaplar
- Ondokuz ciltte Romalıların görkemi ve çöküşü, Avrupa ve dünya, birleşik devletleri yönetimi, evrensel dilin tarihi, dil biliminin tarihine giriş gibi konular yer almaktadır.
- Yirmi ciltte Orhun yazıtları, Türk-Sümer dilleri üzerine araştırmalar, Maya dili, kimya temel dersleri ve Yörükler üzerine etnografik çalışma bulunmaktadır.
- Yirmi bir ciltte insanlığın şikâseti, yasaların ruhu, modern toplum ve sosyal sorunlar, sosyal karmaşa, insanlığın gelişimi gibi konular incelenmiştir.
- 56:56Dil Araştırmaları ve Son Cilt
- Yirmi iki ciltte Fransızca sözlükler, etimoloji sözlüğü, dillerin kökeni, Latin dili köken bilimsel sözlüğü ve dünya tarihi gibi konular yer almaktadır.
- Yirmi üç ciltte insan ırkları ve onların coğrafi dağılımı, darwincilik, ırk, ırklar, insanlığın evrimi, Türk antropoloji dergisi ve Hitit ve Asyani dergisi bulunmaktadır.
- Son ciltte Voltaire, Asya-Türkiye'si, Avrupa'nın siyasi tarihine genel bakışı, Rusya tarihi, Fransız ihtilali tarihi, Yunan etimolojisi el kitabı ve diğer çeşitli konular yer almaktadır.
- 59:52Atatürk'ün Çalışmalarının Önemi
- Atatürk, insanlık tarihi, dünya tarihi, evrim tarihi, uygarlıklar tarihi ve bütün dillerin kökenleri ile ilgili kitapları özellikle okumuş ve bu kitaplar içerisinde Türk'e yöneltilen uygarlık yıkıcısı barbarlar suçlamasının tersini kanıtlı olan bölümleri özellikle almıştır.
- Atatürk, bu kitaplara yorumlar yapmış ve mermilere, bombalara, kurşunlara karşı ülkesini savunurken bu çalışmalarını sürdürmüştür.
- 1:00:52Nefret Söylemi ve Anti-Türkizm
- Propaganda, bir kurşun olarak değerlendirilir ve doğru bir saldırı aracı olarak görülür.
- Nefret söylemine uğrayanlar, önlemlerini almalıdır çünkü bugün nefret söyleminde bulunanlar yarın onun kafasını kesebilir.
- Anti-Türkizm, Batı'da ve Araplarda yaygın bir olgudur ve belirtileri ortaya konmuştur.
- 1:02:01Atatürk'ün Türk Tarih Tezi
- Atatürk, Türk tarih tezi olarak, Türk varlığına yönelik nefret söylemini boşa düşürmek için bilim adamlarını ve yapıtlarını inceleyerek Türklerin uygarlık tarihindeki katkılarını belgelemiştir.
- Atatürk, devrimler yaparken, devlet işlerini yürütürken ve evrakları imzalarken, aynı zamanda Türk tarih çalışmalarına yoğun emek harcamıştır.
- Atatürk'ün erken ölümünde, yoğun emekleri ve sürekli kahve içmesi nedeniyle fazla uyumamaya çalışması etkili olmuştur.
- 1:03:42Türk Tarihinin Ana Hatları Çalışması
- Atatürk'ün Türk tarihinin ana hatları adlı çalışması, bir komisyonun çalışmasıdır ancak orkestra şefi Atatürk'tür ve en fazla katkıyı vermiştir.
- Kitapta Atatürk'ün adı bile yer almamıştır, bu da demokratik bir tutum göstermesidir.
- Tüm bu tarih çalışmalarından sonra 1931'de dört ciltlik tarih kitabı okullarda okutulmak üzere üretilmiştir.
- 1:05:34Tarih Kongresi ve Eleştiri Süreci
- 1932'de toplanan tarih kongresinin amacı, dört ciltlik tarih kitabının bir senelik deneyim neticesinde eleştiri ve tartışmalar yapılmak ve öğretimde birlik oluşturulmaktır.
- Atatürk, yapılan çalışmanın eleştiriye sunulmasını ve kongre boyunca eleştirilmesini istemiştir.
- Kongrede eleştiriler yapılmış, bu eleştirilerin de eleştirileri ve cevapları vardır.
- 1:08:00Çalışmaların Devamı
- Türk tarihinin ana hatları kitabı sadece başlangıç kitabıdır ve çalışmalar devam etmektedir.
- 1932'de bilim adamları toplanarak herkesin kendi konusunda daha ayrıntılı ve derin araştırma yapması ve çalışmaları Türk Tarih Kurumu'na vermesi istenmiştir.
- 1934 ve 1936'da çeşitli uzmanlar yaptığı çalışmalarla Türk Tarih Kurumu'na katkılar sağlamışlardır.
- 1:10:25Atatürk'ün Tarih Tezi ve Dünyada Yeri
- Atatürk'ün tarih tezi, 1939'da Afet İnan tarafından "Türk tarih tezi olgunlaştı" olarak tanımlanmıştır.
- Batının Greko-Romen ve Hint-Avrupa tarih tezleri, Türkleri uygarlıktan dışlayan tarih tezleridir.
- Türkiye Cumhuriyeti ve Atatürk, devlet olarak bu tarih tezlerine karşı çıkmış, bu karşı çıkışlar daha sonra genelleşmiştir.
- 1:12:59Belleten Dergisi ve Kaynaklar
- Türk Tarih Kurumu, 1937'den itibaren Belleten, Belgeler ve Höyük adlı dergiler çıkarmaktadır.
- Bu dergiler internet üzerinden ücretsiz olarak indirilebilir ve okunabilir.
- Gençler, Türk Tarih Kurumu'nun web sitesinden (ttk.gov.tr) yayınlar sekmesinden dergilere ulaşabilirler.
- 1:14:15Programın Sonu ve Sıradaki Hafta İçin Beklentiler
- Medeni bilgiler ve yurttaşlık bilgilerinin nasıl yazıldığı, tarih kitaplarının 1939'da nasıl rafa kaldırıldığı soruları ele alındı.
- Programın sonuna yaklaşırken izleyicilerden gelen mesajlar okundu ve bir izleyiciye göre Mehmet Başgezer hiç uyumamış, uyku haram demiş.
- Yayının sonunda, bir dahaki hafta için "bu kadar emek neden heba edildi?" ve "Grekoromen tarih tezine ilk karşı çıkan devlet nasıl oldu da bu tezini kabul eder hale geldi?" gibi önemli soruların ele alınacağı belirtildi.